Chấm dứt tình trạng chia cắt tài nguyên
Olivia, một nhân viên văn phòng người Úc làm việc tại TP.HCM đã 10 năm, cho biết năm nào cô cũng đón ít nhất 3 đoàn khách từ Úc sang VN chơi, chủ yếu là gia đình và bạn bè. Trở thành hướng dẫn viên bất đắc dĩ, điểm đến quen thuộc mà Olivia thường đưa mọi người đi du lịch là các tỉnh miền Tây. "Trải nghiệm bắt tôm, cá trên sông nước, xem cá nhảy, vào nhà vườn ăn trái cây, nghe đờn ca tài tử hay đi chợ hải sản tươi sống là những thứ gia đình, bạn bè tôi nói riêng cũng như người Úc nói chung rất thích", Olivia nói. Tuy nhiên, cô cũng thừa nhận hầu như chỉ đưa mọi người xuống Cần Thơ, hoặc về tận mũi Cà Mau chứ không trải nghiệm thêm những điểm đến khác vì "nghe nói cũng tương tự như vậy".
ĐBSCL hội tụ đủ tiềm năng để phát triển mạnh mẽ loại hình du lịch sông nước đặc trưng
Ảnh: Bùi Văn Hải
Tâm lý của cô gái người Úc cũng là đánh giá chung của hầu hết những người đã từng du lịch về miền Tây. Bao năm qua, du lịch sinh thái ĐBSCL vẫn không thoát khỏi lối mòn chung với những tour na ná nhau như: tham quan sông nước, đờn ca tài tử, vườn cây ăn trái... Hầu như địa phương nào cũng có từ vài đến hàng chục địa điểm du lịch cộng đồng tương tự nhau. Sự đơn điệu, nhàm chán khiến khách đi 1, 2 tỉnh thành, coi như đã khám phá hết du lịch toàn vùng ĐBSCL.
Đó cũng là lý do khách đến ĐBSCL lưu trú rất ít ngày và chi tiêu cũng không cao. Hiện tỷ lệ lưu trú của khách ở vùng chỉ đạt trung bình 1,95 ngày với khách quốc tế; 1,7 ngày với khách trong nước. Mức chi tiêu khoảng 22 USD/ngày, thấp hơn 75% so với mức bình quân của du lịch cả nước.
Là chuyên gia nghiên cứu lâu năm về du lịch ĐBSCL, ông Phan Đình Huê, Giám đốc Công ty du lịch VietCircle, đánh giá đây là nghịch lý rất đáng tiếc bởi khu vực này sở hữu rất nhiều tiềm năng để có thể trở thành thủ phủ du lịch của cả nước. Đặc biệt, nơi đây rất "được lòng" đối tượng khách châu Âu, châu Mỹ... là nhóm khách hạng sang, chi tiêu nhiều. Cụ thể, về tài nguyên, ĐBSCL có sự khác biệt lớn nhất trong 3 vùng miền Nam. Biển, núi thì nhiều nơi có, nhưng miền trồng lúa, sông nước mênh mông bao phủ thì chỉ có ở xứ này. Thời tiết cũng là điểm cộng vì nắng đẹp quanh năm, ít thiên tai, không có mùa lạnh như miền quê Bắc bộ, nên có thể khai thác du lịch quanh năm. Văn hóa miền Tây cũng rất độc đáo, rõ nét cư dân làm lúa và có cộng đồng người Khmer với những lễ hội truyền thống đặc sắc. Thế nhưng, theo ông Phan Đình Huê, những lợi thế chưa được khai thác đúng cách, vô hình trung biến tiềm năng thành thách thức với du lịch vùng ĐBSCL. Cụ thể, tài nguyên du lịch quan trọng nhất của ĐBSCL là mặt sông, mặt nước. Tài nguyên này là một thể thống nhất, hạ tầng đang xây dựng, hoàn thiện cũng thống nhất kết nối giữa các trung tâm đô thị, nhưng địa lý hành chính lại bị chia cắt manh mún, xé lẻ những thể thống nhất này.
"Khi tôi được giao chủ nhiệm đề tài tư vấn chiến lược cho TX.Bình Minh của tỉnh Vĩnh Long, tôi đề xuất khôi phục những tuyến phà dọc tuyến Hậu Giang để hình thành sản phẩm đường sông xuyên suốt nhưng bàn 2 năm qua không làm được. Lý do là bên này sông thì thuộc Vĩnh Long nhưng bên kia sông lại là bến Ninh Kiều thuộc Cần Thơ, không kết nối được. Tương tự, khi viết đề án tư vấn chiến lược phát triển du lịch cho 4 huyện ven sông Hậu thuộc tỉnh Trà Vinh, tôi đề xuất kết nối với tỉnh Sóc Trăng cùng nằm trên sông Hậu nhưng khi bàn chuyện nối bến tàu, xây tour, tuyến để cùng phát triển 2 bên bờ lại rất khó khăn. Sông Tiền cũng vậy, cả hai con sông rất đẹp, là nguồn tài nguyên quý nhưng chảy qua nhiều tỉnh, thành quản lý nên đầu tư hạ tầng manh mún, chắp vá, chỉ đáp ứng những tàu thuyền nhỏ cho chuyến đi ngắn ngày, giá trị gia tăng không cao. Liên kết trong vùng yếu nên liên kết ngoài vùng cũng không đủ sức mạnh. Ngồi họp bàn hoài cũng không kết nối được với TP.HCM để tạo thành tuyến sản phẩm bài bản, trọn vẹn", ông Phan Đình Huê dẫn chứng.
