Khởi nghiệp từ... vải vụn
Năm 2012, từ Phú Yên (nay thuộc tỉnh Đắk Lắk), Soi ra Quảng Nam (nay là TP.Đà Nẵng) lập nghiệp. Với con mắt của người được đào tạo bài bản chuyên ngành thiết kế thời trang, Soi nhận ra các tiệm may ở phố cổ Hội An, vốn rất hút khách du lịch với dịch vụ đo may áo quần nhanh, lấy gấp, sẽ là kho nguyên liệu dồi dào để cô làm nên chuyện từ những mảnh vải vụn thừa bị bỏ đi. Từ đó, Soi nhen nhóm ý tưởng thu gom vải vụn để tái sinh chúng trở thành sản phẩm phục vụ thời trang, làm đẹp cuộc sống. Rác vải rồi sẽ có một đời sống khác chứ không còn vương vãi ngoài lề đường hoặc… hết đời trong thùng rác. Cô đi xin vải vụn ở các cửa hàng may thời trang, tiệm may mặc nhỏ quanh phố cổ rồi ngày đêm kiên trì sáng tạo ra những sản phẩm như nơ cài, kẹp tóc, dây buộc tóc, túi, ví… bằng bàn tay khéo léo và đôi mắt cảm nhìn nghệ thuật.
Kim Soi giới thiệu các sản phẩm phụ kiện thời trang được làm từ vải vụn
ẢNH: LÊ KIM DŨNG
Cô bày bán những vật lưu niệm thủ công do mình làm trên vỉa hè đường Trần Phú. Những sản phẩm như buộc tóc, băng đô, mấn, hoa tai… rất hút hàng, đặc biệt là với du khách nước ngoài. Làm không xuể, cô tìm thêm 2 bạn nữa trợ giúp, bỏ mối cho các quầy hàng bán đồ thủ công mỹ nghệ. Năm 2017, Kim Soi mạnh dạn đầu tư cơ sở sản xuất ở P.Điện Nam Đông, thị xã Điện Bàn, Quảng Nam (cũ), vận động một số bạn trẻ, người lớn tuổi có thời gian rảnh để hướng dẫn họ tham gia các công đoạn phân loại, sản xuất, đóng gói sản phẩm. Cô còn mang sản phẩm giới thiệu ở các hội thảo, chợ phiên, sự kiện "sống xanh". Từ đó, thương hiệu "SOI handmade" được biết đến như một lựa chọn thời trang bền vững, vừa đẹp vừa góp phần bảo vệ môi trường, hướng đến một cuộc sống xanh hơn.
Bên cạnh đó, gần 40 sản phẩm phụ kiện thời trang của SOI handmade còn được phân phối qua các kênh như website, Facebook, Zalo, Instagram… Nhờ vậy, sản phẩm đã đến gần hơn với khách hàng. Song song, cô tổ chức workshop về thực trạng rác vải, hướng dẫn kinh nghiệm, cách làm các món đồ từ vải vụn cho các bạn trẻ, du khách trong và ngoài nước khi có dịp đến Hội An. Cô chia sẻ với du khách về quá trình làm ra sản phẩm từ những vật liệu bỏ đi được người thợ thủ công thổi vào một luồng sinh khí mới thay vì thải ra môi trường.
Ngoài ra, Soi còn tổ chức những buổi truyền nghề miễn phí cho chị em phụ nữ, giúp họ có thể làm sản phẩm tại nhà từ vải vụn, cũng như khuyến khích khởi nghiệp. Nếu ai có nhu cầu làm thêm, cô sẽ giao nguyên vật liệu để họ gia công… Khi Chợ phiên Làng chài Tân Thành trên đường Nguyễn Phan Vinh (nay thuộc P.Hội An Tây, TP.Đà Nẵng) dừng hoạt động, nguồn thu của cửa hàng cũng theo đó sụt giảm… Sau 2 năm hoạt động trên đường Nguyễn Phan Vinh, cô chuyển địa điểm cửa hàng về số 5 đường Dương Thị Xuân Quý.
