Các ngân hàng phải báo cáo giao dịch lớn
Thông tư 27/2025 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) hướng dẫn một số điều của luật Phòng, chống rửa tiền quy định: Giao dịch chuyển tiền điện tử trong nước có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên hoặc bằng ngoại tệ có giá trị tương đương phải báo cáo về NHNN. Đối với giao dịch chuyển tiền điện tử quốc tế có giá trị giao dịch từ 1.000 USD trở lên hoặc bằng ngoại tệ khác giá trị tương đương thì phải báo cáo. Ngoài ra, các giao dịch chuyển khoản có dấu hiệu đáng ngờ cũng thuộc diện phải báo cáo. Tuy nhiên, trách nhiệm báo cáo thuộc về các tổ chức tài chính như ngân hàng thương mại chứ không phải cá nhân thực hiện chuyển khoản.
Các ngân hàng phải báo cáo giao dịch chuyển khoản trong nước từ 500 triệu đồng trở lên hoặc từ 1.000 USD nếu chuyển khoản quốc tế
ẢNH: NGỌC THẮNG
Quy định về hạn mức giao dịch chuyển khoản phải báo cáo NHNN đã có từ lâu. Hiện tại, các ngân hàng vẫn đang thực hiện theo quy định Thông tư 09/2023 của NHNN hướng dẫn thực hiện một số điều của luật Phòng, chống rửa tiền; và hết hiệu lực kể từ ngày Thông tư 27/2025 có hiệu lực thi hành. Trong đó, hạn mức chuyển khoản trong nước từ 500 triệu đồng trở lên hay chuyển khoản quốc tế từ 1.000 USD trở lên cũng được các ngân hàng báo cáo về cho NHNN.
Theo NHNN, Thông tư 27/2025 được ban hành trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp tại Thông tư 09/2023 và sửa đổi, bổ sung một số nội dung nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc chính của đối tượng báo cáo và cơ quan quản lý trong quá trình triển khai. Đồng thời, quy định đảm bảo thực hiện nghiêm túc cam kết của Chính phủ về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt với các yêu cầu, chuẩn mực quốc tế mà VN có nghĩa vụ thực hiện; nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm rửa tiền và công tác phòng chống tội phạm.
Trên thực tế, không những giao dịch chuyển khoản số tiền lớn phải báo cáo NHNN mà nhiều năm qua, Chính phủ cũng đã ra quy định các giao dịch tiền mặt có giá trị lớn cũng phải báo cáo. Cụ thể, theo Quyết định 11/2023 của Thủ tướng Chính phủ, từ đầu tháng 12.2023, các giao dịch có giá trị lớn từ 400 triệu đồng trở lên phải báo cáo NHNN. Đối tượng báo cáo là tổ chức tài chính; tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính có liên quan được quy định tại khoản 1, 2 điều 4 luật Phòng, chống rửa tiền 2022. Quyết định 11/2023 nâng hạn mức giao dịch tiền mặt lên 400 triệu đồng phải báo cáo (thay cho mức từ 300 triệu đồng trước đó). Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng quy định báo cáo về giao dịch lớn trong hoạt động ngân hàng hay thậm chí cả giao dịch tiền mặt là phù hợp. Điều này giúp hạn chế nhiều nguy cơ như rửa tiền, hối lộ, chuyển ngân lậu ra nước ngoài...
Ngăn chặn rửa tiền, giao dịch tiền mã hóa
Quy định về phòng, chống rửa tiền đã được ban hành nhiều năm qua và có sự điều chỉnh phù hợp theo thực tế. Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI, cho rằng về cơ bản, Thông tư 27/2025 vừa được ban hành của NHNN không có điểm nào mới so với quy định hiện tại. Từ trước đến nay các ngân hàng, tổ chức tài chính nói chung đều đã áp dụng các quy định cụ thể về phòng, chống rửa tiền, trong đó có báo cáo về giao dịch lớn, giao dịch đáng ngờ. Ngoài giao dịch lớn thì giao dịch đáng ngờ có khi chỉ vài triệu đồng cũng sẽ báo cáo. Hay dù là số tiền nhỏ nhưng trong cùng một ngày hay một thời gian rất ngắn chuyển liên tục cho một tài khoản hay có nghi ngờ về mục đích giao dịch… thì ngân hàng cũng sẽ báo cáo. Việc này thuộc quy trình, nghiệp vụ của các ngân hàng và điều này được thực hiện tự động thông qua phần mềm như các báo cáo khác. Điều này cũng không gây khó khăn hay phức tạp gì cho ngân hàng. Do vậy quy định này cũng không tác động gì đến các giao dịch của người dân.
