Mòn mỏi chờ trạm dừng nghỉ

Những ngày qua, tài xế lưu thông từ Hà Nội hướng về Hà Tĩnh mừng rỡ khi trạm dừng nghỉ đoạn cao tốc Hàm Nghi - Vũng Áng tại Km 534+310 thuộc địa phận xã Cẩm Hưng (Hà Tĩnh) đã được đưa vào khai thác 1 bên theo chiều di chuyển Bắc - Nam. Đây là trạm dừng nghỉ đầu tiên hoạt động trên tuyến cao tốc qua địa phận tỉnh Hà Tĩnh, do Công ty CP Tập đoàn Xuân Khiêm đầu tư. Chính thức đón khách từ 6.12, những hạng mục chính tại trạm dừng nghỉ đã được chủ đầu tư xây dựng hoàn thiện như khu ăn uống, điểm bán đồ ăn nhanh, đồ lưu niệm, khu vực vệ sinh... Riêng cửa hàng xăng dầu vẫn đang trong quá trình lắp đặt thiết bị.

Theo ghi nhận của Thanh Niên, ngay từ khi đưa vào khai thác, trạm dừng nghỉ đã đón rất nhiều tài xế và hành khách. Anh Hoàng Thành An, tài xế kinh nghiệm gần 20 năm thuộc 1 công ty vận tải ở Hà Nội, cho biết: "Đợt lễ 30.4, tuyến cao tốc qua Hà Tĩnh hơn 100 km chính thức thông xe, anh em tài xế mừng vô cùng. Từ Hà Nội thẳng tới Hà Tĩnh giờ liền một mạch cao tốc, đi khỏe re, mỗi tội thiếu chỗ nghỉ. Đi từ Ninh Bình vào tới Hà Tĩnh chỉ có duy nhất trạm Cao Bồ, còn đâu là tạm bợ. Nay có thêm trạm này, chúng tôi không phải lo tìm chỗ nghỉ tạm trên các điểm dải dừng xe khẩn cấp như trước nữa".

ẢNH: BÁ DUY

Anh Thành An chia sẻ thật tình, thiếu trạm dừng nghỉ trên cao tốc luôn là nỗi niềm của cánh tài xế thường xuyên di chuyển đường dài. Đơn cử, từ Bắc Giang lên Lạng Sơn không có trạm dừng nghỉ nào. Tuyến có chỗ dừng tạm thì rất tạm bợ, không có ki ốt bán hàng, nhà vệ sinh thậm chí còn không có mái…

"Nói xin lỗi, nhiều khi anh em bức quá, phải dừng đại kiếm chỗ "giải quyết nỗi buồn", và còn sợ bị camera quay phạt thì "ốm đòn". Mong muốn của anh em tài xế là trên cao tốc phải có trạm dừng nghỉ tử tế để tài xế thoải mái nghỉ ngơi, đi vệ sinh hoặc có điểm ăn uống sạch sẽ khi đói. Còn bãi đỗ xe tại trạm dừng chỉ cần sạch sẽ, đủ rộng để các xe đỗ và đi lại không vướng vào nhau là mừng rồi", anh An nói.

Thực tế, không chỉ với tuyến cao tốc đi Hà Tĩnh, trên khoảng 2.400 km cao tốc đang khai thác, tình trạng khan hiếm điểm dừng nghỉ diễn ra ở hầu hết các đoạn. Cao tốc nhiều đoạn chỉ có 2 làn xe, không có dải phân cách cứng, không có làn dừng khẩn cấp, còn thêm thiếu trạm dừng nghỉ, trạm cấp nhiên liệu. Một số đoạn đã bố trí trạm dừng nghỉ nhưng dịch vụ kém, nhà vệ sinh chưa đạt chuẩn. Ủy ban An toàn giao thông quốc gia nhìn nhận điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý lái xe mà có thể là nguyên nhân gián tiếp dẫn đến mệt mỏi, thiếu tập trung và dừng đỗ sai quy định trên cao tốc. Theo quy định, người điều khiển phương tiện không được dừng, đỗ xe tùy tiện trên cao tốc. Tuy nhiên, trong điều kiện chưa có nhiều trạm dừng nghỉ, hình ảnh xe khách, xe tải, ô tô con dừng bên lề đường, tài xế, hành khách xuống vệ sinh ngay ven cao tốc không hiếm gặp. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến an toàn giao thông mà còn gây ô nhiễm môi trường, làm xấu hình ảnh về một hệ thống cao tốc hiện đại.

