Nhàn đàm: Về slogan 'Đất võ trời văn'

Võ cổ truyền Bình Định đã lưu truyền từ truyền thống đến hiện đại, cổ truyền đến đương truyền, sự chuyển lưu tinh tế và kết tinh hài hòa giữa võ và văn. Nói đến Bình Định, bạn bè bốn phương nghĩ ngay đến xứ sở được mệnh danh là Đất võ trời văn, quê hương của Tây Sơn tam kiệt với phong trào khởi nghĩa nông dân lẫy lừng trong lịch sử.

Bình Định cũng đồng thời hình thành các thế hệ văn chương, lưu danh tên tuổi: Đào Duy Từ, Đào Tấn, Nguyễn Bá Huân, Nguyễn Trọng Trì, Đào Phan Duân, Hồ Sĩ Tạo, Quách Tấn, Hàn Mặc Tử, Phạm Văn Ký, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Yến Lan, Phạm Hổ…

Cuối thế kỷ 20, trong bút ký mang tên Làm văn trên đất võ, nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng đã luận về nội hàm "đất võ" và "trời văn" khá đậm nét. Từ đó, slogan Đất võ trời văn cho Bình Định dần được phổ cập sâu rộng. Hai tiếng "võ" và "văn" lâu nay được nhiều người nhắc đến như thuộc tính trong đặc trưng văn hóa Bình Ðịnh. Suốt nhiều thập niên gần đây, cụm từ Đất võ trời văn bắt đầu cập nhật trên truyền thông và trên cửa miệng nhiều giới khi nói về Bình Định, tôn vinh nét đẹp văn hóa của đất và người nơi đây.

Chữ "võ" mạnh mẽ oai phong vừa có nghĩa sức mạnh, chiến đấu, quân sự, vừa có nghĩa là bước chân, nối gót. "Hốt bôn tẩu dĩ tiên hậu hề, cập tiền vương chi chủng võ" (Vội rong ruổi trước sau, mong nối gót các đấng vua trước) là câu thơ trong thiên Ly Tao của đại thi hào Khuất Nguyên. Chữ "văn" ngoài nghĩa thông thường là chữ viết, văn tự, còn nhiều nghĩa khác như hiện tượng thiên văn trên mặt trời, mặt trăng, các ngôi sao; hiện tượng địa lý nhân văn của đất và người. Nó lại bao hàm mọi nghi thức, lễ tiết, pháp luật, điển chương, cái dấu vết do đạo đức lễ nhạc giáo hóa mà sinh ra vẻ đẹp đẽ rõ rệt ("văn minh", "văn hóa").

Ở rất nhiều thời đoạn, từng gia đình, làng xóm, với mức độ đậm nhạt khác nhau đều nuôi dưỡng những thuộc tính chung nhất ấy, từ nghĩa hẹp đến nghĩa rộng, từ nghĩa đen đến nghĩa bóng, từ nghĩa cụ thể đến nghĩa trừu tượng, tương tác trong diễn trình lịch sử. Mỗi thời đoạn qua đi đọng lại trong con người những ký ức, di chỉ hình thành nên di sản, vật thể lẫn phi vật thể, qua đó lưu trữ dữ kiện cuộc cảm nhận lịch sử, xác tín truyền thống. Văn của Bình Định vì thế còn hàm những nghĩa trên. 

Thời tiết

Văn hóa

Giải trí

Thể thao