Thỉnh thoảng một cơn gió lệt phệt vụt qua làm rung nhánh cây sũng sĩnh nước. Bên kia rào chắn, nơi những chuyến tàu chở hàng vẫn đi qua vài lần trong ngày, một ông cụ co ro trong chiếc áo dạ đã sờn, chiếc khăn len quàng cổ cũng ngả màu, duy chỉ đôi giày đen bóng dưới chân trông còn như mới. Ông ngồi trên chiếc ghế đẩu có lẽ của gánh hàng rong nào đó bỏ quên, gương mặt nhìn xuống lim dim như ngủ, thỉnh thoảng một tiếng còi tàu vọng lại cũng khiến ông giật mình, cái nhìn ngơ ngác trong một ngày mùa đông tàn khiến người ta liên tưởng đến nỗi cô đơn của một người đang đợi chờ trong vô vọng. Từ xa cô đã thoáng thấy bóng ông, thoạt nhìn dáng ngồi trầm mặc với cái nhìn xuống đầy nhẫn nại trên sân ga thưa người khiến cô chú ý.
MINH HỌA: tuấn anh
Ga xép nằm cách đường không xa nên mỗi khi tiếng còi tàu lanh lảnh rúc lên kéo theo tiếng rầm rập vang rền của những bánh sắt rít trên đường ray khô khốc khiến cho những ô cửa lỏng lẻo rung lên bần bật. Như thường lệ, những chuyến tàu chở khách không dừng ở ga xép, sân ga hẻo lánh này chỉ là nơi của những chuyến tàu chợ. Bóng con tàu mất hút, trả lại khoảng trời trống không thì mọi thứ lại chìm vào yên lặng. Tàu chợ vào ga cũng chỉ vài hành khách bước xuống, sự hiện diện của họ cũng không làm cho sân ga hiu hắt này thêm chút náo nhiệt nào.
Cô gắn phone tai, lơ đãng nhìn quanh nhưng kỳ thực ánh mắt vẫn bị hút về phía ông cụ. Ông đứng lên chầm chậm dạo quanh, tiếng gậy khe khẽ gõ xuống nền đất nhưng âm thanh lộc cộc phát ra rất rõ. Từ phía cồn cát bên kia một đoàn tàu chậm chạp trờ tới phì phò hắt ra những làn hơi mệt nhọc. Sau ô cửa kính loang loáng những chiếc va li sang trọng chất chồng bên những chiếc túi du lịch xanh đỏ, những gương mặt hờ hững trên dãy ghế nệm nhìn mọi thứ đang lùi dần về phía sau. Đoàn tàu xa khuất, ông cụ lại đến bên chiếc ghế loay hoay ngồi xuống, gương mặt với cái nhìn đăm chiêu như chăm chú tìm vật gì đánh rơi dưới đất, thỉnh thoảng ông nâng cây gậy lên nhịp nhịp rồi kẹp vào giữa hai chân. Cạnh ông không có một hành lý nào ngoài cây gậy đen bóng được chạm trổ khá kỹ lưỡng chỗ tay vịn. Cô gỡ phone tai đi về phía ông bắt chuyện. "Ông đợi chuyến nào ạ?".
Ông cụ ngẩng lên chăm chú nhìn xem người vừa hỏi là quen hay lạ, ánh mắt như kéo một vệt sương giăng. "Tôi… tôi chờ chuyến cuối" - ông cụ trả lời, rút chiếc khăn trong túi che miệng húng hắng ho.
Cô bâng quơ nhìn những bông cỏ thưa thớt cố ngoi lên bên đường ray sỏi đá, thôi tính chuyện hỏi han thêm. Những cơn gió trong buổi chiều đông chốc chốc lại ràn rạt thổi qua vùng đất trơ cằn những thân cỏ cháy. Bên cạnh cô, ông cụ khép mắt lim dim như ngủ nhưng cô vẫn nhận ra nét buồn bã xanh xao trong dáng vẻ co ro đầy cô đơn, nó khiến cô liên tưởng đến những bản nhạc cổ điển u trầm mênh mang nhưng cũng đầy da diết. Chợt ông cụ quay sang hỏi. "Cô cũng đợi tàu?". "Vâng ạ!".
