Xét nghiệm phòng bệnh tan máu bẩm sinh tại trạm y tế xã
Tan máu bẩm sinh (thalassemia) là bệnh lý huyết học di truyền. Nếu không được điều trị thường xuyên và đầy đủ, cơ thể người bệnh sẽ xuất hiện nhiều biến chứng làm cho sức khỏe và năng lực lao động của bệnh nhân sút giảm, làm chậm phát triển thể trạng. Nếu không điều trị, nhiều rối loạn hemoglobin (Hb) có thể gây tử vong cho trẻ trong vài năm đầu đời.
Chi phí điều trị trung bình cho một bệnh nhân thể nặng từ khi sinh ra tới 30 tuổi hết khoảng 3 tỉ đồng.
Tại Phú Thọ, mô hình xét nghiệm phòng bệnh tan máu bẩm sinh tại trạm y tế xã giúp nâng cao chất lượng dân số
ẢNH: BSCC
Đó là thông tin được thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó chi cục trưởng Chi cục Dân số tỉnh Phú Thọ, cho biết tại buổi làm việc với đoàn công tác của Cục Dân số (Bộ Y tế) ngày 30.12, về công tác dân số tại địa phương.
Theo bác sĩ Hiền, để chủ động phòng bệnh tan máu bẩm sinh, giảm thiểu các trường hợp mắc bệnh, giảm gánh nặng bệnh tật góp phần nâng cao chất lượng dân số về thể chất, tinh thần và nâng cao tuổi thọ bình quân của người dân, trên địa bàn tỉnh Hòa Bình (cũ), 151 trạm y tế tuyến xã (100%) triển khai "mô hình xét nghiệm phòng bệnh tan máu bẩm sinh tại trạm y tế".
Mô hình giúp người dân được tiếp cận dịch vụ thuận tiện, ngay tại địa phương, được tỉnh hỗ trợ 70% chi phí xét nghiệm để sàng lọc nguy cơ bệnh tan máu bẩm sinh. Người dân chỉ chi trả 30% và không phải đi xa, phòng bệnh hiệu quả.
Tại Phú Thọ (địa bàn Hòa Bình cũ) tỷ lệ người mang gen bệnh tan máu bẩm sinh khá cao, đặc biệt với cộng đồng người Mường (khoảng 20%). Trước đây, do không có thông tin đầy đủ về bệnh, có gia đình sinh 2 con, cả 2 đều mang bệnh.
Theo Chi cục Dân số tỉnh Phú Thọ, một số nghiên cứu cho thấy, tại Việt Nam, tỷ lệ mang gen bệnh thalassemia khoảng 13% dân số với khoảng 13.000 trẻ sinh ra mắc bệnh; hơn 2.500 trẻ bị thể nặng.
Một người bệnh mức độ nặng từ khi sinh ra đến 21 tuổi cần truyền khoảng 470 đơn vị máu để duy trì đời sống. Ngoài ra, bệnh nhân cần phải dùng thuốc, với chi phí khoảng 60 triệu đồng/năm, tổng chi phí tối thiểu hơn 270 triệu đồng/năm.
Mỗi năm, cả nước cần khoảng hơn 2.000 tỉ đồng để tất cả bệnh nhân tan máu bẩm sinh được điều trị cơ bản và cần khoảng 500.000 đơn vị máu an toàn để truyền máu cho các bệnh nhân.
Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh thalassemia: dân tộc có tập quán kết hôn cận huyết; gia đình có người bệnh hay người mang gen; bố hay mẹ là người bệnh hay mang gen.
Bệnh có thể ngăn ngừa hiệu quả
Bác sĩ Hiền cho biết thêm, tan máu bẩm sinh hoàn toàn phòng bệnh được, vì khi một người mang gen bệnh, lấy một người không mang gen bệnh sẽ sinh con khỏe mạnh, chỉ mang gen bệnh. Hoặc khi phát hiện một người có gen bệnh, mở rộng xét nghiệm cho người thân, người cùng dòng họ để phát hiện nguy cơ.
"Thiết lập mô hình xét nghiệm phòng bệnh tan máu bẩm sinh tại các trạm y tế" trên địa bàn tỉnh Phú Thọ (Hòa Bình cũ) đã nhân rộng triển khai tại các tỉnh Quảng Nam, Thanh Hóa giai đoạn 2021 - 2025.
Đây là mô hình giúp giảm các trường hợp mang gen bệnh tan máu bẩm sinh, nâng cao chất lượng dân số, mang hiệu quả kinh tế lớn. Riêng giai đoạn 2021 - 2024, tại 3 tỉnh: Phú Thọ, Thanh Hóa, Quảng Nam, với 521 trường hợp mang gen bệnh tan máu bẩm sinh được phát hiện, quản lý.
Bác sĩ Hiền bày tỏ mong muốn tiếp tục được duy trì nguồn kinh phí xét nghiệm sàng lọc phòng bệnh tan máu bẩm sinh cho người dân; tất cả các trường hợp trẻ em, thanh niên sau khi phát hiện mang gen bệnh tiếp tục được theo dõi sức khỏe, tư vấn tiền hôn nhân, để tránh sinh con mang bệnh.
