Huỳnh Thị Ngọc Trâm, cử nhân Khoa học máy tính Trường ĐH Quốc tế, ĐH Quốc gia TP.HCM, từng vật lộn với chứng overthinking (suy nghĩ quá nhiều) kinh niên. Cô có những đêm dài tự dằn vặt vì cảm xúc không thể diễn tả. "Mình thường hay lạc lõng giữa cơn sóng tâm trạng. Thậm chí khi ngồi cạnh bạn bè, mình vẫn thấy cô đơn, thấy chẳng ai thấu hiểu, kể cả chính mình", cô chia sẻ.
Quan sát xung quanh, Trâm nhận ra vấn đề không chỉ riêng mình. Từ đó, cô quyết tâm xây dựng trí tuệ nhân tạo (AI) nhận diện cảm xúc dành riêng cho người Việt.
Dự án bắt đầu từ tháng 9.2024. Theo Trâm, điểm khác biệt lớn nhất của hệ thống nằm ở việc lấp khoảng trống giao tiếp cảm xúc người Việt. Trong khi AI quốc tế thường bỏ lỡ sắc thái văn hóa, ngôn ngữ, cô lại tập trung giải mã những đặc trưng độc đáo của người Việt như xưng hô theo quan hệ, phép lịch sự, tiếng lóng, viết tắt, nói giảm nói tránh…
Ngọc Trâm là chủ nhân của AI đọc vị cảm xúc người Việt
ẢNH: AN VY
Theo Trâm, chẳng hạn chỉ một câu "cũng được" thôi, mọi người đã có thể hiểu đó là đồng ý xã giao hoặc... hờ hững. "Nếu bê nguyên cách gắn nhãn từ nước ngoài, máy sẽ hiểu sai hoàn toàn", cô nhận định.
Trâm đã vượt qua bằng cách thống nhất "ngôn ngữ cảm xúc kiểu Việt". Cô nàng bèn viết ra hàng loạt tình huống đời thường như lịch sự nhưng không đồng ý, vui mà kìm nén, bối rối ngại ngần..., mỗi mẫu dữ liệu đều được gán nhãn đầy đủ.
Trâm cho biết sau 1 năm, AI đã đạt được kết quả ấn tượng, hệ thống không chỉ nhận diện cảm xúc mà còn đưa giải thích ngắn gọn kèm độ tin cậy, giúp người dùng và chuyên gia dễ tin tưởng. Trong môi trường thực tế (ồn ào, ánh sáng kém, đeo khẩu trang), mô hình vẫn ổn định đáng kể.
Trâm cũng cho biết khi đem ra thử nghiệm, hệ thống được mọi người đánh giá cao trong giao tiếp hằng ngày; phần nội dung hoạt động mượt mà, phản ánh sắc thái tốt, phần âm thanh khả quan ở môi trường yên tĩnh và đang tối ưu chống nhiễu...
TS Lê Duy Tân, giảng viên Khoa Công nghệ thông tin Trường ĐH Quốc tế, cho biết ứng dụng này có tiềm năng rất lớn trong tương lai vì nó chạm đúng vào một nhu cầu chưa được đáp ứng tốt ở VN, đó là thấu hiểu và phản hồi cảm xúc trong giao tiếp.
"Khi AI không chỉ "hiểu từ ngữ" mà còn "cảm" được sắc thái VN thì những lĩnh vực như giáo dục, tham vấn tâm lý, chăm sóc sức khỏe tinh thần sẽ được hỗ trợ một cách tinh tế và nhân văn hơn. Về mặt khoa học, đây là bước khởi đầu để VN đóng góp dữ liệu và mô hình cho AI đa phương thức trong bối cảnh ngôn ngữ, văn hóa riêng, thay vì chỉ dựa vào bộ dữ liệu ngoại quốc. Về mặt xã hội, nó mở ra khả năng tạo ra các trợ lý số mang bản sắc Việt, biết đồng cảm, biết lựa lời đúng văn hóa để hỗ trợ con người", TS Tân nói.
Hiện tại Trâm xây dựng bộ dữ liệu mở rộng, cân bằng các cảm xúc và bối cảnh, chẳng hạn đối thoại đời thường, học đường, y tế, môi trường nhiễu... "Theo mình, công nghệ không chỉ tăng năng suất mà còn lắng nghe con người nếu thiết kế đúng văn hóa. Dự án này là bước đầu để AI nhân văn hơn trong giáo dục, tư vấn tâm lý, y tế, nơi mỗi phản hồi đều tôn trọng cảm xúc người dùng", cô khẳng định.
