Vì sao cảm xúc tiêu cực, rối loạn có thể gây đột quỵ?
Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Trang, Khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện đa khoa Thủ Đức (TP.HCM), cho biết khi gặp phải tình trạng căng thẳng và các cảm xúc tiêu cực, cơ thể sẽ kích hoạt một loạt các phản ứng sinh lý bắt đầu từ não và ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, gồm:
Khi giận dữ, cơ thể tiết các chất khiến huyết áp tăng đột ngột, nhịp tim nhanh, rối loạn nhịp tim và co mạch mạnh
Ảnh minh họa: AI
Kích hoạt hệ thần kinh giao cảm quá mức: Khi giận hoặc lo âu, cơ thể tiết các chất khiến huyết áp tăng đột ngột, nhịp tim nhanh, rối loạn nhịp tim và co mạch mạnh.
Tăng phản ứng viêm toàn cơ thể: Căng thẳng mạn tính khiến hệ miễn dịch hoạt động “hăng hái nhầm chỗ”, tạo ra nhiều cytokine viêm, góp phần thúc đẩy xơ vữa động mạch và hình thành huyết khối.
Dễ tạo cục máu đông: Stress kéo dài làm tăng khả năng đông máu, tiểu cầu kết dính nhiều hơn. Khi mạch máu đã hẹp vì xơ vữa, chỉ một cục máu đông bé xíu cũng đủ “chặn đường lên não”.
Rối loạn chuyển hóa: Mức cortisol cao lâu ngày dẫn đến tăng đường huyết, mỡ máu, thừa cân, đặc biệt là mỡ bụng.
Dễ dẫn tới các hành vi không lành mạnh: Ngủ kém, lạm dụng rượu bia/caffeine, ăn uống không điều độ, lười vận động, những yếu tố này đều tăng nguy cơ đột quỵ.
Bên cạnh đó, theo tiến sĩ - bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3, điều này còn có căn nguyên sâu xa theo lý luận âm dương, tạng phủ của y học cổ truyền.
Cụ thể, cảm xúc liên quan mật thiết đến tạng phủ: Giận hại can, lo hại tỳ, buồn hại phế, sợ hại thận, vui quá mức hại tâm. Người hay tức giận dễ “can khí uất kết”, lâu ngày sinh “can hỏa thượng cang”, khiến khí huyết dồn lên đầu, gây “phong nội động” - tương ứng với đột quỵ trong y học hiện đại.
Thừa cân, béo phì, không hoạt động thể chất sẽ ảnh hưởng nhiều đến nguy cơ đột quỵ tái phát
Ảnh: AI
Nguy cơ đột quỵ tái phát khi cảm xúc uất ức, lối sống kém lành mạnh
Về mặt y học hiện đại, theo bác sĩ Thu Trang, 2 yếu tố sau ảnh hưởng nhiều đến nguy cơ đột quỵ tái phát:
Lối sống: Thừa cân hoặc béo phì, không hoạt động thể chất, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và các chất gây nghiện.
Các bệnh mạn tính: Tăng huyết áp, tiểu đường, tăng lipid máu, bệnh tim mạch (suy tim, dị tật tim, nhiễm trùng tim hoặc nhịp tim không đều, chẳng hạn như rung nhĩ), hội chứng ngưng thở khi ngủ.
Về mặt y học cổ truyền, bác sĩ Kim Oanh cho hay: “Sau cơn bệnh, khí huyết suy yếu, tà khí như phong, đàm, ứ huyết chưa được trừ sạch, nếu gặp thời tiết thay đổi, ăn uống thất thường hoặc cảm xúc uất ức sẽ dễ làm tái phát bệnh. Người bệnh sau đột quỵ thường có tỳ hư, can vượng, khí huyết không điều hòa, vì vậy cần được điều dưỡng lâu dài bằng ăn uống, vận động và dưỡng tâm”.
Để phòng ngừa tình trạng này, người bệnh cần kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, duy trì huyết áp dưới 130/80 mmHg, ổn định đường và mỡ máu, tái khám định kỳ kết hợp lối sống lành mạnh. Đồng thời, việc giữ tinh thần ôn hòa, tránh giận dữ hay lo âu cũng là cách dưỡng tâm, phòng tái phát đột quỵ hiệu quả.
“Tính cách và cảm xúc có thể không thay đổi trong một sớm một chiều, nhưng việc học cách kiểm soát tâm trạng, giữ tinh thần an nhiên và rèn luyện lối sống lành mạnh sẽ góp phần giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ và tái phát. Trong điều trị lâu dài, sự phối hợp giữa y học hiện đại và y học cổ truyền không chỉ giúp ổn định thể chất mà còn giúp người bệnh phục hồi tinh thần, duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn”, bác sĩ Kim Oanh nói thêm.
Dấu hiệu cho thấy cảm xúc “vượt ngưỡng an toàn”
Tiến sĩ - bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh cho hay, khi người bệnh xuất hiện tình trạng huyết áp tăng cao đột ngột, mặt nóng bừng, tim đập nhanh, đau đầu, ù tai, nhìn mờ, chóng mặt hoặc cảm giác yếu nửa người thoáng qua… chính là biểu hiện cho thấy trạng thái cảm xúc đã vượt ngưỡng an toàn, cần đặc biệt lưu ý.
Các dấu hiệu rối loạn giấc ngủ, mất ngủ kéo dài, hồi hộp, bồn chồn cũng là cảnh báo sớm của rối loạn thần kinh-tim mạch.
