Yêu cầu biết… nhậu
Trên một nhóm tuyển dụng trợ lý, có thành viên đăng bài tuyển trợ lý cá nhân. Ngoài việc thông báo đến các ứng viên biết tiếng Anh hoặc tiếng Trung là lợi thế, thì người đăng còn viết thêm đoạn: ưu tiên biết nhậu.
Còn tại một nhóm tuyển dụng tìm việc làm luật – pháp lý – pháp chế, một thành viên đăng bài tuyển dụng trợ lý giám đốc. Trong những yêu cầu đưa ra, đáng chú ý có một "gạch đầu dòng" là: uống được bia rượu. Thành viên này cũng đăng bài với nội dung tương tự ở một số nhóm tuyển dụng khác.
Những bài đăng này được chia sẻ nhiều trên các mạng xã hội như Facebook, Threads. Từ đây dẫn đến thắc mắc của nhiều người trẻ, đặc biệt là với những người sắp sửa bước vào thị trường lao động, rằng phải chăng muốn xin được việc làm, phải biết nhậu?
Một bài đăng tuyển dụng có yêu cầu: uống được bia rượu
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH
Chẳng phải là những bài viết câu view, câu like, ngoài cuộc sống cũng hiển hiện về câu chuyện này. Nghĩa là có những trường hợp khi đi xin việc làm, trong quá trình phỏng vấn, nhà tuyển dụng không chỉ hỏi về bằng cấp, kỹ năng chuyên môn mà còn hỏi thêm: "Có biết nhậu không?".
Nguyễn Văn Hữu (27 tuổi, đang là kỹ sư cơ khí chế tạo máy, làm việc tại 364 Cộng Hòa, P.Tân Bình, TP.HCM; trước đây là P.13, Q.Tân Bình, TP.HCM), kể đã từng trải qua quá trình nộp hồ sơ xin việc và người phỏng vấn đã hỏi: "Em có biết nhậu không?". "Khi tôi đang ngớ người không hiểu vì sao lại được hỏi như vậy, thì người ấy cho biết ở công ty nhiều khi phải đi tiếp khách, nếu không uống được thì hơi khó. Lúc đó tôi chỉ cười cho qua chuyện. Tôi cứ tưởng chỉ cần có tay nghề là được, ai ngờ xin việc còn phải cần có tửu lượng nữa", Hữu nhớ lại.
Câu chuyện của Hữu không phải cá biệt. Trong bối cảnh văn hóa "bàn nhậu" vẫn còn phổ biến ở nhiều ngành nghề, đặc biệt là kinh doanh, xây dựng, bất động sản…, không ít ứng viên trẻ bị "chấm điểm thấp" chỉ vì không biết uống rượu bia.
Phan Thị Mỹ Lệ (28 tuổi, đang làm việc tại 39 Lê Duẩn, P.Sài Gòn; trước đây là P.Bến Nghé, Q.1, TP.HCM), kể: "Nhiều hợp đồng không ký ở văn phòng mà lại chốt ở… quán nhậu. Sếp tôi nói, nhân viên nào không uống thì mất lợi thế, vì khó tạo sự gần gũi với khách hàng. Nên khi tuyển, công ty ưu tiên ai có khả năng uống bia tốt".
Chị Nguyễn Thị Huệ (31 tuổi, ngụ ở 171 Nguyễn Hữu Cảnh, P.Thạnh Mỹ Tây, TP.HCM; trước đây là P.22, Q.Bình Thạnh, TP.HCM) cũng từng trực tiếp gặp tình huống tuyển dụng ưu tiên ứng viên biết nhậu. "Lúc đó, phụ trách tuyển dụng của công ty tôi nộp hồ sơ xin việc đưa ra lý do là nếu biết nhậu sẽ dễ dàng hòa nhập với tập thể, dễ tham gia tiếp khách, xây dựng quan hệ…", chị Huệ cho hay.
Có hay không việc ưu tiên phải biết nhậu?
Đã có trường hợp, dù không biết uống rượu, bia, chưa từng thử thức uống có cồn, tuy nhiên vì không muốn mất cơ hội việc làm, đã miễn cưỡng gật đầu "em biết uống bia", "em biết nhậu".
Nguyễn Ngọc Bích (24 tuổi, ngụ ở 106 Nguyễn Thái Sơn, P.Hạnh Thông, TP.HCM; trước đây là P.3, Q.Gò Vấp, TP.HCM), nhớ lại: "Khi tìm việc tại một công ty xuất nhập khẩu đã được nghe người phụ trách tuyển dụng cho hay "ở đây tuần nào cũng nhậu, ai không uống thì bị coi là khó hòa nhập". Vì mức lương khá cao, nên tôi cũng nói "em biết nhậu". Và quả thật, khi vào làm, phải đi nhậu liên tục, không những với đồng nghiệp mà với đối tác. Sau hơn 1,5 tháng thử việc, tôi xin nghỉ làm. Tôi cảm thấy không chịu nổi nữa, thà tìm việc khác còn hơn".