Vì thế, việc sáp nhập các tỉnh tạo thành một vùng lớn hơn được kỳ vọng khắc phục nhược điểm chia cắt tài nguyên, tạo điều kiện khai thác triệt để thế mạnh sông nước của vùng ĐBSCL.
Du khách khám phá nét độc đáo của cách buôn bán riêng biệt ở miền Tây
Ảnh: T.N
Tạo những trục sản phẩm "đinh" độc đáo
Phân tích kỹ hơn về sản phẩm, Chủ tịch HĐQT Vietravel Corporation Nguyễn Quốc Kỳ chỉ rõ: Theo quy hoạch, hiện nay sản phẩm du lịch vùng ĐBSCL phân chia theo hướng đông và tây, lấy sông Hậu làm chính. Điều này dẫn đến tình trạng chia cắt tài nguyên, không có sự kết nối các tỉnh. Hầu hết các địa phương đều chỉ tận dụng thế mạnh sông nước, xây dựng sản phẩm na ná nhau và chỉ khúc nổi cao nhất đoạn sông Hậu được hưởng lợi, phía tây lép vế so với phía đông. Thế mạnh của mỗi địa phương không được phát huy trong chuỗi sản phẩm chung.
Cách đây nhiều năm khi bàn câu chuyện liên kết du lịch giữa TP.HCM với ĐBSCL, trong mối tương quan đặt TP.HCM là thị trường nguồn, ông Nguyễn Quốc Kỳ đã kiến nghị cần quy hoạch lại hệ thống sản phẩm vùng ĐBSCL theo hướng bắc - nam và một trục chính, tạo thành 3 cực tăng trưởng là khu vực biên mậu, khu vực trung tâm và khu vực duyên hải. Cụ thể, trục hướng chính tâm đi từ TP.HCM xuống Mỹ Tho, Long An, Tiền Giang, Cần Thơ, xuống thẳng đến Rạch Giá. Đây là tuyến đã hoàn thiện nhất về giao thông gồm đường bộ và hàng không (cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và Cần Thơ), có lợi thế sản phẩm du lịch miệt vườn, cây ăn trái. Hai tuyến hành lang gồm cánh bắc là từ TP.HCM đi đến Long An, rẽ xuống Cao Lãnh (Đồng Tháp), đi xuống Long Xuyên, An Giang, Châu Đốc và kết thúc điểm cuối tại Hà Tiên. Trục này có những di tích lịch sử, văn hóa nổi tiếng tại từng tỉnh, thế mạnh là giáp biên giới Campuchia, có thể phát triển du lịch biên mậu.
Cánh phía nam, vùng duyên hải từ TP.HCM đi xuống Mỹ Tho rẽ sang Bến Tre đi Trà Vinh, Bạc Liêu, Sóc Trăng tới Cà Mau, có những sản phẩm toàn bộ trục bắc và trung tâm không có là biển. Bên cạnh 3 trục dọc, có thể kết nối giữa các trục ngang đông - tây bằng hệ thống sông ngòi chằng chịt, phát triển giao thông thủy, tạo nên mạng lưới kết nối nội vùng bằng hình xương cá.
Tuy vậy, do tính chất manh mún, chia cắt nên công trình sản phẩm này của ông Nguyễn Quốc Kỳ mãi vẫn chỉ dừng ở bước ý tưởng. Theo ông Kỳ, công cuộc điều chỉnh địa giới hành chính lần này khác với những lần trước, không chỉ là ghép theo kiểu tương đồng địa lý mà mang tính hỗ trợ nhiều hơn, kết hợp 3 hình thái núi rừng, trung du và biển tạo nên nguồn lực kinh tế tổng hợp. Cách kết hợp như vậy sẽ tạo thuận lợi cho việc liên hết những trục xung lực du lịch nói riêng cũng như kinh tế nói chung. Tính phong phú về văn hóa của mỗi vùng miền sẽ được quy tụ lại thành một sản phẩm vùng đa dạng hơn. Các đơn vị sẽ có dư địa tổ chức các sản phẩm du lịch trọn gói, bao quát, kết nối được các vùng khí hậu, vùng địa lý và vùng văn hóa, mang đến cho du khách những trải nghiệm thuận lợi hơn, sâu hơn, đặc sắc hơn.
Giữa mỗi vùng đất sẽ có độ vênh về văn hóa, nhận thức, xã hội. Vì thế, khi thúc đẩy chiến lược phát triển sản phẩm của địa phương, phải làm sao phát huy tính tương hỗ, kéo nhau cùng phát triển nhưng không làm xáo trộn, méo mó văn hóa bản địa từng vùng. Nếu đô thị hóa quá nhanh vùng nước, vùng núi sẽ mất hết bản sắc văn hóa. Cần có kế hoạch rõ ràng để tận dụng mặt mạnh, khắc phục độ vênh, biến lợi thế thành sản phẩm đặc trưng cho toàn vùng.
Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Vietravel Corporation
