Hơn 40 năm, ông kiên cường đo gió, đếm mưa giữa đảo tiền tiêu, phân tích những con số khô khan thành lời cảnh báo liên quan đến sinh tử cho hàng triệu con người trên dải đất miền Trung đang hằng ngày oằn mình chống chọi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên.
Trạm Khí tượng - Hải văn Lý Sơn
ẢNH: Vân Đam
Dành cả cuộc đời cho những con số "sinh tử"
1, 7, 13, 19… những con số luôn nằm lòng trong đầu người cán bộ Trạm Khí tượng – Hải văn Nguyễn Nam. Có thể với chúng ta, đó chỉ là những con số vô tri, nhưng với ông Nam, đấy là những canh giờ cập nhật số liệu liên quan đến thời tiết trong ngày để chuyển về trung tâm ở đất liền. Đó là những ngày bình thường. Còn mùa mưa bão, dãy số ấy sẽ dày thêm. Cứ 30 phút ông lại phải đội mưa, xé gió bão bám lều khí tượng để cập nhật nhanh nhất, chính xác nhất số liệu để truyền đi.
Sự gắn bó với nghề khí tượng hải văn của ông Nam không chỉ là vì đam mê yêu thích công việc, mà bắt nguồn từ ý thức sâu sắc, lương tâm trách nhiệm vì cộng đồng. Với công việc, ông luôn tâm niệm: "Mỗi con số mình ghi lại và phân tích kịp thời sẽ góp phần cứu được bao nhiêu sinh mạng, của cải của nhân dân vào những thời khắc quan trọng". Ý nghĩ nhân văn, cao cả ấy đã neo giữ ông với nghề, giúp ông vượt qua những tháng năm gian khó. Khi mới ra đảo nhận nhiệm vụ, đồng lương ít ỏi, ông phải vừa trồng hành, tỏi tăng thêm thu nhập, vừa bám trụ với nghề. Ông yêu đảo, yêu nghề và tìm thấy hạnh phúc trong sự cống hiến.
Ông Nguyễn Nam đang ghi số liệu ở lều khí tượng
ẢNH: VÂN ĐAM
Nhớ lại thời chưa có thiết bị hiện đại, công việc của những người làm khí tượng trên đảo là một cuộc chiến không cân sức với thiên nhiên. Những con số được tính thủ công để kịp báo về trung tâm. Mùa mưa bão cực kỳ vất vả và nguy hiểm. Ông Nam phải đối mặt với sự cô độc tuyệt đối giữa lòng bão tố nơi trùng khơi, đầy rẫy những hiểm nguy. Những đêm mưa to, bão lớn, giữa những trận cuồng phong, những đợt sóng ghê rợn như có thể nuốt chửng con người nhỏ bé bất cứ lúc nào, ông Nam phải thức trắng đêm canh từng ngọn gió, đo đếm cộng trừ từng con số và dựa vào kinh nghiệm thực tiễn để kịp thời báo cáo về đất liền. Mỗi tiếng một lần, có khi 30 phút, dù nửa đêm hay rạng sáng, ông lại xách đèn pin lao ra giữa tâm gió bão, sóng gầm để đo đạc bằng được số liệu thô. Những lúc ấy, ông chỉ nghĩ đến một điều: "Sự chính xác của những con số là nguồn tin tức liên quan đến sinh tử cho đất liền". Vậy nên, mọi bão tố không cản bước được ông.
Chị Nguyễn Thị Thanh, một chủ tàu tại cảng Lý Sơn, xúc động khi nói về ông Nguyễn Nam, mà người dân ở đảo trìu mến gọi là "ông Nam dự báo": "Mấy chục năm nay, tàu thuyền chúng tôi đi biển đều tin vào mấy chú ở Trạm Khí tượng – Hải văn, nhất là chú Nam. Mỗi khi nghe báo có bão đổ vào Lý Sơn là bà con trông ngóng từng tin gió bão từ chú để có cách ứng phó, đỡ thiệt hại rất nhiều. Hồi xưa chưa có mạng internet, thông tin về gió bão của chú Nam quý hơn vàng".
Cuộc họp nhanh để báo cáo thông số về trung tâm
ẢNH: VÂN ĐAM
Sống như những đóa bàng vuông
Chúng tôi đến thăm Trạm Khí tượng – Hải văn đặc khu Lý Sơn khi trời nhá nhem tối. Ông Nam nhìn đồng hồ, vội xách chiếc đèn pin và cầm cuốn sổ ra lều khí tượng, cẩn thận ghi chép từng chỉ số được đo trên máy cảm biến để truyền số liệu về trung tâm đúng giờ quy định. Xong nhiệm vụ, ông tiếp chúng tôi tại chiếc bàn đá dưới gốc bàng vuông. Những đóa hoa bàng về đêm bung nở, tỏa hương nhè nhẹ quyện vào hương biển mặn mòi.
