Trong đó, việc cung cấp thông tin cho bên thứ ba khi chưa được đồng ý phạt tới 40 triệu đồng, tăng gấp đôi so với quy định hiện hành. Tương tự, phạt tiền gấp 2 lần mức tiền phạt nêu trên trong trường hợp thông tin có liên quan là dữ liệu cá nhân nhạy cảm của người tiêu dùng. Phạt tiền gấp 4 lần trong trường hợp hành vi vi phạm do tổ chức thiết lập, vận hành nền tảng số lớn thực hiện....
Mua thỏ mắt ướt, nhận heo mắt lé
Ngày 25.2, á hậu Huyền My bực tức chia sẻ trên trang Facebook cá nhân của mình: "Câu chuyện bắt đầu ngày 2.2 (trước khi mình bán Baby Three). Mình có mua một em thỏ mắt nước vàng mini V3 với giá 750.000. Mình còn dặn bạn í (người bán hàng - PV) đừng lừa mình rồi mà".
Á hậu Huyền My đặt mua Baby Three thỏ mắt nước vàng, nhưng lại nhận được một em heo mắt lé
ẢNH: FBNV
Nhưng theo lời kể của Huyền My, sau đấy là một chuỗi ngày cô không nhận được hàng. Chủ shop viện đủ thứ lý do, nào là shipper chưa đi làm lại, shipper gọi 3 cuộc không được, nên tự ý hoàn hàng dù cô không nhận được cuộc gọi nhỡ nào...
"Cho đến hôm qua, mình mới nhận được hàng và hôm nay mới bóc ra thì bất ngờ chưa, mình nhận được 1 em lợn mắt lé, dù card là thỏ. Thật ra từ lúc mình chuyển tiền cho đến giờ, mình cũng tự bóc thêm 7749 em lợn lé và thậm chí cũng có em thỏ mắt nước luôn rồi nên mình không quá quan trọng việc có thêm một em nữa nhưng mình rất không thích cảm giác đặt mua một đằng mà nhận một nẻo", á hậu Huyền My kể.
Anh Phạm Minh Đức, trưởng phòng kinh doanh một công ty phân phối đồ chơi ô tô, ngụ tại P.Cát Lái (TP.Thủ Đức), cũng vừa gặp một trường hợp bực mình khi mua hàng online. Anh Đức chia sẻ: "Tóc tôi bị bạc sớm nên khi thấy quảng cáo sản phẩm dầu gội làm đen tóc, tôi đã đặt mua. Sau nhiều ngày chờ đợi thì sản phẩm cũng được giao đến, nhưng ngoài chai dầu gội ra thì tôi không thấy bất cứ thông tin hướng dẫn sử dụng như thế nào. Khi mới gội lần đầu tôi chưa cảm nhận được gì nhưng chỉ mới đến ngày thứ hai, dầu trong chai đã đóng bết lại từng cục đen sì mà tôi không biết thành phần gồm những gì. Tôi hãi quá đành phải bỏ luôn chai dầu gội vừa mua chỉ dùng một lần".
Anh T.M.K, một nhân viên văn phòng tại Q.3, chán nản nói anh đăng ký tham gia một giải pickleball vào ngày cuối tuần nên tranh thủ đặt mua một bộ quần áo mới để thi đấu, chủ shop hứa hẹn sẽ giao sớm cho anh nhưng đã đến sát ngày đấu giải vẫn chưa thấy hàng giao đến. Quá sốt ruột, anh liên hệ lại cửa hàng online thì chủ shop mới giải thích rằng bị trục trặc do khâu vận chuyển. Anh K. đành ngậm ngùi mặc quần áo cũ đi thi đấu. Cho đến hơn 10 ngày sau, bỗng dưng shipper giao hàng đến và yêu cầu anh nhận hàng, chủ shop cũng gọi điện thoại nhắc anh lấy hàng dù lúc đó anh không còn nhu cầu mua đồ nữa.
