Biểu thuế sửa đổi vẫn chưa hợp lý
Tiếp thu ý kiến đóng góp, Chính phủ cho biết đã điều chỉnh về biểu thuế lũy tiến tại dự thảo luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN), trong đó điều chỉnh giảm mức thuế suất 15% (ở bậc 2) xuống 10% và thuế suất 25% (ở bậc 3) xuống 20%. Với biểu thuế mới như trên, tất cả các cá nhân đang thực hiện nộp thuế ở các bậc hiện nay đều được giảm nghĩa vụ thuế so với biểu thuế hiện hành. Riêng về mức thuế suất cao nhất 35% ở bậc 5, Chính phủ nhận định đây là đề xuất hợp lý, vì đó là mức thuế suất trung bình, không quá cao cũng không thấp so với các nước trên thế giới cũng như trong khu vực ASEAN. Ngoài ra, trường hợp điều chỉnh mức 35% xuống 30% sẽ bị cho là chính sách giảm thuế cho người giàu.
Điều chỉnh ngưỡng tính thuế trong luật Thuế TNCN rất quan trọng đối với người nộp thuế
ẢNH: NHẬT THỊNH
Trước đó, rất nhiều ý kiến đề nghị cơ quan soạn thảo luật cân nhắc biểu thuế, chỉ quy định đến mức thuế cao nhất là 25% hoặc 30%, đồng thời nâng ngưỡng thu nhập chịu thuế tương ứng đối với từng mức thuế suất để góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh trong thu hút người lao động có trình độ cao.
Theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và quản lý Fulbright, biểu thuế đề xuất vẫn chưa hợp lý và thiếu công bằng. Năm 2009 khi luật Thuế TNCN bắt đầu có hiệu lực, khi đó ngưỡng giảm trừ gia cảnh (GTGC) là 4 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế. Đến nay, mức GTGC đã được điều chỉnh nhiều lần và sắp tới lên 15,5 triệu đồng/tháng nhưng các ngưỡng thu nhập tính thuế trong mỗi bậc thuế lũy tiến lại không hề được điều chỉnh tương ứng. Điều này khiến cho gánh nặng của người nộp thuế tăng lên khi thu nhập danh nghĩa tăng nhưng thu nhập thực - yếu tố đo lường sự cải thiện thực tế về mức sống - của họ không hề thay đổi.
"Trong dự thảo lần này Bộ Tài chính đã tăng mức GTGC cho người nộp thuế nhưng lại tăng thuế ở các ngưỡng thu nhập quá thấp so với mặt bằng giá cả hiện nay là một sự bất hợp lý, cho thấy lần điều chỉnh thuế này vẫn chưa đáp ứng được sự trông đợi của đại bộ phận người làm công ăn lương ở VN. Nếu như việc giảm số bậc thuế từ 7 xuống 5 nhằm giúp giảm rủi ro tránh thuế thì để đảm bảo sòng phẳng với người dân, biểu thuế 5 bậc vẫn cần phải được tính lại sao cho phản ánh được mức độ trượt giá của nền kinh tế hơn 15 năm qua", TS Đỗ Thiên Anh Tuấn nhấn mạnh.
Điều chỉnh ngưỡng tính thuế rất quan trọng
Việc điều chỉnh các ngưỡng tính thuế trong các bậc thuế là rất quan trọng, thậm chí quan trọng hơn việc nâng mức giảm trừ gia cảnh rất nhiều. Bộ Tài chính chỉ đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh nhưng đã không đề xuất điều chỉnh các ngưỡng thu nhập tính thuế trong biểu thuế phù hợp với mức độ trượt giá là sự thiếu sót đáng tiếc, khiến cho người nộp thuế đã bị thiệt thòi trong nhiều năm qua.
TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và quản lý Fulbright
Đồng quan điểm, luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI, cho rằng biểu thuế lũy tiến được đề xuất thay đổi vẫn chưa phù hợp, nhất là các ngưỡng thu nhập chịu thuế. Cụ thể, lương tối thiểu do Chính phủ quy định đã tăng 11 lần so với năm 2007 là thời điểm luật Thuế TNCN được thông qua. Bên cạnh đó, thu nhập bình quân của người VN cũng tăng 5,8 lần trong thời gian này và lạm phát tăng 200% (tương đương tăng gấp 3 lần); thế nhưng các ngưỡng chịu thuế ở các bậc trong biểu thuế lũy tiến chỉ được gia tăng rất thấp. Điều này chưa hợp lý với tình hình kinh tế - xã hội của VN cũng như không khuyến khích người làm công ăn lương phấn đấu, sáng tạo.
