TRIỆU CHỨNG
Theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), bệnh tả có các triệu chứng nhiễm khuẩn cấp tính đường tiêu hóa bắt đầu là đầy bụng và sôi bụng; tiếp theo đó tiêu chảy, lúc đầu có phân lỏng, sau chỉ toàn nước.
Bệnh nhân tả cần được điều trị riêng, tránh vận chuyển làm lây lan mầm bệnh
ẢNH: LIÊN CHÂU
Bệnh nhân (BN) đi tiêu chảy liên tục, nhiều lần, phân toàn nước, nước phân đục như nước vo gạo. Số lần tiêu chảy và số lượng nước mất thay đổi tùy từng trường hợp nặng nhẹ khác nhau, có thể lên 40 - 50 lần/ngày, có thể mất đến 5 - 10 lít nước/ngày. Kèm theo đó, BN có nôn, lúc đầu nôn ra thức ăn, sau chỉ toàn nước trong hoặc vàng nhạt. BN không đau bụng, không sốt, người mệt lả, có thể bị chuột rút, biểu hiện tình trạng mất nước nhẹ đến nặng như: khát nước, da khô, nhăn nheo, hốc hác, mắt trũng, mạch nhanh, huyết áp hạ, có khi không đo được, tiểu tiện ít hoặc vô niệu, chân tay lạnh...
Tả có thể gây nguy hiểm, thậm chí tử vong do BN tiêu chảy "ồ ạt", mất nước, mất điện giải. Do đó, cần xác định đúng bệnh để điều trị kịp thời. Trong nước, năm 2007, dịch tả bùng phát ở 19 tỉnh, thành phố phía bắc, hàng ngàn trường hợp mắc. Ca bệnh tả xác định là trường hợp phân lập được phẩy khuẩn tả.
Cục Phòng bệnh lưu ý cần chẩn đoán phân biệt bệnh tả với nhiễm khuẩn, nhiễm độc thức ăn do salmonella; bệnh lỵ trực khuẩn, do ăn phải nấm độc; phân biệt ca bệnh tả với tiêu chảy do ngộ độc hóa chất (ăn thức ăn có nhiễm hóa chất như hóa chất bảo vệ thực vật), để điều trị hiệu quả.
LƯU Ý VỀ NGUỒN LÂY
Theo Cục Phòng bệnh, người bệnh tả đào thải nhiều vi khuẩn trong thời kỳ toàn phát, theo phân và chất nôn. Trong số những người có biểu hiện triệu chứng, 80% là ở thể nhẹ và vừa, 20% có biểu hiện mất nước nặng. Nếu được điều trị đúng, tỷ lệ tử vong là dưới 1%. Phân người bệnh chứa phẩy khuẩn tả trong khoảng thời gian 17 ngày nếu không được điều trị kháng sinh. Nếu được điều trị kháng sinh đặc hiệu, phẩy khuẩn tả sẽ hết dần, nhanh nhất là 2 ngày, dài nhất 6 ngày. Một số ít BN sau khỏi vẫn tiếp tục đào thải vi khuẩn ra bên ngoài, có thể từ 3 - 6 tháng.
Người lành mang phẩy khuẩn tả là những người đã được điều trị khỏi về mặt lâm sàng nhưng vẫn tiếp tục mang mầm bệnh và những người mang mầm bệnh không triệu chứng. Người mang phẩy khuẩn tả không có dấu hiệu lâm sàng là nguồn lây bệnh cần được kiểm soát. Thời gian thải phẩy khuẩn tả thường kéo dài khoảng 1 tuần sau khi hết tiêu chảy cấp.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), khoảng 75% người nhiễm phẩy khuẩn tả không có biểu hiện triệu chứng bệnh. Tuy nhiên, họ vẫn đào thải vi khuẩn ra môi trường trong vòng 7 - 14 ngày, nhưng số lượng phẩy khuẩn tả trong phân người lành mang khuẩn thấp hơn nhiều so với ở người mắc bệnh. Sau vụ dịch tả có một tỷ lệ nhỏ khoảng 3 - 5% BN các thể có khả năng mang vi khuẩn kéo dài một vài tháng, đôi khi kéo dài hàng năm nếu không được điều trị đúng.
Trong thiên nhiên, ổ chứa của bệnh tả là một số động thực vật thủy sinh, nhất là các nhuyễn thể (cá, cua, trai, sò, ngao...).
PHÒNG BỆNH TẢ
Ca bệnh tả được điều trị cách ly, tổ chức điều trị tại chỗ, tránh vận chuyển xa để hạn chế sự lây nhiễm mầm bệnh và tử vong dọc đường. BN cần được khẩn trương bù nước, điện giải và dùng kháng sinh đặc hiệu theo đúng phác đồ quy định.
Bệnh tả lây theo đường tiêu hóa, qua đường nước bị nhiễm bẩn bởi phân người hoặc phân động vật và qua thực phẩm bị nhiễm các tác nhân gây bệnh trong quá trình chế biến hoặc bảo quản, bởi nước bẩn, qua bàn tay bẩn và ruồi, nhặng nhiễm phẩy khuẩn tả.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ lan truyền bệnh tả là: phong tục tập quán sinh hoạt lạc hậu, thời tiết nóng ẩm, thiếu nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh; không đảm bảo các điều kiện về vệ sinh an toàn thực phẩm đặc biệt là thức ăn đường phố, tình trạng mất vệ sinh ở những vùng sau lũ lụt, thảm họa.
Vắc xin tả được khuyến nghị sử dụng trong những khu vực khẩn cấp (thiên tai), theo hướng dẫn của cơ quan y tế, là biện pháp y tế công cộng, bổ trợ cho các biện pháp phòng bệnh như cải thiện hệ thống cấp nước hợp vệ sinh và giáo dục sức khỏe; đồng thời vẫn cần tăng cường giám sát và cảnh báo sớm bệnh dịch.