Cô vừa dứt lời, từ bên kia rào chắn tiếng còi tàu rền lên một hồi dài báo hiệu sắp vào ga. Cô chào ông cụ vội vàng nhảy lên toa sau cùng. Ông cụ lơ ngơ một lúc rồi cũng đứng lên huơ huơ cây gậy lập cập lên tàu, chọn băng ghế trống lặng lẽ ngồi xuống. Đoàn tàu nặng nề bắt đầu chuyển động. Lúc này chiếc khăn quàng cổ đã được ông gỡ ra trùm lên đầu giữ ấm, cây gậy vẫn ôm khư khư kẹp giữa hai chân. Cô đứng lên đi về phía ông, bóc trái quýt tách làm hai nửa mời. "Ông ăn múi quýt cho đỡ khát ạ!".
Ông cụ đón lấy mấy múi quýt chậm rãi ăn. Gió từ bên ngoài tạt qua ô cửa khiến món tóc bạc trên trán ông lòa xòa dưới chiếc khăn trùm đầu sùm sụp. Cái lạnh mùa đông luồn tận vào trong khoang khiến cô so vai khép lại vạt áo. Đột nhiên ông cụ khẽ hỏi. "Cô xuống đâu?". "Cháu xuống ga Nhị Hà. Còn ông ạ?". "Tôi… cũng xuống ga Nhị Hà". "Ông đi thăm con cháu ạ?".
Ông cụ yên lặng hướng cái nhìn khắc khoải ra trảng cát mênh mông, ánh mắt bơ vơ như không còn chỗ nào neo đậu. Đoàn tàu khẽ rùng lên dằn xóc khi đi qua bãi tha ma lô nhô những nấm mồ lạnh lẽo. Trên ghế băng đối diện, vài người khách lơ mơ ngủ, thỉnh thoảng bật lên tiếng ho khan vì cái rùng mình đột ngột của con tàu. Cô vẫn im lặng dõi theo ông cụ, lòng không dưng chùng lại một nỗi niềm rất lạ. Tàu vào ga, hụ lên một hồi còi dài rồi dừng lại trước một sân ga đìu hiu. Mọi người lục tục bước xuống. Cô lại đến bên ông cụ khẽ bảo. "Để cháu giúp ông!".
Ông cụ hiểu ý đưa bàn tay ngăn lại, khẽ gật đầu thay lời cảm ơn rồi thận trọng bước xuống đi về phía cửa ga. Cô đứng yên dõi theo cho đến khi chiếc bóng gầy gò khuất hẳn.
* * *
Một mùa đông lặng lẽ trôi…
Trong những chuyến trở về vội vàng có đôi khi cô bắt gặp bóng dáng ông cụ thấp thoáng nơi những chuyến tàu chợ vào ra. Ông lững thững đi về phía cửa toa, chiếc bóng cao gầy như lọt thỏm giữa sân ga. Cô dễ dàng nhận ra ông nhờ chiếc áo dạ và chiếc khăn quàng cổ quen thuộc. Thoắt cái bóng ông đã nhòa lẫn rồi mất hút trong dòng người lao xao. Vẫn dáng ngồi câm lặng bấu chặt cây gậy giữa hai chân, nhưng phải hơn một năm sau cô mới có dịp ngồi cạnh ông. Trên chiếc ghế băng dài ông ngồi đó, đầu gục xuống như đang chìm vào giấc ngủ dưới ánh đèn vàng yếu ớt. Cô yên lặng nhìn bóng ông lẻ loi giữa con tàu sắt ngột ngạt lắc lư, liên tục gầm lên khi qua lớp sương mù.
Tàu vào ga. Hành khách lục tục xuống tàu. Ông cụ vẫn ngoẹo đầu gà gật trên chiếc ghế băng dài. Khi nhân viên trên tàu lại gần khẽ gọi, ông mới choàng dậy lập cập đứng lên. Vẫn không một hành lý nào ngoài chiếc gậy đã bóng nước thời gian. Ông lững thững đi ra phía cửa ga. Bên ngoài, vài anh xe ôm lao nhao chạy tới chào mời. Ông cụ khoác tay ra hiệu từ chối, chầm chậm đi về con đường phía bên kia, nơi dẫn lên cây cầu sắt bắc qua sông. Trên cao lắc rắc vài giọt mưa, những giọt mưa cuối đông không nặng hạt nhưng cũng đủ thấm lạnh buốt da. Không nén nỗi tò mò, cô lặng lẽ theo ông, giữ một khoảng cách vừa phải.
Ven đường xộc lên mùi hoa ngũ sắc, cái mùi đậm và loang cả một quãng đồng lộng gió. Ông cụ lên đến cầu thì dừng lại nhìn xuống lòng sông như tìm vật gì đánh rơi, dáng vẻ già nua trong buổi chiều tàn càng khắc đậm hơn nỗi cô đơn như đã mặc định từ bao giờ. Từng cơn gió đông rin rít cuộn về cứa cái lạnh gai người. Tần ngần hồi lâu, cô quyết định đi về phía ông. Những tấm sắt lót bên dưới rung bần bật khiến ông quay lại. "Ông còn nhớ cháu không?", cô nghiêng đầu chào bằng một nụ cười thân thiện.
