Cần cẩn trọng khi cho phép giao dịch tiền số
Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Trí Hiếu phân tích: Tiền kỹ thuật số (KTS) là một loại tài sản hoàn toàn mới trên thị trường. Nếu có khung pháp lý sẽ làm rõ được thông tin tiền KTS là như thế nào, được dùng trong thanh toán, giao dịch, thừa kế… ra sao. Đồng thời, các biện pháp chế tài khi có lừa đảo, gian lận… sẽ tránh được nhiều rủi ro cho người dân. Sau khi có khung pháp lý, lúc này sẽ biết cơ quan nào quản lý tiền KTS. Đồng thời cũng sẽ quy định trường hợp xảy ra tranh chấp được xử lý như thế nào, tòa án nào xử lý. Khi có khung pháp lý rõ ràng thì người dân tham gia giao dịch mới an toàn trên các sàn giao dịch.
Về mặt tích cực, tiền KTS đã có từ lâu, được các nước công nhận. Với xu thế trên thế giới như vậy thì VN không thể đứng ngoài cuộc. Đây cũng là kênh đầu tư, đầu cơ khiến nhiều người tham gia có thể kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, sự biến động khá mạnh của các đồng tiền số đã tạo nhiều rủi ro cho người tham gia. Một đồng Bitcoin hiện nay có giá khoảng 92.000 USD, tương đương hơn 2,3 tỉ đồng. Giá của nó khá cao nên khi biến động thì tăng giảm vài ngàn USD diễn ra chỉ trong vài giờ. Còn các đồng tiền pháp định khác như USD, yen, VND… được các quốc gia bảo vệ giá trị của đồng tiền nên tính ổn định cao hơn. Khi các đồng tiền số tăng giảm theo cung - cầu nên trong trường hợp xảy ra chuyện gì thì độ rủi ro sẽ rất cao, người đang nắm giữ có thể mất toàn bộ. Từ đó có tác động tiêu cực đến KT-XH. Chính vì vậy Chính phủ cần cẩn trọng khi cho phép giao dịch tiền số.
Xây dựng lộ trình triển khai phù hợp
Trong khi đó, TS Phạm Nguyễn Anh Huy (ĐH RMIT) lưu ý, việc thí điểm giao dịch tiền mã hóa trong khuôn khổ Sandbox tương lai gần có thể mang lại những hiểu biết quý giá và giúp VN khai thác lợi ích của tài chính số, với điều kiện là việc thí điểm phải được giám sát cẩn thận và có kế hoạch dự phòng rõ ràng cho những rủi ro phát sinh không lường trước. Quan trọng là cần xây dựng lộ trình triển khai phù hợp để kiểm soát rủi ro khi thí điểm. Trước tiên, Chính phủ cần thiết lập khuôn khổ pháp lý và quy định rõ ràng. Ví dụ, cần định nghĩa rõ ràng thế nào là tài sản mã hóa, token hoặc tiền mã hóa, để xác định quy định cụ thể nào sẽ áp dụng trong Sandbox và đảm bảo những khái niệm trên được áp dụng nhất quán đối với các bên liên quan.
Tiền số là tài sản mới đã được một số quốc gia cho phép giao dịch
ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH
Tiếp theo, Chính phủ có thể tạo ra môi trường Sandbox nơi các công ty fintech có thể thử nghiệm sản phẩm liên quan đến tiền mã hóa dưới sự giám sát chặt chẽ. Một bộ tiêu chí tham gia cũng cần được xây dựng bao gồm các khoảng thời gian được xác định trước cho giai đoạn thử nghiệm (ví dụ 6 - 24 tháng) với tiêu chí rõ ràng cho quyết định kết thúc hoặc mở rộng thử nghiệm. Các cơ chế giám sát cũng phải được áp dụng để đảm bảo thu thập và phân tích dữ liệu theo thời gian thực nhằm đánh giá hiệu suất, tác động đến người tiêu dùng và rủi ro hệ thống tiềm ẩn.
Ví dụ, Chính phủ có thể cho phép một hoặc hai sàn giao dịch tiền mã hóa tập trung hàng đầu hoạt động tại các trung tâm tài chính. Các sàn giao dịch này phải tuân thủ quy định nêu trên và cung cấp thông tin cần thiết cho mục đích đánh giá và quản lý, như thông tin về các giao dịch có giá trị hơn 5.000 USD và thông tin cho việc tính thuế. Chính phủ cũng cần xây dựng các chiến lược đánh giá và quản lý rủi ro. Các cơ quan quản lý có thể đưa ra một số biện pháp giảm thiểu rủi ro như giới hạn giao dịch và hạn chế về mặt địa lý để giảm thiểu rủi ro hệ thống. Đồng thời, có thể thành lập một nhóm quản lý khủng hoảng tiền mã hóa để xây dựng các chiến lược dự phòng nhằm ứng phó nhanh trong trường hợp có những sự kiện phát sinh bất lợi.
"Với bối cảnh thị trường tiền mã hóa đang diễn ra sôi động, việc tiếp tục trì hoãn triển khai cơ chế thử nghiệm tiền mã hóa và tài sản mã hóa sẽ khiến VN mất đi khả năng cạnh tranh so với các quốc gia khác. Ngoài ra, hiện tại Chính phủ đang mất một phần lớn thuế đối với các giao dịch tiền mã hóa này, do đó việc cho phép thí điểm sẽ mở đường cho việc thu thuế từ giao dịch tiền và tài sản mã hóa", TS Phạm Anh Huy nói.
