Ngôi nhà cổ 125 năm tuổi của tri huyện Gò Đen: Vẻ đẹp trong từng chi tiết

Đời sống
05.06.2025 13:31:20

Tại xã An Phú Tây, H.Bình Chánh, TP.HCM, một ngôi nhà cổ 125 năm tuổi vẫn sừng sững giữa không gian xanh mát của vườn cây trái, kiến trúc mang đậm dấu ấn Nam bộ xưa.

Ngôi nhà được tri huyện Gò Đen - Phạm Văn Huynh (Huyện Huynh) mua lại từ một người giàu có và tiếp tục xây dựng, hoàn thiện vào năm 1900. Ông Huỳnh Kim Phú, cháu đời thứ 4 của Huyện Huynh, hiện là người trông coi ngôi từ đường cho biết đất đai của ông bà rộng... cò bay thẳng cánh.

Không chỉ là dấu ấn của một gia tộc giàu có, ngôi nhà cổ còn là cơ sở cách mạng quan trọng thời kỳ kháng chiến. Chính nhờ công lao che giấu cán bộ Việt Minh năm xưa, bà Lê Thị Hạnh (mẹ ông Phú) đã được Nhà nước phong tặng Huân chương kháng chiến hạng nhất. Đến năm 2014, ngôi nhà chính thức được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố, khẳng định giá trị lịch sử to lớn.

Vẻ đẹp vượt thời gian trong nhà cổ 125 năm của quan tri huyện - Ảnh 1. — Ngôi nhà cổ 125 năm tuổi ở xã An Phú Tây, H.Bình Chánh, TP.HCM

Vẻ đẹp vượt thời gian trong nhà cổ 125 năm của quan tri huyện - Ảnh 2. — Ngôi nhà được bao bọc bởi hàng kiểng xanh ngát, nhất là những cây mai được trồng lâu năm. Lối vào nhà ở của chính nhỏ nhắn với bậc tam cấp đơn giản

Vẻ đẹp vượt thời gian trong nhà cổ 125 năm của quan tri huyện - Ảnh 3. — Nền nhà được xây cao hơn so với mặt đất khoảng nửa mét, lót đá ong chắc chắn, tránh sụp lún. Loại đá ong thường được dùng trong xây dựng các công trình nhà ở thời bấy giờ

Vẻ đẹp vượt thời gian trong nhà cổ 125 năm của quan tri huyện - Ảnh 4.

Vẻ đẹp vượt thời gian trong nhà cổ 125 năm của quan tri huyện - Ảnh 5.

Nhà được xây theo kiểu mái bánh ú, ngói âm dương. Trên đỉnh mái ngói có các họa tiết đơn giản

Ảnh: Phạm Hữu

Ngôi nhà mang đậm nét kiến trúc nhà cổ Nam bộ xưa với thiết kế "tam gian nhị hạ", mái lợp ngói âm dương, nền lót gạch tàu lục giác đỏ. Khung và sàn nhà bằng gỗ, khung cửa đơn sơ không chạm khắc, không sơn son thếp vàng, tạo nên vẻ mộc mạc, gần gũi. Nội thất bên trong được bố trí đậm chất văn hóa Nam bộ, với họa tiết trang trí giao thoa Đông – Tây. Đặc biệt, bộ giàn kèo lắp ghép vừa khít với 36 cột hình trụ tròn kê trên đá xanh, thể hiện nghệ thuật chạm khắc tinh vi với hình rồng ở đầu kèo.

Ngôi nhà hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật quý như hoành phi chữ Hán bằng gỗ cẩn ốc "Long Quang hiệu" từ năm 1900, đôi liễn cẩn ốc, bộ trường kỷ, các tủ gỗ phong cách phương Tây và bộ ván ngựa dày 10 cm. Công trình được xây dựng trên nền cao kiên cố giữa khuôn viên rộng khoảng 2.000 m², bao quanh là sân vườn với cây trái, hoa kiểng và những chậu mai tứ quý lâu đời.

Dù đã trải qua 4 lần trùng tu (vào các năm 1923, 1996, 2004, 2006) và vẫn giữ được nguyên bản kiến trúc, ngôi nhà đang đứng trước thách thức của thời gian. Mái ngói, kèo mục rỗng, mối mọt hoành hành là những vấn đề khiến ông Phú đau đầu. Ông Phú bày tỏ mong muốn các cấp chính quyền quan tâm, hỗ trợ trùng tu để bảo tồn ngôi nhà.