Ông cụ đứng yên, ánh mắt màu khói dưới đôi lông mày bạc phơ nhíu lại chăm chú nhìn cô như cố nhớ xem đã gặp ở đâu rồi nhưng có vẻ như chẳng thể nào nhớ nổi.
"Năm ngoái, cháu cùng ông đợi tàu…" - cô khẽ nhắc. Ông đưa bàn tay khẽ vỗ trán kêu lên: "À… tôi nhớ ra rồi, cô bóc cho tôi một quả quýt…". "Ban nãy cháu cũng trên chuyến tàu cùng ông". "Cô là người vùng này sao?". "Vâng! Cháu ở bên kia sông, qua cây cầu này sẽ gặp một con đường đất nối dài, nhà cháu ở làng Nhị Hà". "Ồ!", ông cụ thốt lên vẻ thú vị, câu nói của cô có vẻ như khiến ông chú ý hơn.
Trời chiều tạnh ráo nhưng những áng mây mù kéo về khiến bầu trời như sà xuống. Ông cụ vẫn không rời mắt khỏi dòng sông, bàn tay rung rung ôm cây gậy ra chiều xúc động. "Giờ ông về đâu để cháu đưa về? Đứng trên cầu gió lắm!". "Tôi… tôi không về đâu cả. Ở đây tôi không có nơi để về". "Là sao ạ? Ông về đây không phải để thăm con cháu sao?". Ông cụ lắc đầu, ánh mắt xa xăm lại dõi xuống lòng sông.
Cô nhìn đồng hồ đã sáu giờ chiều. Mùa đông đêm như dài hơn. Giờ này có lẽ mẹ đang sốt ruột ra ngõ ngóng. Nhìn dáng vẻ cô đơn ông cụ tạc vào buổi chiều tàn và ánh mắt bơ vơ đó, cô không thể quay đi. Có điều gì níu giữ cô như một sự sẻ chia… Trên mặt sông xa, một con chim cồng cộc chao liệng rồi bất thần vụt chũm xuống lòng sông lặn mất hút, trồi lên mỏ nó ngậm một con cá nhỏ, bay lên cành khô đứng rỉa mồi. Cô kín đáo nhìn qua, mắt ông cụ nhìn con chim nhưng có vẻ như tâm trí để đâu đâu…
"Ngày còn trẻ, có một thời gian tôi đã sống ở nơi này…" - ông cụ bỗng cất giọng trầm trầm như độc thoại. Cô yên lặng chăm chú nghe từng lời ông vừa thốt ra: "Ngày đó ông từng gặp người thương ở nơi này, phải vậy không?". Ông cụ bật cười, đuôi mắt nheo lại hóm hỉnh. Một thoáng cô chợt nhận ra trong dáng vẻ bơ vơ ấy đã từng là một chàng trai vui tính và hào hoa. Ông rút chiếc khăn trong túi áo thấm lên vầng trán đang rịn ra mấy giọt mồ hôi dù trời chiều lạnh giá.
"Ngày đó tôi được phân công về đây làm việc, mỗi ngày phải đi qua dòng sông này bằng một con đò vì chưa có cây cầu…" - ông cụ kể tới đó thì dừng, lát sau lại rì rầm. "Cả dòng sông này chỉ có một con đò, người chèo đò ngày đó là một cô gái còn khá trẻ… Chúng tôi quen nhau, rồi yêu nhau, tình yêu đến thật tự nhiên và đẹp biết bao! Năm đó cô gái mười chín tuổi, và tôi cũng đã hai mươi ba, cái tuổi đã có thể lập gia đình. Khi nghe tôi thưa chuyện, bố mẹ tôi một mực phản đối vì cho rằng tôi và cô ấy không cân xứng về thân phận, sẽ khó hòa hợp. Cô ấy biết chuyện nên tránh mặt tôi, nhưng tôi vẫn quyết tâm thuyết phục bố mẹ mình… Cho đến một lần…", kể đến đây ông cụ lại dừng, lấy khăn thấm hai bên thái dương vẻ xúc động. "Hôm đó lũ cuồn cuộn đổ về trên sông cuốn theo rất nhiều gỗ, trâu, bò… của những nhà dân lân cận. Tôi ngày đó trẻ lại xông xáo, chẳng thể đứng nhìn tài sản của bà con bị lũ cuốn trôi… Tôi cùng vài người bạn bơi rất giỏi, lao ra vớt giúp bà con. Hơn ba giờ đồng hồ ngâm trong nước lũ đã thấm mệt, tôi định bụng bơi vào nhưng đúng lúc đó một cơn lũ lớn từ trên nguồn ào ạt cuộn về cuốn phăng tôi cùng với hai người bạn. Chới với trong vũng nước xoáy, bình tĩnh tìm cách bơi vào nhưng càng cố tôi càng bị dìm sâu. Trong lúc tuyệt vọng tưởng như chỉ còn cách cái chết một lằn ranh rất mỏng thì một bàn tay nắm lấy tay tôi kéo lên. Giữa cơn thập tử nhất sinh tôi nhận ra cô ấy đang dìu mình… Tôi được đưa vào bờ và sau đó mê man… Tỉnh dậy, tôi thấy mình nằm ở trạm xá, xung quanh chẳng có ai…".
