Thạc sĩ - bác sĩ Trương Anh Khoa, Trung tâm Diag (TP.HCM), giải đáp: Gan là cơ quan đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng như tạo đạm (albumin) giúp cơ thể chuyển hóa chất, tạo mật (bilirubin) giúp hấp thu dinh dưỡng, điều hòa quá trình đông cầm máu.
Để trả lời câu hỏi "gan của tôi có vấn đề gì không" trước hết anh chị có thể tự đánh giá mình thuộc một trong 2 nhóm người, một là những người có bệnh nền (cần dùng thuốc điều trị kéo dài) - có yếu tố nguy cơ, 2 là những người khỏe mạnh không có tiền sử và yếu tố nguy cơ bệnh gan. Nếu thuộc nhóm không có tiền sử và yếu tố nguy cơ bệnh gan, anh chị thường chỉ cần kiểm tra tình trạng viêm nhiễm - tổn thương tế bào gan bằng các chỉ số men gan là ALT, AST, GGT, ALP; kiểm tra chức năng tạo và chuyển hóa mật bằng bilirubin trực tiếp, gián tiếp, toàn phần. Tần suất kiểm tra có thể định kỳ mỗi năm một lần là phù hợp để tầm soát bệnh lý gan mật.
Nếu thuộc nhóm thứ nhất, thì những yếu tố nguy cơ mắc bệnh gan mật phổ biến cần nhắc tới là: Béo phì - thừa cân, lối sống thụ động (cường độ vận động mạnh < 30 phút mỗi ngày), dùng nhiều rượu bia, thuốc lá - chất kích thích, người có cường độ làm việc cao với thời gian nghỉ ngơi và dinh dưỡng không hợp lý (thức ăn nhanh, chế biến sẵn, chiên xào nhiều dầu mỡ), phơi nhiễm nhiều hóa chất tại nơi làm việc (ví dụ như tiếp xúc lâu với xăng dầu, nhựa PVC). Những bệnh nền làm ảnh hưởng đến sức khỏe gan mật phổ biến là viêm gan B, C (đáng chú ý là đồng mắc viêm gan D ở khoảng 5-10% người nhiễm viêm gan B) tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, tiểu đường, suy thận. Khi không may thuộc nhóm người này, anh chị cần thường xuyên kiểm tra men gan, chất chuyển hóa mật (bilirubin) như đã nêu trên để đánh giá hoạt động của gan có thể định kỳ mỗi 1-3-6 tháng tùy tình huống.
Trong đa số trường hợp anh chị cần xét nghiệm kiểm tra viêm gan B, viêm gan C, LDH, sắt huyết thanh, Ferritin, công thức máu cơ bản, thời gian đông cầm máu, albumin, và các chỉ số đánh giá rối loạn chuyển hóa (nếu cần) như đường huyết đói, HbA1c, bộ mỡ máu, chức năng thận theo CKD-EPI 2021 (Cystatin & Creatinin), microalbumin.
Bên cạnh xét nghiệm máu, cũng cần thực hiện một số kỹ thuật cơ bản như siêu âm bụng, siêu âm độ đàn hồi nhu mô gan để đánh giá một số tình trạng liên quan như viêm gan nhiễm mỡ, đa nang buồng trứng. Bác sĩ hoàn toàn có thể dựa vào những xét nghiệm và kỹ thuật hình ảnh nêu trên để đánh giá được tình trạng gan mật của bạn.
Bạn đọc có thể đặt câu hỏi cho chuyên mục Bác sĩ 24/7 bằng hình thức nhập bình luận bên dưới bài hoặc gửi qua email: [email protected].
Câu hỏi sẽ được chuyển đến các bác sĩ, chuyên gia... để trả lời cho bạn đọc.
