Gian lận tinh vi, khó điều tra, truy vết
Theo Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Sơn La, địa phương này xử lý 10 vụ vi phạm trên thương mại điện tử với tổng số tiền phạt trên 217 tỉ đồng. Các mặt hàng vi phạm chủ yếu là thời trang (giầy dép, quần áo, túi sách…), phụ kiện, thiết bị điện tử, hàng mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không hóa đơn, chứng từ, hàng kém chất lượng, không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm…
QLTT: Mới đây, tại Hà Nội, Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước bắt giữ kho hàng 6.500 bộ quần áo giả mạo thương hiệu nổi tiếng bán qua mạng xã hội
Cũng theo Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Sơn La, ngoài sàn thương mại điện tử, các đối tượng sử dụng trang mạng xã hội Facebook, Zalo, TikTok… bán hàng theo hình thức livestream (trực tiếp) hoặc đăng bán. Các điểm bán hàng này thường không giới thiệu địa chỉ cơ sở kinh doanh, khách mua chốt đơn trực tiếp hoặc thông qua nhắn tin riêng. Một số đối tượng sử dụng nơi bán hàng, nơi quảng cáo, chốt đơn và kho hàng ở các khu vực khác nhau gây khó khăn trong theo dõi, nắm bắt, thẩm tra, xác minh, thu thập thông tin.
Năm 2025, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Quảng Ninh phối hợp cơ quan chức năng phát hiện một kho hàng chứa hơn 47.000 sản phẩm vi phạm, vận hành bằng phần mềm nước ngoài, liên kết với hàng trăm tài khoản tiktok và nguồn hàng từ Trung Quốc. Đây là vụ việc điển hình có dấu hiệu buôn lậu xuyên biên giới tinh vi qua thương mại điện tử.
Kho hàng có trị giá hơn 1,2 tỉ đồng, gồm mỹ phẩm nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc và hàng hóa do nước ngoài sản xuất chưa được phép lưu hành. Kho hàng được đứng tên bởi một cá nhân trong nước nhưng vận hành bởi người Trung Quốc, quản lý qua phần mềm tiếng Trung liên kết với hàng trăm tài khoản tiktok và nhập hàng từ 1688.com.
Mô hình "kho ẩn danh" này cho thấy thủ đoạn buôn lậu ngày càng tinh vi, kết nối xuyên biên giới, điều hành từ xa nhằm né tránh sự kiểm tra của lực lượng chức năng.
Giám sát tài khoản bán hàng trên Facebook, Zalo
Theo bà Lê Hồng Giang, Phó giám đốc Sở Công thương tỉnh Quảng Ninh, thương mại điện tử phải được quản lý bằng giải pháp công nghệ hiện đại. Quảng Ninh sẽ hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh sử dụng các nền tảng uy tín; hướng dẫn xây dựng phần mềm quản lý bán hàng, quản trị doanh nghiệp, marketing, logistics và tích hợp thanh toán trực tuyến.
Sở Công thương tỉnh Quảng Ninh cũng yêu cầu lực lượng quản lý thị trường đẩy mạnh kiểm soát rủi ro trên không gian mạng, nơi vi phạm thương mại điện tử diễn ra kín đáo, tinh vi hơn so với thị trường truyền thống.
Trong đó, lực lượng quản lý thị trường tập trung theo dõi giao dịch, kiểm tra thông tin người bán, luồng vận chuyển hàng hóa, hóa đơn điện tử và thanh toán trực tuyến nhằm phát hiện nhanh các hành vi bất minh.
Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Bùi Văn Khắng yêu cầu lực lượng chức năng nâng cao nghiệp vụ, phối hợp đồng bộ giữa các ngành nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, kiên quyết phát hiện, bắt giữ và xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm, không để thương mại điện tử trở thành mảnh đất màu mỡ cho buôn lậu và gian lận thương mại.
Để phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đối với các hoạt động giao dịch thương mại điện tử hiệu quả, ông Nguyễn Viết Thông, Quyền Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Sơn La, đề xuất cần nâng cao hiệu quả trong công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật về sở hữu trí tuệ.
Qua phối hợp, các cơ quan chức năng cần tổng hợp, đánh giá, phân loại đối tượng, mặt hàng, nhận diện hành vi, phương thức, thủ đoạn để có kế hoạch đấu tranh, giải pháp công nghệ, kỹ thuật phù hợp phát hiện, xử lý kịp thời hành vi lợi dụng thương mại điện tử để buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả.
"Đối với lực lượng quản lý thị trường cần tiếp tục đẩy mạnh việc quản lý, giám sát chặt chẽ hoạt động của các tài khoản trên các mạng xã hội như Facebook, Zalo… đây là công cụ chính của hoạt động bán lẻ trên thương mại điện tử hiện nay", ông Thông nói.
Ứng dụng công nghệ để quản lý thị trường số
Theo thông tin từ Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, tính từ đầu năm đến tháng 12.2025, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) cả nước đã ghi nhận 4.052 vụ vi phạm trên môi trường TMĐT; xử phạt gần 63 tỉ đồng; yêu cầu các cá nhân, đơn vị gỡ bỏ 44.446 sản phẩm vi phạm và ngăn chặn 12.414 gian hàng có dấu hiệu gian lận.
Đại diện lãnh đạo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết năm 2025, lực lượng quản lý thị trường tập trung nguồn lực để "truy quét" hàng giả, hàng nhái trên các sàn TMĐT và mạng xã hội (Facebook, TikTok, Zalo) và hướng tới mục tiêu "quản lý thị trường số", việc kiểm tra không chỉ dựa trên thực địa mà phải kết hợp với công nghệ truy vết dòng hàng trên không gian mạng.
Ngoài ra, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước tăng cường phối hợp với Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) để xử lý các kho hàng lớn tiếp thị chủ yếu qua livestream.
