Khi bị người lạ gọi điện thoại vào đêm khuya…
Anh Đặng Bá Nguyên (31 tuổi), ngụ ở 21 Tú Xương, P.Tăng Nhơn Phú, TP.HCM (trước đây là P. Hiệp Phú, TP.Thủ Đức, TP.HCM), kể lại chuyện "cảm thấy phát bực" cách đây vài ngày. Mà bắt đầu từ việc bị người lạ gọi điện thoại khi đồng hồ đã gần 0 giờ.
Anh Nguyên cho hay: "Khi đang ngủ, bỗng chuông điện thoại reo liên tục. Thấy số lạ, lẽ ra không nghe máy. Nhưng tôi lại lo người nhà ở quê có việc gì gọi bằng số điện thoại khác nên cũng bấm nghe. Phía đầu dây bên kia là giọng phụ nữ, hỏi tôi: "Anh vừa đặt massage tận nơi phải không? Em gọi để xác nhận, hỏi lại địa chỉ trước khi nhân viên đến". Tôi ngớ người".
Cũng theo anh Nguyên: "Tôi phải giải thích với vợ chắc ai đùa giỡn, lấy số điện thoại và thông tin của tôi để đặt".
Nhiều người cảm thấy mệt mỏi bởi bị người lạ gọi điện thoại hỏi về những điều không liên quan, xuất phát từ trò đùa của người khác
ẢNH MINH HỌA: THANH NAM
Tình cảnh của anh Nguyên chỉ là một trong nhiều trường hợp mà không ít người gặp phải. Họ trở thành nạn nhân của câu chuyện bị lấy số điện thoại, thông tin cá nhân để đặt hàng online, đăng ký các khóa học trực tuyến…
Chị Nguyễn Thị Bảo Trân (34 tuổi, làm việc tại 124 Khánh Hội, P.Khánh Hội, TP.HCM; trước đây thuộc P.4, Q.4, TP.HCM), cho biết nhiều lần nhận được điện thoại từ các cửa hàng giao hàng online. Từ trà sữa, thức ăn nhanh cho đến sách, đồ trang điểm, quần áo… "Vấn đề là tôi chưa hề đặt bất kỳ thứ gì. Trong vòng 3 ngày, tôi nhận hơn 20 cuộc gọi, đa số xác nhận đơn hàng. Có cả đơn ghi rõ địa chỉ nhà, họ và tên đầy đủ. Hỏi kỹ mới biết ai đó lấy thông tin mình điền vào các mẫu đăng ký", chị Trân bức xúc.
Theo anh Trương Hoàng Bảo, thành viên diễn đàn chongluadao.vn, hiện tượng người trẻ bị lấy thông tin cá nhân, đặc biệt là số điện thoại, để điền vào các đơn hàng, biểu mẫu khóa học online... đang ngày càng phổ biến trên môi trường mạng. Mức độ của hành vi tưởng như "vô hại" này lại có thể dẫn đến vô số hệ lụy, từ phiền toái, rối loạn cuộc sống đến nguy cơ bị khai thác dữ liệu, lừa đảo, thậm chí tổn thương danh dự cá nhân.
Nhiều hệ lụy, tự bảo vệ mình bằng cách nào?
Nguyễn Lê Quang Huy, sinh viên Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, kể: "Có lần bị một nhóm bạn trêu chọc. Nhóm bạn đã lấy số điện thoại mình ghi vào mẫu đăng ký lớp học thiền ở Hà Nội. Sau đó mấy anh chị bên trung tâm cứ gọi mời mình ra Hà Nội tham gia. Mình nói không đăng ký thì bị chửi rất nhiều. Mình cảm thấy vừa quê, vừa mất thời gian".
Lương Ngọc Minh (29 tuổi, làm việc tại 364 Cộng Hòa, P.Tân Bình, TP.HCM; trước đây thuộc P.13, Q.Tân Bình, TP.HCM) từng bị lợi dụng thông tin cá nhân để đăng ký mua hàng trả góp.
