Ngày 14.2, Phó tổng thống Mỹ J.D. Vance có bài phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich (Đức) trong khuôn khổ chuyến công du đầu tiên của ông từ khi nhậm chức.
Theo tờ Politico, bài phát biểu không tập trung vào chủ đề quốc phòng và an ninh của hội nghị. Thay vào đó, ông chỉ trích châu Âu vì thiếu quan tâm mong muốn của người dân, đảo ngược bầu cử, phớt lờ tự do tôn giáo và không ngăn chặn nhập cư trái phép.
Phó tổng thống Mỹ J.D. Vance phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich ở Đức ngày 14.2
ẢNH : AFP
Mối đe dọa từ bên trong
"Mối đe dọa mà tôi lo ngại nhất về châu Âu không phải là Nga, Trung Quốc hay bất cứ nhân tố bên ngoài nào khác. Điều tôi lo ngại là mối đe dọa từ bên trong. Sự rút lui của châu Âu khỏi một số giá trị nền tảng nhất, những giá trị cùng chia sẻ với Mỹ", ông Vance phát biểu.
"Tại Washington, một cảnh sát trưởng mới đã đến thị trấn", ông Vance ví von về việc Tổng thống Donald Trump nhậm chức. "Và dưới quyền lãnh đạo của Donald Trump, chúng tôi có thể bất đồng với quan điểm của các bạn nhưng chúng tôi sẽ chiến đấu để bảo vệ quyền được đưa ra quan điểm của các bạn trước công chúng dù là đồng ý hay không. Bỏ qua người dân, gạt bỏ mối quan tâm của họ, đóng cửa bầu cử, không bảo vệ điều gì. Đó là cách chắc chắn sẽ phá hủy dân chủ. Nếu các bạn tranh cử vì lo sợ cho cử tri của chính mình, thì nước Mỹ không thể làm gì cho các bạn", ông Vance nói.
Trong bài phát biểu, ông Vance tập trung vào vấn đề chiến tranh văn hóa và chủ nghĩa dân túy, cáo buộc các quan chức châu Âu quan tâm vào việc tước bỏ tự do ngôn luận hơn là mang lại an ninh cho người dân.
Mỹ, châu Âu khó tìm tiếng nói chung về vấn đề Ukraine
Ông chỉ trích đồng minh Anh về vụ nhà hoạt động chống phá thai Adam Smith-Connor bị kết án hồi năm ngoái vì xâm nhập vùng an toàn để cầu nguyện gần cơ sở y tế chuyên phá thai, và việc Thụy Điển kết tội một nhà hoạt động bài Hồi giáo vì đốt kinh Koran tại nơi công cộng.
Ông chỉ trích tòa án tối cao Romania vì hồi tháng 11.2024 đảo ngược kết quả bầu cử tổng thống vòng 1 sau khi ứng viên cực hữu Calin Georgescu bị tố cáo hưởng lợi từ chiến dịch truyền thông trái phép.
"Khi chúng tôi thấy các tòa án châu Âu hủy bỏ bầu cử và các quan chức cấp cao đe dọa hủy bỏ các cuộc bỏ phiếu khác, chúng tôi muốn hỏi liệu chúng ta có đang giữ một tiêu chuẩn cao một cách phù hợp không", Phó tổng thống Vance nói.
Những người dự khán tại Hội nghị An ninh Munich hôm 14.2
ẢNH: REUTERS
Ông chỉ trích "bức tường lửa" mà các đảng lớn tại Đức dựng lên nhằm ngăn chặn đảng cực hữu AfD tham gia vào nền chính trị, theo CNN. "Điều mà không một nền dân chủ nào gồm Mỹ, Đức hay châu Âu có thể chấp nhận là nói với hàng triệu cử tri của họ rằng những suy nghĩ, mối quan tâm, khát vọng và lời kêu gọi cứu trợ của họ là vô hiệu và không đáng được cân nhắc. Dân chủ dựa trên nguyên tắc thiêng liêng rằng tiếng nói của người dân là điều quan trọng. Không có chỗ cho tường lửa ở đây", ông Vance tuyên bố.
Mặt khác, ông phê bình tình trạng nhập cư ở mức cao tại châu Âu và cho biết ông cầu nguyện cho các nạn nhân vụ tông xe hôm 13.2 ngay tại Munich, khi một người nhập cư đang xin tị nạn lao xe vào đám đông làm ít nhất 36 người bị thương.
