3 xu hướng ăn dặm được các gia đình quan tâm
Tại Việt Nam, 3 xu hướng ăn dặm phổ biến nhất là: ăn dặm truyền thống; ăn dặm kiểu Nhật và ăn dặm tự chỉ huy (BLW - baby led weaning). Trẻ được khuyến khích tự ăn bằng tay, tự quyết định tốc độ và lượng ăn thay vì được đút bằng muỗng, có thể áp dụng khi trẻ đã có khả năng ngồi vững, kiểm soát đầu tốt và có phản xạ nhai nuốt cơ bản, thường sau 6 tháng tuổi.
Cha mẹ có thể linh hoạt kết hợp các phương pháp ăn dặm để tốt nhất cho bé, thay vì chỉ chọn một cách duy nhất
ẢNH: AI
Trong đó, ăn dặm truyền thống (kiểu Việt Nam) đã được áp dụng rộng rãi từ nhiều thế hệ. Đặc trưng của phương pháp này là thức ăn được nấu tổng hợp, xay nhuyễn hoặc nấu thật mềm. Người chăm sóc cho trẻ ăn bằng muỗng, kiểm soát lượng ăn, tốc độ ăn và cách đưa thức ăn vào miệng trẻ.
Ăn dặm truyền thống giúp phụ huynh kiểm soát được lượng ăn của trẻ; đảm bảo năng lượng và thành phần thực phẩm mà trẻ ăn vào, tăng dần độ đặc và độ thô tùy giai đoạn phát triển của trẻ.
Ăn dặm truyền thống trẻ ít có cơ hội học cách chủ động nhai, nuốt và cầm nắm thức ăn. Thức ăn được xay nhuyễn và trộn lẫn, trẻ không cảm nhận rõ vị riêng biệt của từng loại thực phẩm, dẫn đến giới hạn phát triển vị giác. Ngoài ra, một số cha mẹ có xu hướng ép ăn, gây phản kháng, biếng ăn, hoặc hình thành hành vi ăn uống tiêu cực sau này.
Nếu không được hướng dẫn chế biến đúng cách, bữa ăn của trẻ có thể không đảm bảo đủ năng lượng hoặc thiếu cân đối thành phần các chất dinh dưỡng, ảnh hưởng đến tiêu hóa và tăng trưởng của trẻ.
Bản tin sức khỏe ngày 29.10: Nên đi bộ bao nhiêu để bảo vệ tim? | Bài tập hiệu quả cho đau khớp gối
Ăn dặm theo "xu hướng mới"
Với ăn dặm kiểu Nhật (Japanese-style weaning), phương pháp này tập trung vào việc giúp trẻ cảm nhận vị tự nhiên của thực phẩm, hình thành thói quen ăn uống lành mạnh, và tôn trọng tín hiệu đói, no của trẻ.
Ăn dặm kiểu Nhật, thức ăn cho trẻ được chế biến riêng biệt từng loại, không trộn chung như phương pháp truyền thống. Thức ăn tăng dần độ đặc và độ thô theo từng giai đoạn phát triển của trẻ. Trẻ tự cầm muỗng, ngồi đúng tư thế ăn, tập nhai và nuốt tùy đặc điểm của thức ăn mà trẻ tự đưa vào miệng.
Các nghiên cứu tại Nhật Bản đã ghi nhận rằng trẻ được ăn dặm theo phương pháp này có khả năng ăn đa dạng hơn khi lớn lên. Đồng thời, giúp trẻ phát triển vị giác tốt nhờ cảm nhận được từng loại thực phẩm riêng; hỗ trợ phát triển kỹ năng nhai, phối hợp tay - mắt, tăng tính tự lập; giảm nguy cơ biếng ăn kéo dài nhờ trẻ được tham gia chủ động trong quá trình ăn uống.
Phương pháp này cần nhiều thời gian chuẩn bị vì phải chế biến riêng từng loại thực phẩm; khó áp dụng với gia đình bận rộn hoặc có nhiều con nhỏ. Nếu cha mẹ không hiểu đúng phương pháp, có thể dẫn đến thiếu năng lượng hoặc vi chất do thức ăn quá "nhạt" hoặc ít do trẻ không lựa chọn sử dụng món ăn mà cha mẹ đã chuẩn bị.
Tại Việt Nam, ăn dặm kiểu Nhật đã trở thành một "xu hướng mới" trong khoảng 10 năm trở lại đây, đặc biệt ở các thành phố lớn. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ học phương pháp này qua mạng xã hội hoặc truyền miệng, dẫn đến áp dụng sai nguyên tắc. Ví dụ: cho ăn quá ít chất béo hoặc quá nhạt, làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng nếu kéo dài.
Mỗi phương pháp ăn dặm đều có ưu điểm và hạn chế riêng, và điều quan trọng không phải là "phương pháp nào tốt nhất", mà là phương pháp nào phù hợp nhất với từng trẻ và gia đình.
Cha mẹ có thể linh hoạt kết hợp các phương pháp thay vì chỉ chọn một cách duy nhất. Ví dụ: bắt đầu bằng ăn dặm truyền thống để đảm bảo năng lượng, sau đó kết hợp yếu tố của BLW để khuyến khích trẻ tự lập.
