Cụm đảo Hòn Khoai được coi là "cánh cửa ngoài khơi" của cực nam Tổ quốc. Nằm ở phía đông nam Mũi Cà Mau, cách đất liền khoảng 15 km, Hòn Khoai cùng các đảo vệ tinh Hòn Sao, Hòn Go, Hòn Đồi Mồi và Hòn Đá Lẻ tạo thành vành đai tự nhiên án ngữ biển Tây Nam. Trong đó, Hòn Đá Lẻ (tọa độ 08°22'08"N - 104°52'04"E) được xác định là điểm A2 trên đường cơ sở chủ quyền lãnh hải Việt Nam, một tọa độ có giá trị pháp lý trong việc khẳng định chủ quyền quốc gia trên biển.
Đảo Hòn Khoai, cụm đảo chiến lược ở vùng biển Tây Nam, vừa có giá trị quốc phòng - an ninh vừa gắn liền với dấu mốc lịch sử khởi nghĩa Hòn Khoai năm 1940
ẢNH: G.B
Hòn Khoai, đảo lớn nhất trong cụm, có diện tích khoảng 400 ha, địa hình núi đá hiểm trở với đỉnh cao tới 318 m so với mực nước biển. Khác với nhiều đảo ven bờ, Hòn Khoai có nguồn nước ngọt tự nhiên dồi dào, hệ sinh thái rừng - biển phong phú. Đảo có đường giao thông dài khoảng 14 km, bao quanh là vùng biển rộng trên 1.200 km², đồng thời nằm gần tuyến hàng hải quốc tế quan trọng với lưu lượng tàu vận tải hàng hóa đi qua mỗi ngày.
Hòn Đá Lẻ là điểm A2 xác định đường cơ sở xây dựng mốc tọa độ chủ quyền trên đảo
ẢNH: G.B
Đảo chiến lược trong thế trận quốc phòng - an ninh
Hòn Khoai không chỉ nổi bật về địa chính trị mà còn ghi dấu trong lịch sử dân tộc. Nơi đây chính là chiến trường của cuộc khởi nghĩa Hòn Khoai do anh hùng Phan Ngọc Hiển lãnh đạo ngày 13.12.1940 chống thực dân Pháp. Thắng lợi này trở thành mốc son cách mạng, và ngày 13.12 hằng năm được chọn làm ngày truyền thống của Đảng bộ, quân và dân tỉnh Cà Mau.
Chính giá trị lịch sử đó khiến Hòn Khoai được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VH-TT-DL) công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia từ ngày 27.4.1990. Với người dân Cà Mau, Hòn Khoai là biểu tượng của lòng quả cảm, kiên trung; với chiến lược quốc phòng, đảo là "pháo đài" giữa biển khơi.
Hòn Khoai được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ ngày 27.4.1990
ẢNH: CTTĐT CÀ MAU
Với ba mặt giáp biển, Cà Mau có 3 cụm đảo chính là Hòn Đá Bạc, Hòn Chuối và Hòn Khoai; trong đó Hòn Khoai được xác định là trọng yếu nhất, giữ vai trò then chốt trong thế trận quốc phòng - an ninh biển Tây Nam. Vị trí án ngữ tuyến hàng hải, gần kề đường di chuyển quốc tế đã khiến Hòn Khoai trở thành điểm tựa để kiểm soát, quản lý hoạt động tàu thuyền qua lại, đồng thời là chốt chặn tự nhiên phòng thủ biên giới biển. Ở tầm nhìn lâu dài, việc phát triển đảo này không chỉ phục vụ dân sinh, kinh tế, mà quan trọng hơn là kết hợp chặt chẽ giữa kinh tế với quốc phòng - an ninh.
Những dự án hạ tầng "mở cửa" Hòn Khoai
Ngày 19.8 vừa qua, Bộ Quốc phòng đã khởi công ba dự án trọng điểm gắn liền với Hòn Khoai, gồm: cao tốc Cà Mau - Đất Mũi, tuyến giao thông vượt biển ra đảo Hòn Khoai và cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai. Đây được xem là bước ngoặt lớn, biến đảo tiền tiêu này thành trung tâm kết nối chiến lược của khu vực.
