Trong nội dung thảo luận về dự thảo nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển GD-ĐT, một số đại biểu Quốc hội bày tỏ sự không đồng tình khi Bộ GD-ĐT đề xuất thực hiện chính sách miễn phí sách giáo khoa trước ở địa phương có điều kiện.
Đại biểu Tạ Văn Hạ, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Quốc hội
ẢNH: NGUYỄN HÙNG
Những trao đổi này diễn ra sáng nay 8.11, tại cuộc họp phiên toàn thể lần thứ 4 của Ủy ban Văn hóa - Xã hội Quốc hội.
Theo dự thảo nghị quyết phiên bản ngày 6.11 do Bộ GD-ĐT đề xuất, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc, thực hiện từ năm học 2026 - 2027.
Năm 2030, cả nước sẽ hoàn thành việc thực hiện cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh; đối với các địa phương có điều kiện thì sẽ thực hiện miễn phí sách giáo khoa ngay từ năm học 2026 - 2027.
Theo đại biểu Tạ Văn Hạ, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội, đề xuất "các địa phương có điều kiện thì sẽ thực hiện miễn phí sách giáo khoa ngay từ năm học 2026 - 2027" của Bộ GD-ĐT là "có vấn đề" nếu nhìn nhận từ góc độ công bằng trong cơ hội học tập. Khoản 3 điều 61 Hiến pháp 2013 cũng quy định: "Nhà nước ưu tiên phát triển giáo dục ở miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn…".
Luật Giáo dục cũng quy định về vấn đề đảm bảo công bằng trong giáo dục. Vì vậy, trong chính sách miễn phí sách giáo khoa, Nhà nước phải lo cho những người yếu thế trước. Có nghĩa là với những địa phương khó khăn thì Nhà nước phải hỗ trợ để ưu tiên học sinh ở những địa phương đó được hưởng chính sách miễn phí sách giáo khoa trước.
Nên khuyến khích nơi có điều kiện hỗ trợ nơi nghèo
"Nếu chúng ta quy định các địa phương có điều kiện thực hiện miễn phí sách giáo khoa từ năm học 2026 - 2027 (trong khi cả nước hoàn thành chính sách này vào năm 2030 - PV) nghĩa là địa phương giàu thì học sinh được hưởng ưu tiên trước. Trong khi lẽ ra từ góc độ quyền trẻ em, về đảm bảo công bằng thì ta phải xuất phát từ việc hỗ trợ người yếu thế. Tôi cho rằng, cần phải nghiên cứu, xem xét thêm việc quy định này", ông Tạ Văn Hạ nói.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh chủ trì phiên họp toàn thể của ủy ban lần thứ 4
ẢNH: NGUYỄN HÙNG
Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cũng bày tỏ sự đồng tình với ý kiến trên của ông Tạ Văn Hạ, đặt vấn đề địa phương có điều kiện triển khai chính sách miễn phí trước, trong khi cả nước hoàn thành chính sách này năm 2030 là không logic trong cách tiếp cận giáo dục công bằng.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nêu ý kiến: "Anh Hạ nói có ý đúng về cách tiếp cận công bằng giáo dục. Có thể chúng ta cũng có ý tốt, khuyến khích địa phương nào nếu có điều kiện thì cứ làm trước. Nhưng từ đó lại nảy sinh câu chuyện như anh Hạ nói, học sinh ở những tỉnh không có điều kiện phần nhiều là học sinh nghèo mà lại không được như học sinh ở những tỉnh có điều kiện hơn, đó cũng là điều cần phải suy nghĩ".
Ông Nguyễn Đắc Vinh đề xuất giải pháp là cơ quan soạn thảo dự thảo nghị quyết (Bộ GD-ĐT) có thể bỏ đi câu nói về việc "các địa phương có điều kiện thì sẽ thực hiện miễn phí sách giáo khoa từ năm 2026 - 2027".
Thay vào đó, khuyến khích 2 việc sau: huy động các nguồn lực xã hội để hỗ trợ vùng khó khăn, các địa phương có điều kiện được phép hỗ trợ các địa phương khó khăn hơn (ví dụ TP.HCM có thể mua sách giáo khoa tặng cho thư viện ở Lai Châu).