Từ chưa nhận đủ mặt bằng tới triển khai chậm

Theo báo cáo mới nhất của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, với các dự án cao tốc chuẩn bị thông xe vào 19.12, Bộ Xây dựng đã tổ chức 22 đoàn kiểm tra do các thứ trưởng trực tiếp đôn đốc từng dự án, đảm bảo tiến độ các dự án được kiểm soát chặt chẽ. Đến cuối năm 2025, đảm bảo thông xe được 3.188 km cao tốc (bao gồm hoàn thiện tuyến chính, đường gom và đường dân sinh). Nếu tính thêm cả nút giao và giao lộ, đến cuối năm 2025, cả nước sẽ hoàn thành tối thiểu 3.513 km cao tốc cùng với 1.701 km đường ven biển. Đáng nói, khi các tuyến cao tốc đang băng băng về đích thì bảng báo cáo tiến độ thực hiện các trạm dừng nghỉ mà Cục Đường bộ vừa gửi Bộ Xây dựng lại khiến mọi người hoang mang khi cả 21 dự án đều đang ngập trong khó khăn.

ẢNH: BÁ DUY

Cụ thể, trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông có 24 trạm được duyệt đầu tư mới. Cục Đường bộ đã ký hợp đồng với nhà đầu tư (NĐT) để thực hiện 21 trạm, gồm 8 trạm ký hợp đồng tháng 8.2024, 10 trạm tới tháng 3 - tháng 4 năm nay mới ký hợp đồng; các trạm Quy Nhơn - Chí Thạnh ký tháng 6, trạm Hậu Giang - Cà Mau ký tháng 9, muộn nhất là trạm Cần Thơ - Hậu Giang ký tháng 10. Ba trạm La Sơn - Hòa Liên, Hầm Đèo Cả, Mỹ Thuận - Cần Thơ đến nay vẫn đang hoàn thiện thủ tục đầu tư.

Về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), dù chỉ còn 20 ngày là đến "hẹn" hoàn thành toàn bộ mạng lưới này, nhưng vẫn còn 2 trạm chưa nhận bàn giao đủ mặt bằng để thi công. Đó là trạm Cam Lộ - La Sơn mới bàn giao được khoảng 25%, phần mặt bằng còn lại địa phương đã ban hành quyết định cưỡng chế; đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết Km 144+560 mới bàn giao được khoảng 16% mặt bằng do tranh chấp về nguồn gốc đất cần có sự can thiệp của lực lượng chức năng và phán quyết của tòa án.

Với 19 công trình đã triển khai thi công thì mới có 4 trạm cơ bản hoàn thành công trình dịch vụ công; 13 trạm đang nỗ lực hoàn thành công trình thiết yếu trước 31.12; 2 trạm (Cần Thơ - Hậu Giang, Hậu Giang - Cà Mau) mới ký hợp đồng tháng 9 - 10, các NĐT đang phấn đấu hoàn thành công trình dịch vụ công thiết yếu trong tháng 12. Còn 2 trạm chưa triển khai gồm Cam Lộ - La Sơn, Vĩnh Hảo - Phan Thiết Km 144 do vướng mặt bằng.

ẢNH: PHẠM ĐỨC

Lãnh đạo Cục Đường bộ đánh giá: Việc đầu tư hoàn thành các trạm dừng nghỉ để phục vụ người dân và phương tiện lưu thông trên các tuyến cao tốc khi đưa vào khai thác là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết; đồng thời là một trong các điều kiện để triển khai thu phí đường cao tốc do nhà nước đầu tư, được Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng quan tâm, chỉ đạo sát sao. Tuy nhiên, việc triển khai đầu tư xây dựng các trạm dừng nghỉ còn chậm, do cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Bên cạnh công tác GPMB của các địa phương chậm, các NĐT triển khai dự án cũng chậm, đặc biệt là liên danh Petrolimex và Phương Trang. Mặc dù Cục và các ban quản lý dự án (QLDA) đã có nhiều văn bản hướng dẫn, đôn đốc nhưng thời gian qua việc triển khai của các NĐT rất lúng túng, nhất là trong công tác lựa chọn tư vấn thiết kế, thẩm tra, quản lý dự án, nhà thầu thi công và các thủ tục phê duyệt dự án, thiết kế.