Các ngân hàng phải báo cáo giao dịch chuyển khoản trong nước từ 500 triệu đồng trở lên hoặc từ 1.000 USD nếu chuyển khoản quốc tế
ẢNH: NGỌC THẮNG
Theo PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, ĐH Kinh tế TP.HCM, những giao dịch chuyển khoản thông qua hệ thống ngân hàng luôn được kiểm soát theo quy định. Nhưng điều này chưa thể đảm bảo ngăn chặn được tất cả nguy cơ rửa tiền, hối lộ hay chuyển ngân lậu, buôn lậu. Bởi trên thực tế, thị trường không chính thống, thị trường chợ đen vẫn còn tồn tại. Có những vụ án buôn lậu khi bị cơ quan chức năng điều tra, bắt giữ thì số tiền vận chuyển ra nước ngoài trái phép rất lớn, lên đến hàng triệu USD. Vì vậy ngoài việc kiểm soát giao dịch thông qua ngân hàng, VN vẫn nên khuyến khích người dân sử dụng các phương tiện thanh toán không tiền mặt, giảm rủi ro và hạn chế các nguy cơ rửa tiền, hối lộ. Đây cũng là điều mà nhiều quốc gia thực hiện, vì khi nào còn giao dịch tiền mặt thì sẽ không thể nào ngăn chặn được hết các nguy cơ nói trên.
Trong khi đó, chuyên gia tài chính, TS Nguyễn Trí Hiếu nhận định VN đã có đầy đủ quy định trong hoạt động của ngành ngân hàng, kể cả phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố theo chuẩn mực quốc tế. Quan trọng nhất là vấn đề giám sát, thực hiện như thế nào. Ví dụ nếu các ngân hàng thực hiện nghiêm túc, báo cáo rất chi tiết về các giao dịch lớn, giao dịch đáng ngờ, thì qua đó NHNN sẽ có thể phát hiện sớm được những dấu hiệu liên quan hoạt động rửa tiền.
Ngoài ra, với việc Chính phủ đã có quyết định thí điểm thị trường tài sản mã hóa thì cần nghiên cứu bổ sung một số quy định liên quan vấn đề giao dịch tài sản mã hóa, tiền mã hóa. Bởi các loại tiền mã hóa hay tiền số đều không phải do Chính phủ phát hành nên càng khó kiểm soát. Các tổ chức tội phạm, buôn lậu… ngoài việc sử dụng các loại tài sản truyền thống như bất động sản, vàng để thực hiện hành vi rửa tiền thì xu hướng có thể chuyển sang sử dụng tài sản mã hóa, tiền mã hóa.
TS Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh: Các ngân hàng vẫn là cửa giám sát, chốt chặn quan trọng nên cần thực hiện nghiêm quy định về phòng, chống rửa tiền. Bản thân các nhân viên giao dịch của ngân hàng cũng cần được đào tạo kỹ về vấn đề này để thực hiện báo cáo kịp thời, chi tiết với NHNN. Chỉ có giám sát và thực hiện nghiêm mới giúp hạn chế được nguy cơ rửa tiền, chuyển ngân lậu và kiểm soát giao dịch tài sản mã hóa, tiền mã hóa.
Thông tư 27/2025 của NHNN có hiệu lực từ ngày 1.11, nhưng các tổ chức tài chính được phép chuyển tiếp đến ngày 31.12 để điều chỉnh quy trình nội bộ và quản lý rủi ro. Từ ngày 1.1.2026, các tổ chức này phải hoàn thiện quy trình, cập nhật hệ thống phần mềm để quét và lọc giao dịch theo danh sách đen, danh sách cảnh báo và danh sách cá nhân có liên quan đến rủi ro cao.