"Chúng ta phải chịu đựng những thất bại khủng khiếp này bao nhiêu lần nữa trước khi thay đổi hành động và đưa nền văn minh của chúng ta đi theo hướng khác?", ông Vance nói và cho biết số người nhập cư từ bên ngoài vào các nước Liên minh châu Âu (EU) đã tăng gấp đôi từ năm 2021 đến năm 2022.
Phản ứng sửng sốt
Bài phát biểu đã gây ra sự sửng sốt tại Munich, nơi những người dự khán chờ đợi Mỹ làm rõ về những bình luận gây khó hiểu gần đây về cách đạt thỏa thuận hòa bình tại Ukraine, về quan điểm của Nhà Trắng đối với Nga và về lực lượng Mỹ tại châu Âu.
Nhiều nhân vật tham gia hội nghị cho biết đã bị sốc và phẫn nộ về bài phát biểu của Phó tổng thống Mỹ, theo Politico.
Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius gọi những chỉ trích của ông Vance đối với các lãnh đạo châu Âu là "không thể chấp nhận". Ông Pistorius cho biết nền dân chủ Đức cho phép nhiều quan điểm được đưa ra, đồng nghĩa AfD có thể vận động như bất kỳ đảng nào khác. "Tôi phản đối mạnh mẽ cảm giác mà Phó tổng thống Vance tạo ra rằng những người thiểu số đang bị đàn áp hoặc bị buộc im lặng trong nền dân chủ của chúng tôi", ông Pistorius tuyên bố.
"Điên rồ. Đó không phải là kiểu ngôn ngữ bạn chờ đợi trong thế kỷ 21 và chắc chắn không phải từ phó tổng thống Mỹ tại hội nghị an ninh quan trọng nhất của châu Âu", cựu đại sứ Mỹ tại NATO Ivo Daalder nói.
Trong khi đó, khi được hỏi về bài phát biểu của cấp phó, Tổng thống Trump đánh giá đó là những nhận xét "xuất sắc" và "được đón nhận nồng nhiệt". "Tôi cho rằng đúng là tại châu Âu, họ đang đánh mất quyền tự do ngôn luận tuyệt vời", ông Trump nói và kêu gọi các đối tác ở phía bên kia Đại Tây Dương cẩn trọng khi có "vấn đề lớn về nhập cư".
Khán phòng trong lúc Phó tổng thống Mỹ J.D. Vance phát biểu
ẢNH: REUTERS
Theo một số nhận định, bài phát biểu của ông Vance làm gia tăng nỗi sợ trong giới tinh hoa an ninh châu Âu rằng Mỹ đang rời xa mối quan hệ nguyên trạng xuyên Đại Tây Dương với tốc độ nhanh hơn và họ khó có thể ngăn chặn điều đó.
"Đây là nước Mỹ mới và rõ ràng phiên bản cũ mà châu Âu đã quen thuộc trong hàng thập niên qua đã biến mất. Đây có thể là lời cảnh tỉnh đánh thức châu Âu", một cựu nhà ngoại giao Mỹ cho biết.
Cao ủy Quốc phòng EU Andrius Kubilius nói với trang The Kyiv Independent rằng bài phát biểu trên mang "phong cách lạ lùng", thu hút nhiều sự chú ý nhưng không đưa ra thông điệp thực chất nào về Ukraine hay Gaza. Ông Kubilius không ngạc nhiên và nói điều quan trọng là cách phản ứng của châu Âu. "Phản ứng của tôi khá đơn giản, đó là giữ bình tĩnh và tiếp tục công việc của mình", ông Kubilius nói.
Nghị sĩ Ukraine Oleksiy Goncharenko gọi bài phát biểu của ông Vance là "sự sỉ nhục đối với toàn bộ lãnh đạo châu Âu", theo tờ Tehran Times. "Tôi cho rằng đây là một trong những bài phát biểu mang tính lịch sử tại hội nghị Munich", ông Gonchareno viết trên Telegram và lưu ý rằng ông Vance không nhắc gì đến Ukraine, cho thấy Kyiv đang trong tình huống khó khăn và phải tự lực cánh sinh.
Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth cũng có bài phát biểu gây sốc tại châu Âu khi cho rằng Ukraine không thể lấy lại lãnh thổ như trước khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014. Ông cũng bác bỏ khả năng Ukraine gia nhập NATO, đồng thời yêu cầu châu Âu gánh vác trách nhiệm chính cho an ninh của lục địa này, gồm Ukraine, thay vì Mỹ.