Giới thiệu và hướng dẫn cách làm sản phẩm đơn giản từ vải vụn
ẢNH: LÊ KIM DŨNG
Hỗ trợ các bạn trẻ mới khởi nghiệp
Như đã hẹn, đầu tháng 8 này, tôi vào Hội An và ghé thăm SOI handmade. Cửa hàng tuy nhỏ nhưng bày biện rất bắt mắt. Kim Soi giới thiệu một số sản phẩm mới và tôi rất ngạc nhiên về sự phong phú, đa dạng các sản phẩm trong cửa hàng. Ngoài ra, SOI handmade còn trưng bày một số sản phẩm khác của những bạn trẻ mới khởi nghiệp: Mũ, khăn quàng bằng len sợi của các chị ở Tam Kỳ, Hội An; tinh dầu thiên nhiên của chị Dung ở Đà Nẵng; sản phẩm gốm Thanh Hà của bạn Lê Văn Nhật; những mảnh rẻo nhôm, lá đồng thừa được cán mỏng làm hoa tai hay gọng kính do một bạn người nước ngoài sống tại Hội An chế tác thủ công từ nhựa tái chế như chai, ly, ống hút… Kim Soi vừa cho mượn nơi trưng bày vừa giúp giới thiệu, phân phối sản phẩm khởi nghiệp của các bạn trẻ, sản phẩm du lịch của địa phương. Cô kể: "Một lần cả gia đình đi điền dã ở Làng du lịch cộng đồng Bhờ Hoồng thuộc xã Sông Kôn, H.Đông Giang, Quảng Nam (trước đây), cách Hội An 80 km. Ở đó, em có xem và mua một ít vải dệt của đồng bào Cơ Tu… Em gặp các chị trong tổ hợp tác dệt và giúp họ giới thiệu sản phẩm tại cửa hàng mình. Nếu bán được sẽ giúp cho chị em Cơ Tu thêm điều kiện cải thiện cuộc sống".
Kim Soi bên nguyên liệu vải vụn
ẢNH: LÊ KIM DŨNG
Bằng vải vụn, cô cho ra đời một số sản phẩm có nét độc đáo riêng, nhất là áo đầm ghép. Áo có những mảnh vải lớn ghép lại, được điểm xuyết bằng những vải vụn nhiều màu trước ngực hoặc bằng đường diềm có hoa văn. Mỗi bộ đầm là một sản phẩm độc nhất vô nhị, không cái nào giống cái nào! Nhìn những bộ đầm ghép độc đáo và rất đẹp, tôi chợt nhớ lại 40, 50 năm trước, mẹ tôi từng may mền đắp từ những mảnh vải nhỏ, cắt thành hình vuông hoặc hình tam giác rồi kết lại. Kim Soi còn kể mình mua vải của đồng bào Cơ Tu ở Đông Giang để làm túi xách. Trong đó, cô sử dụng một phần vải dệt để tạo điểm nhấn, còn hầu hết sẽ là vải vụn ghép lại.
Thương hiệu SOI handmade khẳng định vị thế
"Theo xu hướng chung tất yếu là du lịch xanh, du lịch bền vững, em suy nghĩ mình làm một bộ phụ kiện bằng vải vụn và gửi dự thi ý tưởng, dự án khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn Quảng Nam năm 2023. Khi đó, em đạt giải khuyến khích và đây là bước khởi đầu tạo động lực cho em về sau", Soi chia sẻ. Cô đặt mục tiêu trong từng thời kỳ hoạt động sau khi khởi nghiệp sẽ đưa những sản phẩm phụ kiện thời trang xanh đạt chứng nhận OCOP qua các năm.
Nhờ nỗ lực của Soi và sức hút từ những sản phẩm "xanh" độc đáo, năm 2024, bộ phụ kiện thời trang lụa Mã Châu đạt OCOP 3 sao, góp phần hỗ trợ địa phương đưa thương hiệu đến với du khách thông qua phân phối đến các khách sạn, điểm lưu trú làm quà lưu niệm tặng khách đến nghỉ.
Tác giả và cô Trần Thị Kim Soi
ẢNH: LÊ KIM DŨNG
Năm 2025, đến lượt túi vải K'lang đạt sản phẩm OCOP 3 sao. Kim Soi chia sẻ: "Túi vải K'lang không chỉ là một phụ kiện thời trang mà là một tác phẩm làm bằng tay kể chuyện về núi rừng Trường Sơn (K'lang là tên một ngọn núi trong tiếng Cơ Tu - NV) và về bàn tay cần mẫn của những người phụ nữ vùng cao. Đây là sản phẩm được dệt thủ công từ vải thổ cẩm Cơ Tu".
Trước khi chia tay, Soi tâm sự: "Em mong muốn chia sẻ những cái mình biết, mình làm được cho cộng đồng. Ai có nhu cầu khởi nghiệp thì em sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ, nhất là giúp các chị, các cô có việc làm, tạo ra những phụ kiện nhỏ, xinh, dễ làm. Mong sau này sẽ có nhiều đại lý phân phối sản phẩm thủ công làm từ nguyên vật liệu thừa để góp phần hạn chế rác thải ra môi trường".
Hy vọng ngày càng có nhiều người thợ thủ công như Trần Thị Kim Soi, để rác vải có thêm đời sống mới, hóa thành những sản phẩm làm đẹp cho con người, cho cuộc sống và để thiên nhiên luôn xanh, sạch!