Tăng mức phạt, nhưng chưa đủ
Nếu trước đây, các trường hợp này đều phải ngậm ngùi chấp nhận thì nay đã có quy định xử lý, chế tài cụ thể tại Nghị định 24/2025/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành. Theo đó, phạt tiền từ 1 - 3 triệu đồng đối với cá nhân hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên, không phải đăng ký kinh doanh có một trong các hành vi vi phạm sau: Không cung cấp hoặc cung cấp không chính xác hoặc cung cấp không đầy đủ thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà mình bán, cung cấp cho người tiêu dùng. Không đổi hàng hóa cho người tiêu dùng hoặc không trả lại tiền và nhận lại hàng hóa từ người tiêu dùng trong trường hợp hàng hóa do mình bán, cung cấp không bảo đảm an toàn, đo lường, số lượng, khối lượng, chất lượng hoặc công dụng như thông tin mà mình cung cấp. Không chấp hành quyết định thu hồi sản phẩm, hàng hóa trong trường hợp sản phẩm, hàng hóa do mình bán, cung cấp thuộc diện phải thu hồi hoặc không thanh toán chi phí để tiêu hủy sản phẩm, hàng hóa trong trường hợp sản phẩm, hàng hóa phải tiêu hủy theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền…
Bên cạnh việc bổ sung các quy định nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi mua sản phẩm, Nghị định 24 cũng tăng cường bảo vệ thông tin cá nhân của người tiêu dùng khi mua sắm, cung cấp cho người bán.
Theo đó, mức phạt tiền từ 30 - 40 triệu đồng được áp dụng đối với hành vi không có biện pháp bảo đảm an toàn, an ninh thông tin của người tiêu dùng khi thu thập, lưu trữ, sử dụng hoặc không có biện pháp ngăn ngừa các hành vi vi phạm an toàn, an ninh thông tin của người tiêu dùng theo quy định. Nếu chuyển giao thông tin của người tiêu dùng cho bên thứ ba khi chưa có sự đồng ý của người tiêu dùng theo quy định cũng sẽ bị phạt tiền từ 30 - 40 triệu đồng. Đây là mức tăng hơn nhiều so với Nghị định 98 về xử phạt vi phạm hành chính, hành vi vi phạm về bảo vệ thông tin của người tiêu dùng, chỉ bị phạt từ 10 - 20 triệu đồng.
Mặc dù các quy định đã được ban hành, tuy nhiên, để triển khai trong thực tế vẫn còn nhiều tranh luận. Trả lời Thanh Niên chiều 25.2, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài thương mại luật gia VN (VLCAC), nhận xét: "Các mức phạt đối với hành vi vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của Nghị định 24 đã tăng so với quy định trước. Tuy nhiên, vẫn chưa tương xứng các trường hợp vi phạm mà báo, đài đang thường trực đưa tin".
Theo ông Hậu, các vụ việc lộ lọt thông tin người tiêu dùng thường được thực hiện bởi các tổ chức chân rết với hàng trăm nhân công, việc mua bán thông tin không chỉ dừng lại ở vài cá nhân mà trong một khoảnh khắc, hàng trăm hàng ngàn thông tin có thể bị giao dịch trái phép với các bên thứ ba. Các hành vi thu thập, mua bán thông tin cá nhân trên không gian mạng là một trong những vấn đề đang được chú trọng ngăn chặn và khắc phục.
"Vì thế, tôi đề xuất Chính phủ và các cơ quan lập pháp nghiên cứu, gia tăng mức phạt đối với các đối tượng thực hiện hành vi thu thập, mua bán thông tin của người tiêu dùng trái phép. Có thể áp dụng phương thức tăng nặng tùy theo mức độ và số lượng thông tin bị xâm phạm trái phép, như vậy mới có thể ngăn chặn triệt để các hành vi vi phạm trên, trả lại môi trường kinh doanh thương mại và không gian mạng an toàn cho người tiêu dùng", LS Hậu đề xuất.
Cần hướng dẫn cụ thể
Nghị định ban hành các mức phạt, nhưng lại chưa hướng dẫn cụ thể người tiêu dùng làm sao báo cáo, làm sao thu thập chứng cứ và gửi cho cơ quan nào để xử lý? Ví dụ tôi đặt mua vé máy bay xong thì lập tức thông tin cá nhân bị lộ, các hãng taxi hay xe khách nhắn tin làm phiền, như vậy thì tôi sẽ báo cáo về cơ quan nào, cụ thể ra sao cũng cần phải hướng dẫn rõ cho người tiêu dùng biết và thực hiện. Các định nghĩa về "quấy rối người tiêu dùng" cũng cần được làm rõ, vì có thể tần suất cuộc gọi rác nhiều đến mức 3 cuộc gọi/ngày là có thể gọi "quấy rối", nhưng cũng có thể chỉ một vài tin nhắn có nội dung xúc phạm, hăm dọa cũng gọi là "quấy rối". Tóm lại, nghị định ban hành là tốt, quan tâm sâu hơn và có hành lang pháp lý để bảo vệ người tiêu dùng trên không gian mạng, nhưng cũng cần có thêm những hướng dẫn cụ thể, chi tiết hơn để nhanh chóng áp dụng vào thực tiễn.
Ông Võ Đỗ Thắng (Giám đốc Trung tâm tư vấn an ninh mạng Athena)
