Đây là một trong những tác phẩm kinh điển của đoàn Minh Tơ và của sân khấu VN, do Ngọc Văn - Thanh Tòng chuyển thể từ kịch bản của Hoàng Yến, và NSND Thanh Tòng dàn dựng lần đầu tiên vào năm 1982. Đến 1984, vở đi Pháp biểu diễn, được khán giả đón nhận nồng nhiệt. Năm 1998, Đài truyền hình Cần Thơ thu hình. Năm 2010, đạo diễn Vũ Minh tái dựng trong chương trình Gìn vàng giữ ngọc. Năm 2019 đạo diễn Quang Thảo dựng cho chương trình Trăm năm nguồn cội. Năm 2020 đạo diễn Bạch Long dựng cho Đài truyền hình VN. Và lần này, đạo diễn NSƯT Hoa Hạ ra mắt phiên bản mới để kỷ niệm 50 năm ngày đất nước thống nhất.
NSND Quế Trân vai Ỷ Lan, NSƯT Võ Minh Lâm vai Lý Thường Kiệt
ẢNH: H.K
Hoa Hạ là người luôn thổi vào những vở diễn lịch sử một khí chất anh hùng ca mạnh mẽ, khỏe khoắn, nên ngay từ những lớp đầu tiên của Câu thơ yên ngựa, khán giả đã được đắm mình trong không khí hào hùng của dân tộc. Thái úy Lý Thường Kiệt lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân Tống bằng sự anh dũng, trí tuệ, đồng thời cũng nhân hậu, vượt qua mâu thuẫn nội bộ để đoàn kết, chiêu mộ người tài cùng chung tay bảo vệ đất nước. Hoa Hạ sử dụng âm nhạc và vũ đạo tuyệt đẹp làm nên bản anh hùng ca đất Việt; và với tiết tấu nhanh, màu sắc hiện đại nhưng vẫn không mất đi chất truyền thống của cải lương, vở diễn đã chinh phục cả lớp khán giả trẻ. Điểm đáng ghi nhận là NSND Thanh Tòng đã viết kịch bản hòa quyện được chất hát bội, hồ quảng lẫn cải lương, và Hoa Hạ làm nổi bật được những điểm nhấn đó, giúp vở trở nên vô cùng hấp dẫn. Càng xem càng thấy khâm phục Thanh Tòng, ông đã có công rất lớn trong việc Việt hóa tuồng hồ quảng, chỉ giữ lại một số tinh túy của thể loại này, tạo nên những vở diễn đặc sắc.
Đan xen trong câu chuyện giữ nước là chuyện thâm cung, khi Thượng Dương Hoàng hậu vì ghen hờn với Thái hậu Ỷ Lan mà thông đồng với giặc mong chiếm lại ngai vàng. Nhưng Hoa Hạ đã điều chỉnh lại chi tiết tên gián điệp Vệ Uông tráo thư của Thượng Dương, vì vậy bà bớt bị đời sau nguyền rủa, chỉ tự thẹn mà tìm đến cái chết. Nhân vật Thượng Dương trong sử sách vẫn là điểm mờ, nên sửa lại như vậy rất phù hợp.
Dàn nghệ sĩ trẻ hôm nay đang là những tên tuổi nổi tiếng, như Chí Linh, Võ Minh Lâm, Minh Trường, Tú Sương, Quế Trân, Thanh Thảo, Nhã Thy… Họ diễn xuất sắc trong từng lời ca, vũ đạo, hình thể, mỗi cảnh mỗi lớp đều rất đẹp.
Màn nhung khép lại, khán giả vẫn nấn ná chia sẻ cùng nhau, không gian nghệ thuật như vẫn còn âm vang "Nam quốc sơn hà Nam đế cư. Tiệt nhiên định phận tại thiên thư…". Vở lịch sử mà trữ tình, lắng đọng!
