Tổng tài (總栽) là từ gốc Hán, xuất hiện lần đầu trong Tống sử. Lữ Mông Chính truyện, có nghĩa là "quyết định mọi vấn đề", một khái niệm nói về việc Mông Chính nhậm chức ở Lạc Dương, ông đã duy trì một chính quyền khoan dung và bình tĩnh, xử lý hầu hết các vấn đề chỉ thông qua quy trình gọi là "tổng tài".
Ở Trung Quốc, vào thời nhà Nguyên, người đứng đầu ban biên soạn bộ tam sử Tống-Liêu-Kim được gọi là "Tổng tài". Đến đời nhà Thanh, Bảo tàng Lịch sử quốc gia cũng có Tổng tài, chuyên phụ trách việc biên soạn sử ký quốc gia. Trong quyển Tam hiệp ngũ nghĩa (chương thứ tư) của Thạch Túc Côn thời nhà Thanh có câu: "Do kỳ thi Xuân sắp đến, hoàng đế đã ban chiếu chỉ bổ nhiệm Thái sư Bàng Cát làm Tổng tài".
Ở Nhật Bản, vào cuối thời kỳ Edo, tổng tài (総裁, そうさい) là chức danh trong chính quyền Mạc phủ Tokugawa, sau đó dùng để chỉ người đứng đầu chính phủ mới trong thời kỳ Minh Trị. Hiện nay, Tổng tài là chức danh đại diện cho vị trí có thẩm quyền quyết định cuối cùng trong các cơ quan chính phủ, đảng phái chính trị, công ty nhà nước và những tổ chức khác.
Ở nước ta, vào thời nhà Nguyễn, Tổng tài là vị quan đứng đầu Quốc sử quán, gọi là "sử quán Tổng tài" (Đại Nam thực lục chính biên tập 1, 1973, tr.45). Điều này còn thể hiện qua câu: "tổng-tài quốc sử quán là Cao Xuân Dục (1842-1923)" - Đại-Nam nhất-thống-chí, Lục-tỉnh Nam-Việt do Nguyễn Tạo dịch (tập thượng, 1973, tr.11).
Ngoài ra, Tổng tài còn có nghĩa là "tổng điều hành ban biên tập" ("Un Tổng tài, contrôleur général de la rédaction") trong quyển Les annales impériales de l'Annam của Abel des Michels (tập 1, 1894, tr.110).
Ngày nay, từ tổng tài đã có thêm nghĩa mới, khởi đầu từ tiểu thuyết lãng mạn Tâm hữu thiên thiên kết (1973) của Quỳnh Dao (Đài Loan), bản tiếng Việt là Biết tỏ cùng ai, do Liêu Quốc Nhĩ dịch. Nội dung truyện nói về cuộc tình giữa cô y tá Giang Vũ Vi và bệnh nhân giàu có Định Khắc Nghị. Tuy nhiên, đến những năm 1990, một loạt tiểu thuyết ngôn tình của Tịch Quyên (Đài Loan) mới định nghĩa rõ về "tổng tài", khắc họa chuyện tình giữa doanh nhân trẻ đầy quyền lực và cô gái xuất thân từ tầng lớp thấp. Từ đó xuất hiện cụm từ "Tổng tài bá đạo", nói về nhân vật chính tài giỏi, có tính cách mạnh mẽ và thích chiếm hữu. Họ có thể là doanh nhân trẻ, là hoàng đế, hoàng tử hay đơn giản chỉ là trưởng làng…
"Tổng tài bá đạo" là dòng tiểu thuyết trực tuyến, ở những nước, vùng lãnh thổ Hoa ngữ, người ta gọi là "Bá đạo tổng tài văn", "Tổng tài văn" hay "Bá tổng văn". Thể loại này xuất phát từ Đài Loan lan dần đến Trung Hoa đại lục, được chuyển thể thành phim điện ảnh và truyền hình, thu hút sự chú ý ở VN, Hàn Quốc và những nước khác, cho thấy sự ảnh hưởng gọi là "Hoa phong" (華風), tức sự truyền bá văn hóa Trung Quốc.
Ngày nay, ở Trung Quốc và Nhật Bản, "Tổng tài" có nghĩa là người đứng đầu một công ty, doanh nghiệp, đảng phái chính trị hoặc tổ chức xã hội nào đó, tương ứng với những từ tiếng Anh là President (Chủ tịch), General Manager (Tổng quản lý), Director-General (Tổng giám đốc) hay CEO (Tổng giám đốc điều hành)…
Ở VN chỉ phổ biến khái niệm "Tổng tài" là trai trẻ, giàu có, quyền lực, độc đoán, thậm chí là hống hách và thô bạo (kiểu "Tổng tài bá đạo"). Đôi khi cũng xuất hiện cách gọi "nữ tổng tài" hoặc "nữ cường", dùng để chỉ nữ doanh nhân thành đạt.
