Tôi nhớ một buổi học cách đây gần chục năm, một nữ sinh với gương mặt sáng sủa, ánh mắt thông minh, đứng phắt lên nói một thôi một hồi: "Sao cô cứ làm khó mình thế? Con vẫn làm được bài, con vẫn hiểu bài là được chứ gì. Kiểm tra như cô cũng tốt, nhưng cô hãy để cho các bạn tự giác, tự chịu trách nhiệm. Cô quan tâm quá thế, chúng con thấy áp lực lắm, mà lớp học thì căng thẳng. Cô có nghĩ sau này ra trường, không có cô, các bạn có tự giác không? Nếu các bạn không biết tự giác học là lỗi của cô vì cô không dạy các bạn cách tự chịu trách nhiệm mà chỉ giám sát các bạn thôi".
Con bé nói một mạch, còn tôi ngớ ra, sững lại, mặt nóng ran. Cố nén lại, tôi hỏi: "Con nói xong chưa? Nếu xong rồi thì con ngồi xuống nhé". Sau đó, tôi vẫn tiếp tục việc kiểm tra bài các trò khác.
Cô Vũ Thị Tuyết Nga bên các học sinh của mình
ẢNH: NVCC
ẢNH: NVCC
Về nhà, buông cặp xuống, để nguyên quần áo, tôi ngồi trước bàn làm việc, nghĩ đến cô học trò ấy. Những lời con nói, những hình ảnh về học sinh trên lớp tự nhiên ùa về.
Ngày ấy, tôi là cô giáo trẻ với bao nhiệt huyết, song tôi mang trong lòng một nỗi sợ - sợ không có uy trước học sinh. Vì vậy, tôi thường đưa ra quy định chặt chẽ về kỷ luật giờ học, về việc kiểm tra bài tập về nhà. Tôi ngại buông ra những lời khen ngợi, vì sợ nếu khen thì các con sẽ bớt cố gắng, bớt chỉn chu. Tôi luôn vào lớp với vẻ mặt lạnh lùng và nghiêm khắc. Vô tình điều này đã lấy đi niềm hạnh phúc của các con và của cả chính tôi khi đến lớp. Tôi ân hận khi hiểu ra rằng hằng ngày sự có mặt của tôi đã vô tình tạo nên bầu không khí ngột ngạt, không những không truyền cho các con cảm hứng học tập, sáng tạo, mà còn khiến các con co mình lại trong sự hồi hộp, lo lắng, thậm chí sợ hãi.
Những ngày sau đến lớp, tôi chọn cách làm khác. Tôi vẫn sát sao với từng học sinh, nhưng hướng dẫn các con kiểm tra bài nhau, chữa bài cho nhau. Tôi thấy các con cười nhiều hơn, thoải mái hơn. Những bạn học giỏi thì đam mê, tự tin hơn; các bạn tốp cuối bớt sợ sệt mà hào hứng phấn đấu hơn; còn tôi cũng tươi tắn hơn. Thay đổi cách làm, tôi thay đổi chính mình.
Truyền cảm hứng là công việc khó, dạy học truyền cảm hứng lại càng khó. Tôi nhận ra rằng chỉ thay đổi phương pháp thôi chưa đủ để truyền cảm hứng cho các con, vì dù phương pháp có hay bao nhiêu thì cảm hứng cũng không thể cảm nhận được giữa những người còn có khoảng cách.
Giáo dục bằng tình yêu thương cần nhẫn nại nhưng thành quả bền vững hơn
ẢNH: NVCC
Tôi nghĩ đến việc rút ngắn khoảng cách ấy bằng sự thay đổi phong cách của mình khi vào lớp. Tôi trút bỏ cái "mặt nạ" lạnh lùng, giữ nguyên nét mặt tươi tắn, nụ cười thân thiện chào các con khi vào lớp.
Đặc biệt, tôi dặn mình hãy cười nhiều hơn, cố gắng đáp lời tất cả học sinh bằng những câu chào, những lời khen thay cho tiếng "ừ" khô khốc, cái gật đầu lạnh lùng. Thỉnh thoảng, tôi tạo ra tình huống hài hước, kể câu chuyện vui ngắn, chia sẻ một vấn đề xã hội để không khí hòa đồng được khơi lên, các con cởi mở, lớp học thêm phấn chấn.
Thời gian dần trôi, có nhiều điều đã thay đổi trong lớp học của tôi, nhưng điều mà tôi và các con cảm nhận rõ nhất là niềm hạnh phúc mỗi ngày đến lớp. Rồi cô bé "nói một thôi một hồi" ngày đó đặt trên mặt bàn tôi một tấm bưu thiếp với dòng chữ: "Cảm ơn cô đã rút khoảng cách với chúng con".
Tôi nhận ra giáo viên lên lớp không nhất thiết phải mang theo những ánh mắt nghiêm nghị. Giáo dục bằng tình yêu thương cần nhẫn nại hơn, có thể chậm hơn, nhưng thành quả bền vững hơn. Việc xây dựng lớp học hạnh phúc phải bắt đầu từ sự thấu hiểu, và khởi nguồn bằng chính sự thay đổi của các thầy cô giáo.
Cô Vũ Thị Tuyết Nga là giáo viên dạy giỏi cấp quận; giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp quận. Cô được trao tặng Huy hiệu vàng hạng A của Trường THCS-THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm vì thành tích dạy học, nắm bắt tốt tâm lý học sinh và giúp các con thay đổi, hoàn thiện bản thân.
Cô cũng được trao giải thưởng "Nhà giáo tâm huyết, sáng tạo" cấp quận năm 2024.