Chia sẻ với chúng tôi về những kỷ niệm làm nghề, ông Nam nhớ mãi về ký ức kinh hoàng nhất khi cơn bão Xangsane ập đến, năm 2009. Cơn bão lịch sử này với sức gió giật trên cấp 14, quần thảo liên tục 24 giờ trên đảo Lý Sơn. Khi bão đổ bộ, ông Nam cùng một đồng nghiệp vẫn kiên quyết bám trụ tại trạm. Trong gió bão, họ đội mưa và chống chọi với sức gió có thể thổi bay người để lấy bằng được số liệu và báo về đài trung tâm…
Ông nhớ như in, hôm ấy, trạm phát sóng BTS bị ngã đổ, tín hiệu mất, máy vô tuyến điện cũng không hoạt động được, không thể liên lạc để chuyển số liệu về đất liền. Mất liên lạc hoàn toàn hơn 3 giờ. Gió giật mạnh, ông cùng một đồng nghiệp phải bò theo tường rào để qua nhà dân nhờ điện thoại di động khác mạng để báo cáo số liệu về trung tâm. Giữa lúc ấy, ông hay tin nhà mình đã bị tốc mái hoàn toàn, chỉ có vợ và con nhỏ ở nhà. Nhưng ông nghĩ trách nhiệm với bao người dân đang mong chờ tin tức để ứng phó với cơn bão, bao sinh mệnh con người cần thông tin từ ông, suy nghĩ ấy đã khiến ông tiếp tục công việc. Chờ đến sáng, ông Nam chỉ dám vội chạy về nhà xem tình hình, rồi lại tức tốc quay lại trạm, quay cuồng với những con số để tiếp tục nhiệm vụ cảnh báo bão. Ông Nam đặt sự an toàn chung lên trên sự an nguy của gia đình mình, bằng trách nhiệm nghề nghiệp mà ông luôn tâm niệm.
Ông Nguyễn Nam rất nhiệt tình hướng dẫn khách tham quan trạm tiền tiêu
ẢNH: VÂN ĐAM
Ông Lê Văn Hà, một ngư dân lâu năm ở Lý Sơn, nhớ lại: "Cơn bão năm 2009 đó, nhà nào cũng tan hoang, vậy mà Trạm Khí tượng vẫn đảm bảo ghi chép số liệu báo về đất liền liên tục. Nghe nói nhà chú Nam bị gió tốc mất mái mà chú chỉ về nhìn qua, rồi lại chạy ra trạm làm việc. Thiệt sự, chú là người hùng không mang quân hàm".
Hiện nay, Trạm Khí tượng - Hải văn Lý Sơn đã có thiết bị hiện đại, thông tin về bão gió cũng được cập nhật nhanh chóng qua mạng xã hội. Trạm hiện chỉ có 4 người, và ông Nam là người lớn tuổi nhất. Dù công nghệ đã hỗ trợ rất nhiều, ông chưa bao giờ cho phép mình chủ quan. Ông vẫn tỉ mỉ, cẩn trọng với từng con số, bởi ông hiểu, niềm tin và sinh mạng của nhân dân quanh vùng đặt trọn vào những con số đó.
Hơn 4 thập kỷ gắn bó với nghề, ông Nguyễn Nam đã trở thành một biểu tượng của sự tận tụy, một người đo gió, đếm mưa giữa đảo tiền tiêu. Hạnh phúc với ông thật giản dị, đó là khi ông biết rằng, nhờ những con số mình ghi chép và báo cáo hàng giờ mà những con tàu đã kịp tìm nơi tránh trú an toàn; nhà cửa và con người đã được bình yên nhờ được cung cấp thông tin. Khi được hỏi về điều ước lớn nhất của mình, ông Nguyễn Nam không hề nhắc đến những mong muốn cá nhân hay sự đền đáp cho những hy sinh thầm lặng. Ánh mắt ông hướng về phía biển cả, nơi cuộc chiến với thiên nhiên đã khắc sâu trong tâm trí: "Tôi chỉ ước trời đất yên lành, ít thiên tai, bớt đi cuồng phong bão tố. Chỉ cần người dân trên đảo và bà con đất liền được bình an, ngư dân ra khơi vào lộng được an toàn... Đó là ước mong lớn nhất của tôi".
Giờ đây, ông Nguyễn Nam đã gần đến tuổi được nghỉ ngơi. Nhìn lại cuộc đời mình, ông đã sống lặng lẽ, bền bỉ cống hiến, như những đóa bàng vuông bám mình trên đất đảo, âm thầm tỏa hương, đơm sắc giữa phong ba bão táp. Sự hy sinh thầm lặng của ông không chỉ góp phần bảo vệ an nguy cho cộng đồng mà còn lan tỏa những giá trị cao đẹp về trách nhiệm và tình yêu với công việc, với quê hương. Ông mãi mãi là niềm tự hào của những người con trên đất đảo tiền tiêu.
