Đây là bộ phim đầu tiên phác họa rõ nét chân dung nhà tình báo huyền thoại Phạm Ngọc Thảo – một trong những nhân vật đặc biệt, đầy bí ẩn và kỳ lạ nhất của cách mạng Việt Nam.
Nhà tình báo Phạm Ngọc Thảo sinh năm 1922 tại Long Xuyên, xuất thân trong một gia đình công giáo trí thức, giàu có bậc nhất Nam bộ và mang quốc tịch Pháp. "Nền tảng" đó của ông lẽ ra sẽ dẫn đến một cuộc sống vương giả như bao "dân Tây" thời thuộc địa, nhưng ông đã lựa chọn một hướng đi hoàn toàn trái ngược: từ bỏ quốc tịch, gia sản để dấn thân vào con đường cách mạng, sống và chiến đấu vì lý tưởng độc lập dân tộc.
Nhà tình báo Phạm Ngọc Thảo (giữa)
ẢNH: LIFE
Theo nhiều tư liệu tham khảo, gia đình nhà tình báo Phạm Ngọc Thảo là biểu tượng của tầng lớp trí thức Công giáo yêu nước, cũng là hình mẫu cho tinh thần "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh". Anh ruột của ông là luật sư Gaston Phạm Ngọc Thuần – từng giữ chức Phó chủ tịch Ủy ban Hành chính kháng chiến Nam bộ và sau này là Đại sứ tại CHDC Đức. Một người anh khác là thành viên Hội đồng Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Những đóng góp ấy không chỉ là chuyện riêng của một cá nhân, mà là minh chứng sống động về sự hòa quyện giữa đạo và đời, giữa lòng yêu nước và phẩm giá con người.
Khắc họa rõ nét chân dung nhà tình báo Phạm Ngọc Thảo
Ngay sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Phạm Ngọc Thảo đã có mặt trong hàng ngũ kháng chiến, trực tiếp cầm súng chống thực dân. Với tư chất và sự can trường, ông nhanh chóng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng: từ Tiểu đoàn trưởng, Trung đoàn phó đến Trưởng phòng Mật vụ Nam bộ. Sau Hiệp định Genève, ông được giao nhiệm vụ đặc biệt chưa từng có tiền lệ: thâm nhập hàng ngũ cao cấp của chính quyền Sài Gòn để phục vụ cho mục tiêu thống nhất đất nước.
Trong vai một sĩ quan chế độ cũ, Phạm Ngọc Thảo là "ẩn số" đứng sau nhiều biến động chính trị tại miền Nam từ đầu thập niên 1960. Ông từng góp phần không nhỏ trong nhiều cuộc đảo chính, trong đó có sự kiện 1.1.1963 lật đổ anh em Ngô Đình Diệm. Đó không chỉ là hành động có ý nghĩa chiến lược mà còn thể hiện sự dũng cảm và bản lĩnh hiếm có của một chiến sĩ tình báo.
Theo tư liệu tham khảo, Phạm Ngọc Thảo bị an ninh chính quyền Sài Gòn bắt đem đi thủ tiêu vào ngày 15.7.1965 nhưng ông chỉ bị thương nặng. Sau đó được các linh mục, nữ tu đem về một tu viện để chăm sóc nhưng tiếp tục bị nhà cầm quyền truy bắt đưa về cơ quan an ninh quân đội vào ngày 16.7. Tại đây, ông đã bị tra tấn cho đến chết ngay trong đêm hôm đó. Ông mất khi mới 43 tuổi, khép lại một cuộc đời ngắn ngủi nhưng rực rỡ với lòng tận hiến tuyệt đối cho Tổ quốc.
Năm 1987, nhà tình báo Phạm Ngọc Thảo được công nhận là liệt sĩ, và đến năm 1995, ông chính thức được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Qua bộ phim tài liệu Giữa vòng vây quân thù (lên sóng ngày 27.4 trên VTV1 lúc 21 giờ 50), lần đầu tiên khán giả cả nước có cơ hội tiếp cận gần hơn với cuộc đời thật của một người anh hùng đặc biệt - người đã in dấu trong những trang sử vẻ vang của dân tộc. Bộ phim không chỉ là lời tri ân lịch sử mà còn là thông điệp mạnh mẽ về bản lĩnh, lòng yêu nước và sự hy sinh thầm lặng của những người chiến sĩ đã sống vì lý tưởng.
Trước đó, hình ảnh đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Phạm Ngọc Thảo được biết đến trong bộ phim Ván bài lật ngửa qua nhân vật Thành Luân (cố nghệ sĩ Nguyễn Chánh Tín thủ vai) nhưng không khai thác sâu về cuộc đời thật và những câu chuyện lẫy lừng của ông. Ở bộ phim tài liệu Giữa vòng vây quân thù, theo thông tin từ VTV, ê kíp sản xuất đã dựa vào những dữ liệu, sự kiện có thật, tiếp xúc gặp gỡ với những thân nhân, nhân chứng để có nguồn dữ liệu chính thống nhằm khắc họa chân dung rõ nét về một người anh hùng của dân tộc.
