MỘT THẾ GIỚI KHÁC CỦA GỐM NHẬT
Bàn chân của Hồ Thanh Kỳ nhấn nhẹ công tắc, chiếc bàn xoay điện quay đều. Tay Kỳ thấm nước, ướm nhẹ lên khối đất tròn đã được đặt ngay ngắn trên bàn xoay. Chỉ sau vài phút, lọ hoa đất hiện ra cùng nụ cười ngây ngô của Kỳ. Để có được kỹ năng đó, Kỳ đã kiên trì trong nhiều năm dưới sự hướng dẫn của chị Nguyễn Thị Nhật (quản lý trung tâm). Phải gặng hỏi mãi, tôi mới biết Kỳ năm nay đã 20 tuổi. Cậu lúng túng trả lời, còn chị Nhật mỉm cười xác nhận: "Bạn ấy bị thiểu năng trí tuệ nên để nhớ một điều gì đó thường phải nhắc đi nhắc lại. Vậy mà khi chạm tay vào đất, bạn ấy như hóa thành một con người khác, khéo léo và tập trung đến lạ".
Ở Trung tâm Hy Vọng, mỗi bạn trẻ mang trong mình một hoàn cảnh riêng, có bạn chậm phát triển, bạn khiếm khuyết tay, bạn bị câm điếc... Tùy vào năng khiếu và sự kiên trì, có em chỉ mất một năm, có em cần đến vài năm mới thành thạo các thao tác làm gốm Raku (loại gốm truyền thống của Nhật Bản). Nhưng khi đã quen tay, sản phẩm gốm mà các em làm ra chẳng hề thua kém những người thợ lành nghề. Trong số hơn 10 "nghệ nhân", ngoài Kỳ còn có Võ Tuấn Anh, Hồ Văn Minh… Đặc biệt, Nguyễn Văn Hậu được chị Nhật khen là có "hoa tay" nhất.
Chị Nhật kể điểm chung của những bạn ở trung tâm là nhút nhát. Cũng giống như Kỳ, những ngày đầu, gần như Tuấn Anh không giao tiếp, chỉ ngồi một chỗ. Còn Minh trước kia chỉ lặng lẽ ngồi nhìn, nay đã quen tay với việc nhồi đất, phụ giúp nhóm trong các buổi đông khách. "Bình thường em nhào đất, nặn đồ vật sẵn. Có khách tới thì chỉ cho họ làm, họ khen rồi chụp hình. Tụi em vui lắm", Tuấn Anh cười ngượng ngịu. Với Hậu, nhờ năng khiếu thiên phú nên dù chỉ giao tiếp bằng cử chỉ, cậu vẫn tiếp thu rất nhanh. Sản phẩm Hậu làm ra khá tinh xảo, khi tráng men, đem nung đều có thể cho ra tác phẩm hoàn chỉnh.
Hồ Thanh Kỳ tuy bị chậm phát triển nhưng lại có bàn tay nặn gốm rất khéo léo
ẢNH: HOÀNG SƠN
Hồ Thanh Kỳ (trái) cùng Tuấn Anh khoe những sản phẩm gốm Raku do mình chế tác
ẢNH: HOÀNG SƠN
"Ở trung tâm, các bạn khuyết tật tham gia làm gốm không chỉ học cách nặn đất, tạo hình mà còn vẽ men, đưa sản phẩm vào lò nung. Một số em hoạt bát hơn còn tham gia chuẩn bị cho những buổi trải nghiệm của khách du lịch. Ở bên các em, chứng kiến từng thao tác thủ công với đất, tôi cảm nhận gốm như một dạng "trị liệu nghệ thuật", vừa đem lại niềm vui, vừa giúp các em thấy mình làm được điều có ích", chị Nhật chia sẻ.
KẾT NỐI NHỮNG TRÁI TIM ĐỒNG ĐIỆU
Nhắc đến gốm Raku ở Huế, chị Nguyễn Thị Nhật không thể quên dấu mốc năm 2012, khi ông Olivier Oet, một người Pháp mê gốm Nhật, tìm đến mảnh đất cố đô để làm thiện nguyện. Chính ông là người đầu tiên thử nghiệm kỹ thuật Raku cùng những em nhỏ khuyết tật tại trung tâm. Nhờ thông thạo ngoại ngữ, chị Nhật được sang Nhật Bản học hỏi bài bản, rồi về trở thành trụ cột, kiên trì gây dựng từng bước cho đến hôm nay. "Ngày mới bắt đầu, trung tâm chỉ có đất sét và ít men, chưa hề có lò nung hay bàn xoay. Vài năm sau, thầy Olivier cùng một tổ chức từ Pháp mới hỗ trợ thiết bị và trực tiếp chỉ dẫn từng kỹ thuật làm gốm Raku", chị Nhật nhớ lại.
Ban đầu, lớp học gốm chỉ như một hoạt động ngoại khóa, giúp các em giải trí và rèn luyện tính kiên nhẫn. Thế nhưng điều bất ngờ là những sản phẩm đầu tiên nung thành công đã được bày bán và nhận về sự yêu thích của du khách. Từ đó, nhiều đoàn khách tìm đến vừa tham quan vừa trải nghiệm làm gốm cùng các bạn khuyết tật. Đặc biệt, kể từ khi "Raku tour" ra đời, hành trình nhào nặn đất và chế tác sản phẩm đã trở thành chiếc cầu gắn kết những phận đời thiệt thòi với cộng đồng.
Khi không có khách, các bạn khuyết tật tại Trung tâm Hy Vọng tự tay nhào đất, nặn gốm
ẢNH: HOÀNG SƠN
Niềm vui của một thanh niên bị câm điếc tại trung tâm khi làm nên những sản phẩm gốm độc đáo
ẢNH: HOÀNG SƠN
Trong mỗi buổi Raku tour, các em khuyết tật vừa là học viên vừa là người đồng hành. Người thì phụ khách nhồi đất, người khác hướng dẫn xoay bàn, vẽ men... "Có bạn từng rất tự ti, không dám giao tiếp. Vậy mà chỉ sau vài lần tham gia Raku tour, bạn đã tự tin khoe sản phẩm của mình với du khách. Nhìn ánh mắt các em bừng sáng bên bàn gốm, tôi hiểu vì sao mình gắn bó nơi này đến tận hôm nay", chị Nhật cười hiền. Không chỉ có du khách quốc tế, nhiều bạn trẻ sinh sống và học tập ở cố đô cũng tìm đến lớp học.
Khác với gốm men trơn bóng quen thuộc, Raku tôn vinh vẻ đẹp của sự bất toàn. Sau khi tạo hình và phủ men, sản phẩm được nung nóng rồi đột ngột nhúng vào mùn cưa, rơm hay giấy. Cú sốc nhiệt đã để lại những vết rạn, mảng loang độc đáo trên mỗi sản phẩm. Hơn 10 năm qua, gốm Raku ở Huế không chỉ là cuộc chơi với đất và lửa mà còn là liệu pháp chữa lành, là nhịp cầu đưa các em đến gần hơn với cộng đồng.
Bạn đọc quan tâm có thể liên hệ chị Nhật qua số điện thoại: 0935980087. (còn tiếp)
