Tuy nhiên, nhiều vụ kiểm tra gần đây của cơ quan chức năng cho thấy một thực tế đáng báo động: Nhiều cơ sở sản xuất nước uống giả, sử dụng trực tiếp nước sinh hoạt để chiết rót và bán ra thị trường dưới vỏ bọc của thương hiệu nước uống cao cấp. Điều này không chỉ là hành vi gian dối thương mại, mà còn là nguy cơ trực tiếp đe dọa sức khỏe cộng đồng.
Hàm lượng kim loại nặng vượt mức cho phép
Bàn về vấn đề trên, thạc sĩ - bác sĩ Dương Phan Nguyên Đức, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3, cho biết về bản chất, nước sinh hoạt dù đạt tiêu chuẩn cấp nước đô thị vẫn chỉ là loại nước được xử lý để dùng cho tắm rửa, nấu ăn và vệ sinh, không được thiết kế để uống trực tiếp. Trong quy trình sản xuất nước uống đóng chai đúng chuẩn, nước nguồn phải trải qua nhiều công đoạn xử lý khắt khe hơn như lọc thẩm thấu ngược (RO), diệt khuẩn bằng tia cực tím (UV), ozone hoặc than hoạt tính, đồng thời phải kiểm định vi sinh và hóa lý định kỳ. Những loại nước không đảm bảo này tiềm ẩn nhiều tác nhân gây hại cho sức khỏe. Dư lượng clo và các hợp chất khử trùng phụ sinh ra trong quá trình xử lý nước sinh hoạt có thể gây kích ứng dạ dày, viêm niêm mạc miệng và làm tăng nguy cơ ung thư bàng quang, đại tràng nếu sử dụng lâu dài.
Một xưởng sản xuất nước Lavie giả
ẢNH: N.B
Bác sĩ Nguyên Đức cho biết, nếu nguồn nước bị nhiễm khuẩn trong bồn chứa hoặc đường ống cũ, vi khuẩn E.coli, Pseudomonas hay nấm mốc có thể tồn tại trong nước, gây tiêu chảy, buồn nôn và ngộ độc cho người có hệ tiêu hóa yếu. Trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người cao tuổi là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất, bởi chỉ cần một lượng nhỏ vi khuẩn hoặc hóa chất tồn dư cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa hoặc viêm gan do độc chất.
Nếu như các loại nước này có chứa hàm lượng kim loại nặng vượt mức cho phép như chì, asen hoặc mangan, nguy cơ đối với sức khỏe con người sẽ rất đáng lo ngại. Những chất độc này có thể thấm dần vào cơ thể và tích lũy theo thời gian mà không gây triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Chì là nguyên nhân gây tổn thương hệ thần kinh, làm giảm khả năng học tập và tập trung ở trẻ em, đồng thời gây tăng huyết áp và suy thận ở người trưởng thành. Asen được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp vào nhóm chất gây ung thư nhóm 1, có liên quan đến các loại ung thư da, gan và phổi. Mangan khi vượt ngưỡng cho phép có thể tác động lên hệ thần kinh trung ương, gây run tay, mất ngủ và suy giảm trí nhớ. Những hậu quả này không xuất hiện ngay sau khi uống mà âm thầm tích tụ qua từng chai nước giả, khiến người sử dụng lầm tưởng mình đang uống nước tinh khiết an toàn.
Sức khỏe không thể tái chế như vỏ chai nhựa
Thực tế tại Việt Nam cho thấy, trong nhiều chiến dịch thanh tra của Bộ Y tế, đã có nhiều cơ sở sản xuất nước uống tinh khiết bị xử phạt vì không có giấy phép, không kiểm nghiệm nguồn nước hoặc dùng trực tiếp nước máy để đóng bình. Một số cơ sở còn dùng vỏ bình của các thương hiệu nổi tiếng để chiết nước sinh hoạt, dán tem giả và bán rẻ hơn để thu lợi. Người tiêu dùng khó có thể phân biệt bằng mắt thường, bởi nước sinh hoạt sau khi qua lọc cơ học vẫn trong và không mùi, nhưng điều đó không có nghĩa là sạch.
Trước thực trạng này, người tiêu dùng cần tỉnh táo hơn khi chọn nước uống. Hãy ưu tiên sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định bởi cơ quan chức năng và có kết quả xét nghiệm định kỳ công khai. Khi mua nước đóng bình, cần kiểm tra tem chống giả, bao bì, địa chỉ cơ sở sản xuất và yêu cầu hóa đơn để dễ truy xuất nếu xảy ra vấn đề. Nếu có điều kiện, nên đầu tư hệ thống lọc nước tại nhà đạt tiêu chuẩn QCVN 6-1:2010/BYT và định kỳ thay lõi lọc. Đối với những vùng nghi ngờ nguồn nước máy bị ô nhiễm, người dân nên đun sôi nước ít nhất năm phút trước khi uống, không dự trữ nước đã đun quá lâu.
Bác sĩ Nguyên Đức cho biết, một chai nước nhìn qua mắt thường có thể trong vắt không đồng nghĩa với an toàn. Khi lợi nhuận được đặt lên trên sức khỏe, nước sinh hoạt có thể hóa thành "nước tinh khiết" giả chỉ sau vài phút chiết rót. Uống nhầm loại nước ấy, người tiêu dùng đang đánh đổi sức khỏe bằng niềm tin. Đã đến lúc mỗi người cần chủ động bảo vệ bản thân bằng tri thức, không chỉ chọn nước sạch mà còn chọn đúng nguồn, đúng chuẩn, vì sức khỏe không thể tái chế như vỏ chai nhựa.