Tuyến giao thông vượt biển ra đảo Hòn Khoai và cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai vừa được khởi công vào ngày 19.8 vừa qua
ẢNH: G.B
Tuyến cầu vượt biển dài khoảng 18 km, nối điểm cuối cao tốc Cà Mau - Đất Mũi với đảo Hòn Khoai, được thiết kế theo tiêu chuẩn hiện đại với 4 làn xe, tốc độ tối đa 80 km/giờ. Khi hoàn thành, đây sẽ là cây cầu vượt biển dài nhất Việt Nam, tổng vốn đầu tư hơn 25.700 tỉ đồng, dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2028. Cầu không chỉ giải quyết "điểm nghẽn" giao thông, mà còn đưa Hòn Khoai từ một đảo xa bờ trở thành điểm đến kết nối trực tiếp với hệ thống hạ tầng quốc gia.
Song song, dự án Cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai được triển khai ngay trên đảo, cách đất liền khoảng 17 km. Quy mô giai đoạn đầu gồm một bến tàu dài 1.000 m, công suất 20 triệu tấn/năm; khu nước và vũng quay tàu rộng khoảng 203 ha, tiếp nhận được tàu trọng tải tới 250.000 DWT. Đặc biệt, cảng có hệ thống đê chắn sóng, kè bảo vệ, khu vực cập tàu quân sự, doanh trại và hạ tầng phụ trợ, đảm bảo vai trò "hai trong một": phục vụ phát triển kinh tế và nhiệm vụ quốc phòng.
Tuyến cầu vượt biển dài khoảng 18 km, nối điểm cuối cao tốc Cà Mau - Đất Mũi với đảo Hòn Khoai, được thiết kế theo tiêu chuẩn hiện đại với 4 làn xe, tốc độ tối đa 80 km/giờ
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH
Ở giai đoạn hoàn thiện, cảng sẽ mở rộng diện tích tới 686 ha, bổ sung thêm 2 cầu cảng hàng tổng hợp, container với chiều dài 1.000 m và 2 cầu cảng hàng lỏng, khí, có khả năng tiếp nhận tàu 150.000 DWT. Đây là bước phát triển lớn, biến Hòn Khoai thành trung tâm logistics, cửa ngõ hàng hải của cực Nam Tổ quốc.
Cửa ngõ phát triển của vùng biển Tây Nam
Ông Phạm Thành Ngại, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, nhận định: "Khi hoàn thành, chuỗi công trình sẽ kết nối thông suốt cao tốc Bắc - Nam đến Đất Mũi và đảo Hòn Khoai, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội đồng thời bảo đảm quốc phòng - an ninh không chỉ cho tỉnh Cà Mau mà cả khu vực ĐBSCL".
Điều này cũng mở ra cơ hội phát triển cho kinh tế biển Tây Nam. Từ một đảo chủ yếu mang tính phòng thủ, Hòn Khoai có thể trở thành điểm trung chuyển hàng hóa chiến lược, thu hút đầu tư dịch vụ hậu cần, logistics, thậm chí phát triển du lịch sinh thái gắn với giá trị lịch sử cách mạng.
Cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai được triển khai ngay trên đảo, cách đất liền khoảng 17 km
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH
Không ít chuyên gia nhìn nhận, việc triển khai đồng bộ các dự án hạ tầng trên đảo Hòn Khoai chính là sự cụ thể hóa quan điểm "phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa". Hạ tầng kinh tế được thiết kế lưỡng dụng, nghĩa là trong điều kiện hòa bình có thể phục vụ vận tải hàng hóa, phát triển thương mại; còn khi cần thiết, lập tức trở thành căn cứ hậu cần quân sự.
Sơ đồ dự án đường giao thông từ Đất Mũi ra đảo Hòn Khoai và Cảng tổng hợp Hòn Khoai – cây cầu vượt biển dài nhất Việt Nam trong tương lai.
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH
Hơn tám thập niên sau cuộc khởi nghĩa Hòn Khoai, nếu trước đây, Hòn Khoai là biểu tượng cách mạng thì nay Hòn Khoai đang chuyển mình thành cửa ngõ chiến lược, điểm tựa an ninh, quốc phòng và động lực phát triển kinh tế - xã hội vùng cực Nam Tổ quốc.