Nâng ngưỡng chịu thuế lên cao
TS Đỗ Thiên Anh Tuấn phân tích: Ngưỡng khởi điểm chịu thuế suất 5% của VN theo dự thảo được nâng từ 5 triệu đồng lên 10 triệu đồng/tháng nhưng vẫn thấp. So với Thái Lan, nước có GDP đầu người cao hơn VN khoảng 1,5 lần, ngưỡng dưới của bậc 5% bắt đầu từ 10 triệu đồng và ngưỡng trên là 20 triệu đồng; Malaysia, nơi thu nhập bình quân cao gấp 2,5 lần VN, chỉ bắt đầu đánh thuế ở mức khoảng 18 triệu đồng/tháng. Thậm chí Philippines, nước có thu nhập bình quân đầu người thấp hơn VN, vẫn miễn hoàn toàn thuế thu nhập cho nhóm dưới 10 triệu đồng/tháng (không tính giảm trừ).
Tương tự, các bậc thuế tiếp theo cũng bộc lộ sự bất hợp lý. Chẳng hạn, người có thu nhập từ 60 - 100 triệu đồng/tháng - tức gấp chưa đến 2 lần thu nhập bình quân đầu người - đã bị đánh thuế 30%, trong khi Thái Lan từ 135 triệu đồng, Philippines từ 75 triệu đồng... Đáng quan ngại nhất là dự thảo luật quy định áp dụng mức thuế suất cao nhất 35% cho những người có thu nhập chịu thuế trên 100 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, Trung Quốc chỉ áp dụng mức thuế này từ 200 - 290 triệu đồng/tháng, Philippines từ trên 305 triệu đồng, Thái Lan trên 340 triệu đồng và Malaysia từ mức thu nhập vượt 1 tỉ đồng/tháng - tức gấp 8 - 20 lần mức sống trung bình. Điều này cho thấy, trong khi các nước sử dụng thuế suất cao để điều tiết tầng lớp siêu giàu, thì VN lại áp dụng mức này cho những người có thu nhập chỉ vượt trung bình đôi chút.
Nếu so sánh với giá trị thực tế theo chỉ số giá tiêu dùng của VN thì biểu thuế TNCN đề xuất mới cũng lỗi thời
ẢNH: NHẬT THỊNH
Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn cũng nhấn mạnh: Nếu so sánh với giá trị thực tế của VN thì biểu thuế mới cũng lỗi thời. Cụ thể, tính theo chỉ số giá tiêu dùng, mức thu nhập 5 triệu đồng/tháng năm 2009 thì tương đương hơn 10,8 triệu đồng/tháng năm 2025. Tương tự, các ngưỡng thu nhập bắt đầu tính thuế các bậc sau là 18, 52 và 80 triệu đồng trước đây, nếu quy đổi sẽ tương ứng với khoảng 39, 112 và 172 triệu đồng hiện tại. Trong khi đó, ngưỡng 100 triệu đồng của biểu thuế mới được đề xuất áp dụng đối với thuế suất cao nhất 35% cũng chỉ tương đương khoảng 46 triệu đồng theo giá năm 2009 - thấp hơn ngưỡng chịu thuế cao nhất thời điểm đó là 52 triệu đồng/tháng. Vì vậy, biểu thuế ông Tuấn đề xuất và cho rằng "hợp lý hơn" như sau: thu nhập chịu thuế bậc 1 từ 0 - 12 triệu đồng/tháng chịu thuế suất 5%; trên 12 - 40 triệu đồng/tháng có thuế suất 10%; trên 40 - 115 triệu đồng/tháng là 20%; trên 115 - 175 triệu đồng/tháng là 30% và trên 175 triệu đồng/tháng áp dụng thuế suất 35%.
"Trong bối cảnh VN đang hướng tới xây dựng một xã hội thịnh vượng, có tầng lớp trung lưu rộng lớn, chính sách thuế TNCN cần được cải cách một cách căn bản hơn, không chỉ dừng lại ở việc nâng nhẹ các ngưỡng thuế. Cần một biểu thuế mới với khởi điểm chịu thuế cao hơn, khoảng cách giữa các bậc được giãn rộng hơn, và đặc biệt là chỉ áp dụng thuế suất cao nhất cho những người có thu nhập vượt trội thực sự", TS Đỗ Thiên Anh Tuấn chia sẻ.
Luật sư Trương Thanh Đức đề xuất 5 mức thuế như sau: Mức 5% cho người tạm đủ ăn, mức 10% cho người có chút dư dả, mức 25% cho người khá giả, mức 30% cho người giàu và mức 35% áp dụng cho người rất giàu hay siêu giàu. Đối với thuế suất 35% thì ngưỡng thu nhập chịu thuế đã phải tăng cao gấp nhiều lần so với ngưỡng chịu thuế của 16 năm trước đây chứ không phải chỉ tăng 25% như dự thảo. "Nếu tăng tương ứng gấp 3 lần theo lạm phát thời gian qua thì ngưỡng chịu thuế cao nhất này cần điều chỉnh lên hơn 240 triệu đồng/tháng hoặc tối thiểu gấp 2 lần, từ trên 160 triệu đồng mới áp dụng thuế suất 35%. Điều này mới hợp lý hơn quy định hiện nay vốn đã được cho có nhiều bất cập", luật sư Đức nhấn mạnh.
