Đề thi về hội chứng "thối não": Thức tỉnh việc lạm dụng mạng xã hội của học sinh
Đó là đề kiểm tra môn ngữ văn lớp 10 của Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền, phường Tân Sơn Nhất, TP.HCM.
Phần đọc hiểu của đề thi cho một văn bản thông tin bàn về hội chứng "thối não". Theo thuật ngữ tiếng Anh, hội chứng này có tên là "brain rot", tạm dịch là "thối não", được Nhà xuất bản Đại học Oxford chọn làm từ nổi bật nhất trong năm 2024. Bản chất của hội chứng là thực trạng giới trẻ bị các thuật toán được thiết kế tinh vi lôi kéo họ vào dòng chảy tin tức bởi các nền tảng xã hội như TikTok, Facebook, YouTube hay Instagram...
Đề văn kiểm tra cuối học kỳ 1 Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền (TP.HCM)
ảnh: H.N
Một khi bị lôi kéo vào các nền tảng này, người xem khó thoát ra được và bị dẫn dắt mải miết. Làm cho họ mất thời gian, không có điều kiện để suy ngẫm, để khám phá chiều sâu, dần dần làm hủy hoại tư duy của não, gọi là "thối não".
Vấn đề này được đưa vào làm ngữ liệu đọc hiểu và làm văn của đề kiểm tra cuối kỳ cho học sinh lớp 10 được xem là rất tích cực, ý nghĩa.
Với các câu hỏi bám sát đặc trưng văn bản thông tin, đề kiểm tra môn ngữ văn lớp 10 Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền còn yêu cầu học sinh thể hiện suy nghĩ bản thân về vấn đề "rất nóng" của người trẻ. Như câu hỏi bàn về giải pháp giúp người trẻ đối phó với tình trạng "thối não" ở phần đọc hiểu, hay thuyết phục các bạn trẻ từ bỏ thói quen nghiện xem những video ngắn ở phần làm văn. Vì vậy đề có tính giáo dục cao.
Sau khi thi xong sáng 22.12, một số nữ sinh lớp 10 Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền cho biết đề thi hay, có tính thời sự và có sự thức tỉnh với việc lạm dụng mạng xã hội quá mức của đa số học sinh hiện nay.
Vấn đề về hội chứng "brain rot" này đã từng được bàn đến khá nhiều. Báo Thanh Niên có một loạt bài mới đây. Hay như chính người viết bài này đã từng hướng dẫn học trò của mình nghiên cứu khoa học, với đề tài "Tác động tiêu cực bởi các thuật toán từ các trang mạng xã hội đối với sự tập trung của học sinh THPT trong học tập".
Trong khi đó, đề kiểm tra cuối kỳ môn văn của Trường THPT Tây Thạnh, phường Tây Thạnh, TP.HCM bàn đến vấn đề thời sự vừa mới xảy ra: mưa lũ miền Trung và tình người trong hoạn nạn. Theo đó, phần văn bản đọc hiểu đề kiểm tra dẫn nguồn là bài thơ (theo thể lục bát biến thể) trên Báo Văn Nghệ Online. Bài thơ là sự "buốt lòng", nỗi đau "thắt lòng" của tác giả về trận lũ lịch sử vừa mới xảy ra nên đã chạm đến được sự đồng cảm sâu xa của học sinh khi làm bài.
Đề văn kiểm tra cuối học kỳ 1 Trường THPT Tây Thạnh (TP.HCM)
ảnh: H.N
Đề kiểm tra môn văn ngày càng phù hợp với đổi mới dạy học
Quan sát đề kiểm tra môn ngữ văn của nhiều trường (được học sinh chia sẻ trên mạng xã hội sau khi kiểm tra xong), có thể thấy đề kiểm tra ngày càng ổn định, phù hợp với việc đổi mới dạy học văn trong nhà trường theo chương trình mới. Nhiều đề hay, mới lạ, tạo nhiều hứng thú cho học sinh khi làm bài.
Một điểm thay đổi tích cực, rõ ràng nhất là không còn thấy cảnh học sinh học "vẹt", học thuộc lòng bài văn. Không còn cảnh học trò vào phòng thi với những mớ tài liệu văn mẫu dày cộm. Hay khi chấm bài kiểm tra cũng không còn thấy vô số những bài làm giống nhau vì cùng học thuộc lòng một tài liệu tham khảo...
