Đây là công trình sưu tầm, biên khảo, ghi chép và giải nghĩa công phu, tâm huyết của Ôn Như Lương Văn Can - một chí sĩ yêu nước, từng tham gia sáng lập Đông Kinh nghĩa thục để lưu truyền lại cho các thế hệ sau.
Sách Kim cổ cách ngôn của Ôn Như Lương Văn Can do NXB Tổng hợp ấn hành
ẢNH: QUỲNH MY
Ở lời tựa sách, tác giả Lương Văn Can nhấn mạnh rằng:"Có ba điều bất hủ mà cổ nhân để lại: một rằng lập đức, hai rằng lập công, ba rằng lập ngôn. Này như có đức hạnh để làm tiêu biểu cho người, thì người ta sùng bái vô cùng, có công nghiệp để tế độ con người. Lời nói là tiếng trong bụng, có tư tưởng điều gì thì phát ra lời nói, nói ra mà nghĩa lý chính đáng ai ai cũng lấy làm phải, đời đời cũng lấy làm phải, bởi lời nói ấy mà lập nên đức tốt, thành được công to, thế thì lời nói lưu truyền mãi mãi, dẫu muôn đời cũng không đổi".
Luôn đề cao danh dự con người quý giá hơn ngàn vàng và tâm huyết một đời cho việc khơi dậy dân trí, cổ vũ tinh thần tự cường dân tộc và chấn hưng đất nước, ông viết: "Hảo danh dự chi giá trị. Thắng ư thúc nhất kim đái" (nghĩa: Cái giá trị có danh dự, tốt quý hơn thắt một cái đai vàng), hay: "Lập danh dĩ nhất sinh. Nhi thất chi cận khoảnh khắc" (Lập danh dự tốn công cả một đời, mà mất đi chỉ một phút chốc thôi, thành thì khó mà bại dễ như thế).
Lương Văn Can nguyên là Lương Ngọc Can (tự Ôn Như), biệt hiệu Sơn Lão; sinh năm Giáp Dần 1854 tại Hà Nội. Sau khi đỗ cử nhân Hán học, năm 1907 cụ cùng đồng nghiệp mở Trường Đông Kinh nghĩa thục và làm Thục trưởng. Năm 1913 cụ bị thực dân Pháp tuyên án đày đi Nam Vang (Phnom Penh, Campuchia) vì tội tham gia kích động chống chính quyền. Năm 1921 cụ trở về nhà ở Hà Nội, lại mở trường dạy học và viết sách. Cụ mất năm 1927.
