Sáng nay 11.11, Trường ĐH Hùng Vương TP.HCM tổ chức Diễn đàn giáo dục ĐH tư thục Việt Nam lần thứ 1, quy tụ đại diện của gần 40 đơn vị gồm lãnh đạo của các trường ĐH tư thục trên toàn quốc, một số lãnh đạo trường ĐH công lập và các chuyên gia, doanh nghiệp.
3 thách thức và hiện tượng "nhòe biên"
Tại diễn đàn, tiến sĩ Trần Việt Anh, Phó hiệu trưởng phụ trách Trường ĐH Hùng Vương TP.HCM cho rằng Nghị quyết số 71 (8.2025) về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, và Nghị quyết số 68 (5.2025) về phát triển kinh tế tư nhân, cho thấy giáo dục ĐH tư thục được xác định giữ vai trò then chốt, vừa là lực lượng bổ sung quan trọng, vừa là động lực trực tiếp thúc đẩy sự phát triển. Đồng thời khẳng định khu vực tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, tiên phong trong đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số.
"Hai nghị quyết lớn này không chỉ tạo ra một tầm nhìn chiến lược mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết: các cơ sở giáo dục ĐH tư thục phải nhanh chóng chủ động, khẳng định vị thế, sứ mệnh và đóng góp của mình", tiến sĩ Việt Anh nhận định.
Đại diện các trường ĐH tư thục cùng trao đổi tại diễn đàn
ẢNH: MỸ QUYÊN
Theo PGS-TS Đào Thị Thu Giang, Hiệu trưởng Trường ĐH Đại Nam, hệ thống trường ĐH tư thục đang đứng trước nhiều cơ hội, tuy nhiên vẫn còn tồn tại 3 thách thức. Thứ nhất là tài chính và cơ sở vật chất. Nguồn thu của trường tư thục vẫn phụ thuộc chủ yếu vào học phí, trong khi chi phí vận hành cao, đặc biệt đầu tư cơ sở vật chất.
Thứ hai là nguồn nhân lực còn hạn chế khi thiếu hụt giảng viên giỏi do thu nhập và chính sách phát triển nghề nghiệp còn yếu. Thứ ba là mô hình quản trị chưa đổi mới, còn tính truyền thống. Bên cạnh đó chưa nâng cao được uy tín nên vẫn là lựa chọn thứ 2 của thí sinh, sau trường ĐH công lập.
Trong khi đó, GS-TS Nguyễn Lộc, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Bà Rịa - Vũng Tàu, nói về hiện tượng "nhòe biên" đã cản trở sự phát triển của giáo dục ĐH tư thục Việt Nam. Đó là ranh giới giữa khu vực công và tư – nơi mà "đường biên" chưa rõ ràng đang làm mờ đi vai trò, sứ mệnh và cơ chế tự chủ của các trường tư thục.
Chẳng hạn trước đây nguồn tài chính của trường công là ngân sách, trường tư là học phí thì hiện cả 2 pha trộn nguồn công và tư. Trước đây trường công quản trị hành chính, trường tư linh hoạt thì hiện nay cả 2 áp dụng mô hình tự chủ, doanh nghiệp…
Giáo dục ĐH tư thục nên có luật riêng?
Đề cập tới kinh nghiệm quốc tế về mô hình ĐH tư thục theo phương thức ABC (Academic – Business – Corporate Govermance: Học thuật – kinh doanh – Quản trị doanh nghiệp), luật sư Nguyễn Kim Dung, Giám đốc pháp chế và đối ngoại Trường ĐH Anh Quốc Việt Nam, cho rằng dù hệ thống ĐH tư thục tại Việt Nam đã hình thành từ chính sách xã hội hóa từ cuối thập kỷ 90 của thế kỷ trước nhưng khung pháp lý về hình thức đầu tư và quản trị vốn đầu tư, quản trị học thuật vẫn còn thiếu rõ ràng.
Sinh viên một trường ĐH tư thục tại TP.HCM
ẢNH: MỸ QUYÊN
"Điều này hạn chế vai trò và đóng góp của khu vực giáo dục ĐH tư thục vào hệ thống giáo dục quốc gia. Do đó, việc xây dựng khung pháp lý trên cơ sở vận dụng mô hình quản trị tích hợp ABC là điều tối cần thiết để định hướng mô hình thành lập và hoạt động của các cơ sở giáo dục ĐH tư thục, nâng cao năng lực quản trị và thúc đẩy sự phát triển bền vững của giáo dục ĐH tư thục Việt Nam", luật sư Kim Dung cho biết.
Đồng thời bà Dung cũng đề xuất Việt Nam nên có luật Giáo dục ĐH tư thục để có khung pháp lý rõ ràng, vì hiện nay trường tư thục đang áp dụng mô hình công ty và áp dụng luật Doanh nghiệp.
Bà Dung lấy ví dụ về Singapore có hệ thống ĐH tư thục phát triển là vì áp dụng linh hoạt mô hình ACB. Trong khi Malaysia có luật Giáo dục ĐH tư thục và mô hình ACB đã được khái quát trong luật. Theo đó, mô hình này quy định rõ quyền và trách nhiệm của nhà đầu tư, mô hình quản trị, trách nhiệm của hội đồng trường đối với học thuật…
PGS-TS Thu Giang cũng kiến nghị cần hoàn thiện hành lang pháp lý, chẳng hạn sửa luật Giáo dục ĐH, làm rõ địa vị pháp lý và cơ chế quản trị của hệ thống ĐH tư thục. "Bên cạnh đó, các trường tư thục cần được bình đẳng trong chính sách giáo dục, tài chính, tiếp cận các nguồn lực của nhà nước như trường công lập. Được hưởng các ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng và hợp tác công tư…".
Cần mạnh dạn đầu tư cho cơ sở vật chất, nghiên cứu
GS-TS Nguyễn Đình Đức, Chủ tịch Câu lạc bộ mạng lưới đảm bảo chất lượng giáo dục ĐH Việt Nam, nhìn nhận các trường ĐH tư thục có nhiều lợi thế, cần chú trọng lấy chất lượng đào tạo, chất lượng nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo... làm kim chỉ nam hoạt động.
"Bên cạnh mô hình và chiến lược phát triển đa ngành, đa lĩnh vực, cần đẩy mạnh chất lượng đầu vào và đầu ra, gắn kết chặt chẽ đào tạo với nghiên cứu, với đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp trong và ngoài nước, đồng thời chú trọng phát triển STEM (khoa học-công nghệ-kỹ thuật-toán học), ngoại ngữ, trí tuệ nhân tạo và kỹ năng mềm cho sinh viên. Đặc biệt là mạnh dạn đầu tư cho nghiên cứu, cho cơ sở vật chất, hạ tầng, xây dựng các nhóm nghiên cứu mạnh…", ông Đức chia sẻ.