Ngoài ra, từ tháng 9 đến nay, các tỉnh từ Thanh Hóa đến Lâm Đồng chịu ảnh hưởng nặng nề của các cơn bão, lũ, mưa lớn, thời tiết khó khăn liên tục kéo dài nên một số dự án trạm dừng nghỉ phải tạm dừng, gián đoạn triển khai thi công. Các địa phương thực hiện sắp xếp lại bộ máy cũng được nhận diện là nguyên nhân phần nào dẫn đến kéo dài thủ tục đầu tư, môi trường, đất đai…

Vẫn quyết tâm về đích đúng hẹn

Trong thời gian chờ đợi các công trình hoàn chỉnh, trong những đợt cao điểm du lịch từ đầu năm đến nay, Cục Đường bộ đã tổ chức bố trí các trạm dừng nghỉ, trạm tạm, các nút giao ra vào tuyến cao tốc, các dịch vụ (trạm cấp xăng dầu…) trên cao tốc Bắc - Nam. Cụ thể, khu vực phía bắc đã đưa vào khai thác 6 trạm dừng nghỉ tạm được bố trí trên cao tốc Mai Sơn - QL45, Nghi Sơn - Diễn Châu và Diễn Châu - Bãi Vọt. Khoảng cách các trạm xa nhất là 98 km, giữa cao tốc Mai Sơn - QL45 và cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu. Ngoài ra, tại mỗi nút giao trên các tuyến cao tốc đều có các cây xăng gần đó phục vụ người dân. Phía nam, bên cạnh 1 trạm đang khai thác (trên cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây), có thêm 2 trạm tạm đã được bố trí trên 4 tuyến cao tốc mới (mỗi cao tốc có 2 trạm tạm mỗi bên) là Nha Trang - Cam Lâm (tại Km 33+930), Cam Lâm - Vĩnh Hảo tại Km 113 (nút giao ĐT.70.9), Vĩnh Hảo - Phan Thiết tại Km 205, Phan Thiết - Dầu Giây tại Km 47+500. Khoảng cách xa nhất giữa 2 trạm dừng nghỉ tạm là 92 km, đoạn giữa cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo và cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết.

Tổng quan, từ khu vực phía bắc đến nam, tính đến nay có 10 trạm dừng nghỉ/trạm tạm, trong đó 3 trạm NĐT đang khai thác, 7 trạm tạm nhằm đáp ứng phục vụ nhu cầu đi lại của người dân. Tuy vậy, các trạm dừng nghỉ/trạm tạm cũng chỉ mang tính chất "chữa cháy".

ẢNH: PHẠM HÙNG

Lãnh đạo Cục Đường bộ thông tin: Ngay sau khi ký hợp đồng với các NĐT, Cục đã phối hợp tích cực với địa phương, ban QLDA và NĐT để đôn đốc triển khai thực hiện các dự án; đồng thời thường xuyên báo cáo Ban Chỉ đạo các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành GTVT để Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo địa phương đẩy nhanh công tác GPMB. Cục cũng chủ động kiểm tra, làm việc để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tổng hợp, báo cáo lãnh đạo Bộ chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ dự án, yêu cầu phải hoàn thành các công trình dịch vụ công (dịch vụ công thiết yếu) trước 31.12.

Để bám sát mục tiêu, Cục đã yêu cầu các NĐT lập bảng tiến độ chi tiết để Cục kiểm soát hằng tuần. Bước đầu, các khó khăn đã được tháo gỡ, đã có trạm cơ bản hoàn thành công trình dịch vụ công như trạm Hàm Nghi - Vũng Áng, Vũng Áng - Bùng, Vĩnh Hảo - Phan Thiết Km 205, Phan Thiết - Dầu Giây. Tuy nhiên, cơ quan quản lý cũng lo ngại các trạm còn lại có nguy cơ không hoàn thành công trình dịch vụ công trong năm nay, nếu các NĐT không có các giải pháp quyết liệt trong triển khai thi công xây dựng công trình.

Do đó, Cục Đường bộ yêu cầu các ban QLDA cùng đơn vị liên quan thường xuyên bám sát tình hình thực hiện, tham mưu xử lý kịp thời các đề xuất, kiến nghị của NĐT và hỗ trợ NĐT trong quá trình triển khai, nhất là về giải pháp kỹ thuật, tổ chức thi công. Đặc biệt, yêu cầu các NĐT nghiêm túc chấn chỉnh trong công tác chỉ đạo, điều hành, không để tiếp tục xảy ra chậm trễ trong triển khai các trạm dừng nghỉ như thời gian qua; khắc phục ngay các tồn tại, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành các công trình dịch vụ công trước 31.12.

Trước đó, cuối tháng 11, Cục Đường bộ cũng đã ra văn bản cảnh báo và yêu cầu NĐT nghiêm túc kiểm điểm, chấn chỉnh công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện; tăng cường nhân lực, thiết bị, bổ sung mũi thi công để đẩy nhanh tiến độ đường ra vào trạm, bãi đỗ xe, nhà vệ sinh trên các trạm dừng nghỉ tiến độ ì ạch.