Ngay sau khi siêu trăng lớn và sáng nhất 2025 vừa xuất hiện tối qua 5.11, triều cường ở TP.HCM được dự báo có thể vượt lịch sử, mực nước dâng cao kỷ lục trong ngày 6 - 7.11. Nhiều phường, xã ở TP.HCM dự báo ngập nặng do triều cường kết hợp mưa lớn khi đỉnh triều đợt này có khả năng cao hơn so với kỳ triều đầu tháng 9 âm lịch vừa qua.
Mặt trăng là nguyên nhân chính của thủy triều
ẢNH: TRẦN CÔNG
Mặt trăng là nguyên nhân chính của thủy triều
Trong âm Hán Việt, "thủy" có nghĩa là nước, còn "triều" là cường độ nước dâng lên và rút xuống. Sự thay đổi lực hấp dẫn từ mặt trăng và từ các thiên thể khác như mặt trời tại một điểm bất kỳ trên bề mặt trái đất trong khi trái đất quay đã tạo nên hiện tượng nước dâng (triều lên thường gọi là "nước lớn") và nước rút (triều xuống tức "nước ròng") vào những khoảng thời gian nhất định trong một ngày.
Những diễn biến của thủy triều trải qua các giai đoạn triều dâng, triều cao (triều cường), triều xuống và triều thấp. Timeanddate.com cho biết trong khi cả mặt trăng và mặt trời đều ảnh hưởng đến thủy triều, mặt trăng đóng vai trò lớn nhất.
Mặc dù lực hấp dẫn của mặt trời lên trái đất mạnh hơn mặt trăng 178 lần, nhưng lực thủy triều mà nó gây ra lại nhỏ hơn nhiều. Điều này là do, trái với niềm tin thông thường, thủy triều không phải do lực hấp dẫn của mặt trăng hoặc mặt trời nâng đại dương lên, lực hấp dẫn của chúng quá yếu để có thể làm được điều đó. Thay vào đó, thủy triều được tạo ra do cường độ và hướng của lực hấp dẫn thay đổi tùy thuộc vào vị trí của bạn trên trái đất.
Siêu trăng lớn nhất 2025 vừa xuất hiện tối 5.11
ẢNH: NGUYỄN TIẾN LÃM
Sự thay đổi này tạo ra các lực gây ra thủy triều. Lực thủy triều của mặt trăng mạnh hơn nhiều so với mặt trời vì nó gần hành tinh của chúng ta hơn nhiều, gây ra sự thay đổi lớn hơn nhiều về lực hấp dẫn từ vị trí này sang vị trí khác. Ngược lại, lực hấp dẫn của mặt trời thay đổi ít hơn nhiều vì mặt trời ở rất xa.
Triều cường ở TP.HCM có thể vượt lịch sử, dâng cao kỷ lục ngày 6 - 7.11
Siêu trăng lớn nhất 2025 có ảnh hưởng thế nào?
Các nhà khoa học cho biết siêu trăng tối qua 5.1, mặt trăng đạt pha đầy đủ vào đúng thời điểm cận địa, tức là khi vệ tinh này ở gần trái đất nhất trên quỹ đạo. Thời điểm này, mặt trăng sẽ ở gần hơn khoảng 27.000 km so với trung bình, khiến nó trông lớn hơn tới 14% và sáng hơn khoảng 30% so với khi ở vị trí viễn địa.
Tại sao thủy triều lại mạnh nhất vào thời điểm siêu trăng? EarthSky cho biết đơn giản là vì mặt trăng ở vị trí gần trái đất nhất nên các đại dương trên trái đất chịu lực hấp dẫn của mặt trăng mạnh nhất.
Triều cường cao nhất thường xảy ra sau siêu trăng 1 hoặc 2 ngày, không xảy ra vào đúng thời điểm diễn ra siêu trăng
ẢNH: CAO AN BIÊN
Tuy nhiên, thủy triều cao nhất thường xảy ra sau siêu trăng (hoặc bất kỳ trăng non hay trăng tròn nào) 1 hoặc 2 ngày, không xảy ra vào đúng thời điểm diễn ra siêu trăng.
Hội Thiên văn Hà Nội (HAS) cũng cho biết lực thủy triều tác động bởi siêu trăng tại điểm cận địa lên các đại dương sẽ mạnh hơn so với dịp trăng tròn hay trăng mới bình thường. Như vậy, siêu trăng lớn và sáng nhất năm này cũng ảnh hưởng đến triều cường ở TP.HCM cũng như nhiều khu vực.