"Họ lấy số điện thoại và địa chỉ nhà tôi để đặt đơn mua máy tính. Sau đó bên cửa hàng gọi điện hỏi về việc thanh toán trả góp. Dù không phát sinh hợp đồng thật, nhưng tên tôi vẫn bị lưu trong hệ thống, rất khó chịu", Minh kể.
Đã có không ít người trẻ bị rơi vào trạng thái hoang mang, lo lắng hoặc tổn thương tinh thần sau khi liên tục nhận các cuộc gọi từ các bên bán hàng hoặc trung tâm học tập mà họ không hề biết. Trên mạng xã hội Threads, tài khoản hamy… chia sẻ: "Em bị người yêu cũ lấy số điện thoại gửi đăng ký tham gia lớp học hẹn hò tâm lý. Mấy hôm liền nhận điện thoại của các chuyên viên tư vấn tình yêu, làm em cảm thấy rất xấu hổ".
Nên sử dụng ứng dụng lọc cuộc gọi để tránh phải nghe những cuộc gọi từ người lạ
ẢNH: THANH NAM
Anh Lê Thành Tân, nghiên cứu sinh tâm lý, Trường ĐH Newcastle (Úc), nhận định: "Hành vi trêu đùa bằng số điện thoại tưởng vô hại nhưng có thể gây tổn thương đến lòng tự trọng của nạn nhân. Đặc biệt nếu đi kèm với các dịch vụ nhạy cảm như điều trị tâm lý, tư vấn giới tính, hôn nhân".
Luật sư Nguyễn Hải Long (Đoàn luật sư tỉnh Tây Ninh), cho rằng việc sử dụng thông tin cá nhân người khác, bao gồm số điện thoại, họ tên, địa chỉ… để đăng ký dịch vụ, mua hàng hoặc tham gia các chương trình không được chủ thể đồng ý, có thể cấu thành hành vi xâm phạm quyền riêng tư. "Trong bối cảnh dữ liệu số trở thành tài sản có giá trị, mỗi số điện thoại không còn là dãy số vô hại, mà có thể bị liên kết với tài khoản ngân hàng, mạng xã hội, định danh điện tử. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm dân sự tùy mức độ hậu quả", luật sư Long nhấn mạnh.
Anh Vũ Sỹ Long (32 tuổi, làm việc tại Công ty TNHH thương mại và dịch vụ truyền thông World, xã Nhà Bè, TP.HCM; trước đây thuộc TT.Nhà Bè, H.Nhà Bè, TP.HCM), cảnh báo: "Chỉ cần một số điện thoại, hacker hoặc các bên trung gian có thể thu thập thêm email, vị trí, thói quen người dùng, từ đó tạo dựng hồ sơ cá nhân để khai thác quảng cáo, hoặc tệ hơn là dùng để lừa đảo".
Anh Trương Hoàng Bảo, thành viên diễn đàn chongluadao.vn, khuyến nghị: "Để tự bảo vệ mình, không tùy tiện chia sẻ số điện thoại lên các nền tảng công cộng. Hãy sử dụng ứng dụng lọc cuộc gọi, chặn các đầu số quảng cáo hoặc nghi ngờ. Đăng ký nhận diện cuộc gọi uy tín (như TrueCaller, Zalo Protect...) để cảnh báo trước các số lạ. Báo cáo và phản hồi kịp thời đến các đơn vị nếu phát hiện số điện thoại bị điền sai mục đích. Hãy nói với bạn bè, người thân… hiểu rằng đây không phải trò đùa vô hại".
Anh Bảo cũng nói thêm: "Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, hành vi lợi dụng thông tin cá nhân, dù chỉ là số điện thoại, để gây phiền toái hoặc cố tình quấy rối, cần được nhìn nhận nghiêm túc hơn. Mỗi người cần ý thức, rằng quyền riêng tư là bất khả xâm phạm, dù trên mạng hay ngoài đời".
