Chiều 24.3, Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về bảo vệ môi trường trên địa bàn từ năm 2022 đến nay đối với UBND TP.HCM.
69% RÁC SINH HOẠT MANG ĐI CHÔN LẤP
Đại biểu (ĐB) Tô Thị Bích Châu, Phó chủ tịch Ủy ban T.Ư MTTQ VN, cho biết TP.HCM là thành phố đông dân nhất cả nước với hơn 10 triệu dân cùng khoảng 5 triệu người qua lại mỗi ngày. Bà Châu băn khoăn việc quan trắc chất lượng không khí và đánh giá mức độ ô nhiễm của TP.HCM hiện ở mức độ nào.
69% rác thải sinh hoạt ở TP.HCM được mang đi chôn lấp hợp vệ sinh. Trong ảnh là bãi rác Đa Phước, H.Bình Chánh
ẢNH: SỸ ĐÔNG
Luật sư Trương Trọng Nghĩa, Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP.HCM, nhìn nhận những năm qua TP làm được nhiều việc để giữ gìn vệ sinh nhưng chủ yếu là xử lý tồn tại và các vấn đề phát sinh. Về vấn đề rác thải, ĐB Nghĩa cho rằng cần một chiến lược cải thiện hành vi nơi công cộng, nhất là giới trẻ. Ông dẫn chứng sau những lễ hội, sự kiện âm nhạc, giải trí thì rác vứt ngổn ngang dưới đất; trong khi ở nhiều nước thì giới trẻ mang theo túi để nhặt rác. Ông cũng cho rằng việc xử lý ô nhiễm tiếng ồn chưa được quan tâm đúng mức dù nó tác động rất lớn đến sức khỏe, tinh thần.
Đồng quan điểm, thiếu tướng Nguyễn Minh Hoàng, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh TP.HCM, nhìn nhận với đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, tiếng ồn và độ rung sau 22 giờ ở khu dân cư, đường phố hiện rất báo động. Chưa kể, người dân còn đối diện với những bất an từ bụi mịn và những hành vi phóng uế bừa bãi. "Trong đề án của Sở TN-MT đang trình Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM cần phải giải quyết được những vấn đề này", thiếu tướng Hoàng đề nghị.
Hiện TP.HCM xử lý hơn 10.000 tấn rác sinh hoạt/ngày, nhưng chỉ có 1 nhà máy tái chế rác thành phân compost công suất 2.000 tấn/ngày và 1 nhà máy đốt rác không thu hồi năng lượng công suất 1.200 tấn/ngày. Như vậy, chỉ 31% rác sinh hoạt được tái chế, đốt, làm phân compost; còn lại 69% mang đi chôn lấp hợp vệ sinh.
Việc phân loại, thu gom rác sinh hoạt chưa đồng bộ khi chính quyền khuyến khích người dân phân rác thành 2 - 3 loại, song đơn vị thu gom lại đổ vào một thùng. Thời gian qua, TP.HCM chuyển đổi phương tiện thu gom, đến nay vẫn còn 1.200 phương tiện không đạt chuẩn. "Quỹ bảo vệ môi trường còn, vì sao chúng ta không giải ngân được", thiếu tướng Hoàng đặt câu hỏi và đề nghị phải sớm có lộ trình chuyển đổi phương tiện đủ chuẩn, phân loại rác theo 3 nhóm.
Trong khi đó, ĐB Trần Kim Yến, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Thành ủy TP.HCM, thì băn khoăn đến nay TP.HCM chưa có nhà máy đốt rác phát điện nào đưa vào hoạt động dù có nhiều dự án đầu tư. "Ngoài đề xuất điều chỉnh tăng tổng công suất phát điện thì còn điều kiện gì nữa để các nhà máy có thể vận hành ngay sau khi hoàn thành dự án?", bà Yến đặt vấn đề.
CHƯA THỂ CẬP NHẬT CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ TỨC THÌ
Về quan trắc chất lượng không khí, ông Nguyễn Cảnh Lộc, Phó giám đốc Trung tâm quan trắc TN-MT TP.HCM, cho biết toàn thành phố hiện có 36 vị trí quan trắc chất lượng không khí nhưng đang làm thủ công. Thông thường, sau 5 - 7 ngày quan trắc, đơn vị sẽ công bố bảng chất lượng nước, không khí một lần chứ chưa thể cập nhật ngay tức thì. Hiện Sở TN-MT triển khai dự án nâng cao năng lực quan trắc chất lượng không khí, ghi vốn đầu tư giai đoạn 2026 - 2030. Đến năm 2030, toàn thành phố có 20 trạm quan trắc tự động, khi đó sẽ cảnh báo kịp thời chất lượng không khí.
Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó giám đốc Sở TN-MT, cho biết theo kết quả quan trắc và đánh giá của Bộ TN-MT, ô nhiễm không khí của TP.HCM chủ yếu là bụi tại một số nút giao thông vào một số thời điểm trong ngày. Bên cạnh đó, chất lượng không khí biến đổi theo mùa, mùa khô ô nhiễm không khí do bụi cao hơn mùa mưa. Thống kê từ ngày 1.1 - 4.3, TP.HCM có 3 ngày bụi mịn vượt quy chuẩn. Bà Mỹ cho hay Sở TN-MT đã biên soạn và phổ biến xuống các địa phương tập tài liệu, nêu rõ nguyên nhân và những hành động góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí.
Về ô nhiễm tiếng ồn, bà Mỹ thừa nhận đây là vấn đề rất khó xử lý bởi muốn xử lý vi phạm, lập biên bản thì phải đo tiếng ồn và kết quả vượt quy chuẩn. Tuy nhiên, chỉ cần chủ nhà, chủ cơ sở vặn nhỏ âm lượng một chút thì kết quả vẫn trong mức cho phép.
Liên quan đến việc phân loại rác tại nguồn, bà Mỹ cho rằng thành phố triển khai từ năm 2017, sau đó nhận thấy cơ sở hạ tầng, việc thu gom, năng lực xử lý không đồng bộ. Theo đó, nếu một xe thu gom 2 - 3 loại thì không phù hợp, không đảm bảo hiệu quả thu gom. "Hiện công nghệ thành phố ưu tiên là đốt rác thu hồi năng lượng. Các doanh nghiệp nói rằng không cần phân loại, đưa về là đốt được hết", bà Mỹ nói thêm. Phó giám đốc Sở TN-MT cho biết theo quy định mới, rác thải sinh hoạt chia thành 3 loại, trong đó có chất thải thực phẩm. Trước mắt, Sở TN-MT đề xuất chỉ áp dụng với nhà hàng, khách sạn, chợ đầu mối rau củ quả, còn lại thực hiện phân thành 2 loại.
Phạt hành chính hơn 100 tỉ đồng
Theo báo cáo của UBND TP.HCM, trong giai đoạn 2022 - 2024, Sở TN-MT kiểm tra theo kế hoạch đối với 459 doanh nghiệp, kiểm tra ngoài kế hoạch 50 doanh nghiệp . Qua đó, phát hiện 270 vụ vi phạm, xử phạt hành chính 38,6 tỉ đồng. Cùng thời gian trên, Công an TP.HCM phối hợp kiểm tra 2.159 vụ việc có dấu hiệu vi phạm về xả khí thải, nước thải là chất thải rắn công nghiệp, chất thải rắn thông thường, nguy hại gây ô nhiễm môi trường. Qua đó, các cơ quan có thẩm quyền ban hành 1.915 quyết định xử phạt hành chính gần 76 tỉ đồng, chuyển cơ quan cảnh sát điều tra khởi tố 5 vụ về tội gây ô nhiễm môi trường.