Cũng theo Bích, nhiều bạn bè cùng lớp đại học, khi ra trường tìm việc cũng gặp những tình huống tương tự. "Có người tập uống, cố gắng "trụ" lại công ty. Có người thì sau nhiều lần say, sức khỏe không cho phép nên chọn cách bỏ việc, đi tìm công ty khác", Bích nói.
Bàn về câu chuyện này, ông Lê Thế Tân, Giám đốc Công ty TNHH xây dựng Nhà Đẹp (P.Hiệp Bình, TP.HCM; trước đây là P.Hiệp Bình Chánh, TP.Thủ Đức, TP.HCM), cho rằng trong các tiêu chí tuyển dụng không thể có chuyện "ưu tiên biết nhậu" hay yêu cầu "phải uống được bia rượu".
"Tôi tin không riêng doanh nghiệp của chúng tôi, mà hầu hết doanh nghiệp khác đều không ủng hộ yêu cầu ứng viên phải biết nhậu. Năng lực, thái độ, các kỹ năng làm việc… mới là điều quyết định. Uống rượu bia không nói lên khả năng làm việc của một nhân viên", ông Tân nói.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến ngược lại. Giám đốc sàn một doanh nghiệp về bất động sản có trụ sở ở P.Bình Trưng, TP.HCM (trước đây là P.Bình Trưng Đông, TP.Thủ Đức, TP.HCM), cho rằng: "Thực tế ưu tiên ứng viên biết nhậu là có thật. Bởi đặc thù của một số ngành nghề, đặc biệt là kinh doanh, việc tiếp khách ở bàn nhậu vẫn tồn tại. Vấn đề không nằm ở bản thân rượu bia, mà ở thói quen xã hội. Doanh nghiệp nào chưa thay đổi thói quen đó thì việc ưu tiên nhân viên "biết nhậu" là điều dễ hiểu".
Cũng theo vị này: "Nhiều đối tác chỉ cởi mở khi ngồi bàn nhậu. Thế nên, nhân viên biết uống đôi khi có lợi thế hơn. Giúp tạo không khí thoải mái trong giao tiếp".
Cần tuyển nhân viên dựa trên năng lực, kỹ năng, thái độ... thay vì tửu lượng
ẢNH: THANH NAM
Bà Trần Thị Thu Hiền, Giám đốc Công ty TNHH thương mại dịch vụ LPC (P.Phước Long, TP.HCM; trước đây là P.Phước Bình, TP.Thủ Đức, TP.HCM), nêu quan điểm: "Nếu coi "biết nhậu" là một kỹ năng để được doanh nghiệp tuyển dụng, thì người trẻ dễ bị đặt vào thế khó, là hoặc ép bản thân phải uống, hoặc không xin được việc làm. Nếu doanh nghiệp nào ưu tiên tuyển dụng nhân viên biết nhậu, thì dường như lệch chuẩn giá trị nghề nghiệp. Bởi lẽ thay vì đánh giá ứng viên dựa vào năng lực, doanh nghiệp lại chú trọng đến tửu lượng, tạo nên sự bất công trong tuyển dụng".
Cũng theo bà Hiền, một công ty gắn liền với nhậu dễ kéo theo những hệ lụy khác: giảm năng suất, tăng mâu thuẫn, thậm chí mất đoàn kết, tạo nên văn hóa doanh nghiệp tiêu cực.
Dưới góc độ tâm lý, anh Lê Thành Tân (31 tuổi), nghiên cứu sinh tiến sĩ tâm lý, Trường ĐH Newcastle (Úc), cho rằng để hạn chế tình trạng "muốn có việc phải biết nhậu", cần sự thay đổi từ cả người trẻ lẫn doanh nghiệp.
"Người trẻ cần biết cách từ chối khéo léo. Thay vì nói thẳng "em không uống", có thể lựa chọn cách nhẹ nhàng: "Em xin phép uống nước ngọt để giữ sức cho ngày mai", hoặc "Em lái xe, nên không dám uống". Cách nói này vừa thể hiện sự tôn trọng, vừa giữ được lập trường kiên định. Bên cạnh đó, quan trọng hơn là cần tập trung vào năng lực thật sự. Người trẻ cần chứng minh bằng chuyên môn, kỹ năng và thái độ tích cực. Khi có giá trị riêng, sẽ ít bị áp lực "phải uống" để được chấp nhận. Trường hợp bị "ép uống", nên tìm doanh nghiệp khác có văn hóa lành mạnh hơn. Thị trường lao động ngày càng đa dạng, không phải công ty nào cũng gắn liền với bàn nhậu", anh Tân nói.
Đối với doanh nghiệp, anh Tân cho rằng: "Nên xây dựng tiêu chí tuyển dụng minh bạch. Cần tuyển nhân viên dựa trên năng lực, kỹ năng, thái độ thay vì tửu lượng. Cần khuyến khích lối sống lành mạnh. Doanh nghiệp có thể tạo ra các hoạt động thể thao, văn hóa nội bộ để gắn kết nhân viên thay vì cổ xúy cho việc nhậu. Các doanh nghiệp cũng cần đổi mới văn hóa tiếp khách. Có thể gặp gỡ tại quán cà phê, phòng họp… thay cho quán nhậu".
