Ngày 18.12, thông tin từ gia đình già làng Y Kông (trú tại thôn Tống Coói, xã Sông Vàng, TP.Đà Nẵng) cho biết vị già làng đáng kính của đồng bào Cơ Tu đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 22 giờ 50 ngày 16.12, thọ 98 tuổi.
Già làng Y Kông tên thật Nguyễn Di, sinh năm 1928, quê xã Ba, H.Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cũ. Theo chương trình tang lễ, lễ viếng đã bắt đầu từ lúc 12 giờ ngày 17.12; lễ di quan lúc 14 giờ và lễ an táng lúc 14 giờ 45 ngày 19.12 tại nghĩa trang xã Sông Vàng.
Già làng Y Kông thoát ly gia đình tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1955. Trong kháng chiến chống Mỹ và những năm đầu xây dựng quê hương sau ngày đất nước thống nhất, ông từng đảm nhiệm nhiều cương vị quan trọng ở tỉnh Quảng Nam cũ như: Chủ tịch UBND H.Đông Giang (1971 – 1975), Chủ tịch UBND H.Hiên (1976 – 1979), Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam H.Hiên (1979 – 1982).
Ở bất kỳ cương vị nào, ông cũng được đồng bào tin yêu bởi sự gần dân, am hiểu phong tục, tập quán và tinh thần vì cộng đồng.
Với đồng bào Cơ Tu, già làng Y Kông còn được xem như một "bảo tàng sống" về văn hóa truyền thống (Thanh Niên đã thông tin trong bài viết Độc đáo bảo tàng Y Kông).
Già làng Y Kông (người cầm điện thoại)
ẢNH: S.X
Hàng chục năm qua, ông miệt mài sưu tầm, lưu giữ, chế tác nhạc cụ dân tộc. Am tường trống chiêng, nói lý – hát lý, các nghi lễ truyền thống, bằng uy tín và tâm huyết, ông trực tiếp truyền dạy cho lớp trẻ, góp phần quan trọng gìn giữ bản sắc văn hóa Cơ Tu.
Già làng còn nổi tiếng với "bảo tàng Y Kông" do chính ông gây dựng sau khi nghỉ hưu năm 2007. Ông tự tay đẽo quan tài độc mộc để dành cho mình – hiện vật từng được trả giá 70 triệu đồng nhưng ông kiên quyết không bán cùng hàng trăm hiện vật văn hóa Cơ Tu như nhạc cụ, tượng gỗ, cồng chiêng, trang phục truyền thống.
Cả đời miệt mài sưu tầm, chế tác và truyền dạy, già Y Kông được xem là "báu vật nhân văn sống", góp phần quan trọng trong việc bảo tồn, lan tỏa bản sắc văn hóa Cơ Tu đến cộng đồng và du khách trong, ngoài nước.
Trong quan niệm của đồng bào Cơ Tu, sự ra đi của già làng Y Kông là "về với Yàng" – trở về với thế giới thiêng liêng của tổ tiên. Những di sản văn hóa và tinh thần mà "đại thụ văn hóa" Y Kông để lại sẽ còn sống mãi trong đời sống cộng đồng người Cơ Tu.