Ông cụ ngừng kể, gương mặt lộ vẻ xúc động tột cùng. "Về đến nhà mọi người nhìn tôi bằng ánh mắt đầy thương cảm. Linh tính mách bảo, tôi chạy đến nhà mới hay cô ấy đã bị lũ cuốn trôi sau khi đưa được tôi lên bờ…". "Lúc đó không ai có thể cứu cô ấy sao?", cô bàng hoàng kêu lên. Ông cụ lắc đầu. "Không còn ai ở đó. Hai người bạn của tôi cũng bị lũ cuốn trôi". Kể đến đó ông cụ ôm ngực lặng đi, lát sau mới thì thầm: "Hai năm sau tôi trở lại thành phố làm việc, tôi chẳng thể yêu ai, cho đến khi gặp bà nhà rồi kết hôn". "Có bao giờ ông kể cho bà nghe chuyện ngày xưa không?".
Ông cụ gật đầu. "Hằng năm cứ đến ngày đó, vợ chồng tôi lại mang một nhành huệ trắng về đây thả xuống dòng sông này. Bà nhà đã cho tôi một cuộc sống êm đềm nhưng bà ấy cũng đã đi xa hơn mười năm rồi… Còn lại tôi… mỗi tháng một lần, tôi về đây, đứng trên khúc sông này… để nhớ một thời…". "Và ông cứ mãi buồn đau?", cô khẽ hỏi. "Có những nỗi buồn thật đẹp mà con người ta chẳng dễ gì thả trôi, mang vác trong lòng cũng là một cách chữa lành", ông cụ thì thầm.
Cô yên lặng dõi mắt ra dòng sông đang nhuộm tím màu hoàng hôn. Cơn gió chiều đông thổi về se thắt nghe như tiếng thời gian chầm chậm khảm khắc vào lòng. Bên cô, tiếng ông cụ vẫn rì rầm. "Có một lần trong giấc trưa tôi thấy cô ấy về ngồi bên cạnh khẽ lay: Chiều rồi, dậy đi! Choàng tỉnh nhìn ra thấy chiều đã tàn, tôi bật khóc. Cô ấy thương tôi đến cả giấc mơ…".
Đêm sập xuống, sao trời chi chít rọi xuống mặt sông thành một vũng sáng bàng bạc, một chú chim lẻ đàn kiếm ăn về muộn vọng lên tiếng kêu xao xác. Trong bóng chiều chập choạng của ngày cuối đông, cô nghe như từ lòng sông vọng lên tiếng thở ký ức của một thời quá vãng. Bên tai cô, tiếng ông cụ vẫn rì rầm. "Cũng một đêm như thế, tôi và cô ấy nắm tay nhau chạy dọc triền sông kia…", ông kể đến đó thì đút chiếc khăn vào túi quay sang cô. "Đến giờ tôi phải ra cho kịp chuyến tàu chợ cuối cùng".
"Tạm biệt ông!", cô cúi xuống cài giúp ông hàng nút áo ngoài. "Để cháu đi cùng ông một đoạn". "Tôi tự đi được mà, không sao!", ông cụ cười hiền lành: "Cô quên tôi thường xuyên về đây, thuộc đường đi, thuộc cả những chuyến tàu chợ rồi sao? Vào lúc tám giờ kém mười lăm phút tối sẽ là chuyến tàu chợ cuối cùng trên ga Nhị Hà".
Ông cụ quay đi, lưng áo lẫn vào bóng đêm chập choạng. Dưới kia vài nhánh lục bình tím hút thẫm lại. Cô tự hỏi, những nhánh lục bình kia đang trôi xuôi hay còn mắc lại đâu đó giữa một dòng sông cũ?
