Chị Nguyễn Thúy Hằng, nhà gần bến tàu Hà Tiên - Phú Quốc, cho biết từ tháng 6 đến tháng 8 hằng năm là mùa cà xỉu rộ, người dân tranh thủ đi bắt về chế biến thành nhiều món ngon, trong đó món mắm cà xỉu gây "thương nhớ" nhất cho người dùng.
Cà xỉu là đặc sản gắn bó với đời sống của biết bao thế hệ người dân xứ biển Hà Tiên
ảnh: TRẦN NGỌC
Theo chị Hằng, làm mắm cà xỉu tương tự muối ba khía. Muốn ngon, phải chọn cà xỉu tươi, kích thước đồng đều, nhúng sơ qua nước nóng cho thịt vừa chín tới. Sau đó, mang cà xỉu phơi khô vài giờ để dễ thấm gia vị. Có thể muối bằng muối hạt hoặc nước muối, thêm ít đường, tỏi, ớt, cứ một lớp cà xỉu thì rắc lên một lớp muối. Có người làm mắm cà xỉu từ nước mắm nguyên chất để tạo hương vị độc đáo hơn. Chất lượng mắm cà xỉu ngon hay không phụ thuộc vào kinh nghiệm và sự khéo léo của người muối. Nếu cho nguyên liệu ít thì cà xỉu sẽ hỏng, còn muối quá mặn thì cà xỉu bị đen, nhìn không ngon.
"Mắm cà xỉu là đặc sản gắn bó với đời sống của biết bao thế hệ người dân xứ biển Hà Tiên. Còn gì bằng khi ăn mắm cà xỉu kèm ít thịt ba chỉ luộc, gói bánh tráng với rau sống. Mùi thơm nồng, độ giòn sần sật của chiếc râu cùng vị béo ngậy của thân cà xỉu hòa quyện với thịt luộc, rau sống, nước mắm chua cay, chắc chắn ai ăn rồi cũng sẽ mê", chị Hằng chia sẻ.
Ngoài làm mắm, cà xỉu còn chế biến được món xào, trộn gỏi. Đối với món xào, cà xỉu sau khi ướp muối vào buổi sáng thì buổi chiều mang đi xào, lúc này cà xỉu còn tươi và chưa thấm vị mặn của gia vị. Cho cà xỉu muối vào chảo xào đều tay rồi nêm gia vị. Khi thưởng thức cà xỉu xào, người dùng chỉ cần tách lớp vỏ ra, lấy mớ thịt bên trong, ăn giống như ăn sò.
Cách chế biến món gỏi cà xỉu cũng giống như gỏi xoài, gỏi cóc. Cà xỉu muối được trụng sơ qua với nước nóng để giảm độ mặn. Xoài băm thành sợi nhỏ, trộn với rau răm rồi pha nước giấm đường, cùng một ít nước mắm để thêm độ đậm đà. Cuối cùng, chỉ cần trộn cà xỉu và hỗn hợp xoài băm với nhau rồi rắc hành phi, đậu phộng rang vào để tăng hương vị. Món gỏi cà xỉu đủ vị chua cay mặn ngọt nên ăn vào rất dễ nhớ nhung.
Đến Hà Tiên, du khách dễ dàng tìm được món cà xỉu bởi chúng có trong thực đơn của nhiều quán và giá cả rất hợp lý. Ăn tại chỗ chưa "phê" thì mua mắm cà xỉu đóng hộp mang về làm quà, thưởng thức.
