CHIỀU CAO CÓ TĂNG, NHƯNG…
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức cho biết, tỷ lệ suy dinh dưỡng, thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi trên cả nước đã giảm từ trên 30% cách đây 1 thập niên, xuống còn dưới 19,6% (năm 2020). Tốc độ giảm này nhanh hơn mức trung bình của khu vực Đông Nam Á. Theo Viện Dinh dưỡng quốc gia, suy dinh dưỡng thấp còi là tình trạng trẻ em không đạt được chiều cao theo độ tuổi, giới. Đây là thể suy dinh dưỡng mạn tính, phản ánh sự tích lũy lâu dài quá trình suy dinh dưỡng và/hoặc nhiễm khuẩn lặp đi lặp lại cùng với các thiếu hụt dinh dưỡng khác kéo dài qua nhiều thế hệ.
Học sinh được hoạt động thể chất hợp lý sẽ thúc đẩy phát triển chiều cao
ẢNH: TUẤN MINH
Suy dinh dưỡng thấp còi khiến trẻ không đạt được chiều cao tối đa theo di truyền, liên quan mật thiết đến chiều cao, thể lực khi trưởng thành. Do đó, giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi là yếu tố quan trọng cải thiện chiều cao thể lực khi trưởng thành. Và thực tế, chiều cao của thanh niên VN trong thập niên qua (từ năm 2010 - 2020) có sự cải thiện rõ rệt. Nam và nữ thanh niên 18 tuổi tăng lần lượt là 3,7 cm và 2,6 cm.
Tuy nhiên, ông Thức cũng cho biết: "Mặc dù chiều cao trung bình của thanh niên VN đã tăng trong các năm qua, nhưng vẫn thấp hơn thanh niên Nhật Bản, Hàn Quốc khoảng 5 - 7 cm và thấp hơn thanh niên Thái Lan 2 - 3 cm".
GÁNH NẶNG KÉP VỀ DINH DƯỠNG
Theo Viện Dinh dưỡng (Bộ Y tế), "gánh nặng kép về dinh dưỡng" cản trở tiến trình cải thiện tầm vóc, thể lực người Việt. Theo đó, VN đang cùng lúc tồn tại suy dinh dưỡng thấp còi (ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao tối đa khi trưởng thành), đồng thời với gia tăng thừa cân béo phì tuổi học đường (làm gia tăng bệnh đái tháo đường, tim mạch, ung thư trong tương lai, nếu không được can thiệp sớm).
Bữa ăn đủ chất của các học sinh Trường phổ thông dân tộc bán trú - trung học cơ sở Thành Công (xã Thành Công, Cao Bằng)
Ảnh: Tuấn Minh
Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi hiện là 18,1%, trong khi tại một số nước châu Á, tỷ lệ này thấp hơn rất nhiều. Suy dinh dưỡng thấp còi và thiếu vi chất dinh dưỡng là những nguyên nhân chính dẫn tới chiều cao thấp ở thanh niên VN. Thiếu vi chất dinh dưỡng còn ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, sự phát triển thể lực, tầm vóc, trí tuệ, cản trở sự tăng trưởng và phát triển toàn diện của trẻ em. Các nghiên cứu cho thấy chiều cao theo tuổi đã được khẳng định là chỉ tiêu dinh dưỡng quan trọng nhất, và các điều kiện môi trường chứ không phải di truyền là các yếu tố quyết định chính đến sự khác biệt về tăng trưởng ở trẻ em. Đó cũng là căn cứ khoa học để giảm suy dinh dưỡng thể thấp còi trở thành mục tiêu quan trọng nhất của các chương trình phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ em.
Các bằng chứng khoa học đã cho thấy những năm đầu tiên của cuộc đời (từ trong bụng mẹ đến khi 2 tuổi), nếu trẻ bị suy dinh dưỡng có thể để lại những hậu quả về thể chất và tinh thần không phục hồi được và kéo sang thế hệ sau. Suy dinh dưỡng không những ảnh hưởng trước mắt, trực tiếp đến phát triển của trẻ mà còn dẫn đến những hậu quả không thể sửa chữa được như tầm vóc người trưởng thành thấp bé, kết quả học tập kém, giảm khả năng lao động của người lớn và ảnh hưởng tới thu nhập quốc dân. Do đó, giảm suy dinh dưỡng thể thấp còi góp phần nâng cao tầm vóc của người VN.
CHƯA CHĂM CHỈ VẬN ĐỘNG
Theo giới chuyên môn, lứa tuổi thiếu niên, vị thành niên - độ tuổi học sinh THCS, THPT là giai đoạn phát triển cơ thể nhiều nhất, trong đó vận động thể lực đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển thể chất và tâm lý, bên cạnh các yếu tố về dinh dưỡng và môi trường. Tại VN, tỷ lệ học sinh có thời gian vận động thể lực theo đúng khuyến nghị cần được cải thiện hơn. Một nghiên cứu cách đây vài năm cho thấy chỉ có 13,1% trẻ vị thành niên tại VN vận động thể lực hằng ngày.
Theo một nghiên cứu năm 2009 tại TP.HCM, có 24,3% học sinh THCS không vận động thể lực đầy đủ. Năm 2022, tỷ lệ này đã được cải thiện, với 67,6% học sinh THCS vận động thể lực đủ theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).
Với thực tế trên, dù nghiên cứu chưa có cỡ mẫu lớn tại nhiều tỉnh thành, nhưng nhóm nghiên cứu vẫn đưa ra khuyến nghị các phụ huynh nên lưu tâm đến việc ngồi một chỗ quá nhiều của con em mình sau giờ học, cần tăng thời gian, không gian cho các em vận động thể lực. Nhà trường không nên cắt bớt các tiết học thể dục, đồng thời tăng cường cho trẻ tham gia các hoạt động ngoại khóa, khuyến khích các em tham gia các loại hình vận động thể lực nhiều hơn. Theo khuyến nghị của WHO, trẻ em và thanh thiếu niên nên vận động thể chất 60 phút/ngày. (còn tiếp)
NHỮNG MỤC TIÊU NÓNG
"Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2045" đã đặt ra các mục tiêu: Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi trẻ em dưới 5 tuổi giảm xuống dưới 17% (khu vực miền núi dưới 28%) vào năm 2025 và dưới 15% (khu vực miền núi dưới 23%) vào năm 2030.
Đến năm 2030, chiều cao trung bình thanh niên 18 tuổi tăng từ 2-2,5 cm đối với nam và 1,5-2 cm đối với nữ so với năm 2020 (thời điểm 2020, chiều cao trung bình của nam thanh niên 18 tuổi là 168,1 cm và nữ là 156,2 cm). Tỷ lệ thừa cân béo phì được kiểm soát: trẻ em dưới 5 tuổi ở mức dưới 10% (khu vực thành phố ở mức dưới 11% và khu vực nông thôn ở mức dưới 7%); trẻ 5-18 tuổi ở mức dưới 19% (khu vực thành phố ở mức dưới 27% và khu vực nông thôn ở mức dưới 13%); người trưởng thành 19-64 tuổi ở mức dưới 20% (khu vực thành phố ở mức dưới 23% và khu vực nông thôn ở mức dưới 17%) vào năm 2025 và duy trì ở mức đó đến năm 2030…
