Hôm qua 26.7, Reuters đưa tin Giám đốc Cục phòng chống tham nhũng quốc gia Ukraine (NABU) Semen Kryvonos vừa lên tiếng chỉ trích quyết định mới của chính quyền liên quan việc kiểm soát cơ quan phòng chống tham nhũng.
Quy trình chóng vánh bất thường
Trước đó, ngày 22.7, ông Zelensky ký thông qua luật thu hồi quyền tự chủ đối với NABU và Văn phòng Công tố Chống tham nhũng chuyên biệt (SAPO). Theo đó, Ukraine trao cho tổng công tố, vị trí do Tổng thống Zelensky bổ nhiệm, quyền kiểm soát chặt chẽ 2 cơ quan trên.
Tổng thống Zelensky dự cuộc họp quốc hội Ukraine ngày 17.7
Ảnh: AP
Dự luật kiểm soát NABU và SAPO được quốc hội Ukraine đưa ra tại phiên họp sáng 22.7 và chỉ mất 2 tiếng để các nghị sĩ bỏ phiếu thông qua, theo báo Kyiv Post. Sau đó vài giờ, Chủ tịch Quốc hội Ukraine Ruslan Stefanchuk đã ký và trình cho Tổng thống Zelensky. Đây được xem là tốc độ ký duyệt nhanh bất thường so với quy trình lập pháp nước này.
Giới quan sát còn chú ý đến việc dự luật nêu trên, mang số 12414, được thiết kế với mục đích chính là cải thiện quy trình tố tụng nhằm tìm kiếm người mất tích. Tuy nhiên, một số điểm được thêm vào trong dự thảo sửa đổi đã xóa đi tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng. Trong đó, có những nội dung gồm tổng công tố có quyền truy cập toàn bộ vụ án của NABU, cũng như có quyền chấm dứt điều tra theo yêu cầu của bên bào chữa. Những điểm này biến dự luật trở thành trung tâm của các cuộc tranh cãi.
Ngay lập tức, công chúng Ukraine đã phẫn nộ và xuống đường biểu tình ngày 22.7 phản đối việc chính phủ Ukraine muốn kiểm soát cơ quan chống tham nhũng. Các đối tác phương Tây cũng bày tỏ quan ngại trước động thái trên của Kyiv. Nhằm xoa dịu dư luận và đồng minh, ông Zelensky ngày 24.7 đã đề xuất dự luật khôi phục quyền tự chủ cho NABU và SAPO.
'Shahed con': Vì sao Ukraine lo ngại loại UAV mới của Nga?
Trung tâm của cuộc khủng hoảng
NABU và SAPO là 2 cơ quan chống tham nhũng độc lập được Ukraine thành lập từ năm 2014. Chính phủ Ukraine nêu lập trường rằng với luật vừa được ký duyệt, cơ quan hành pháp can thiệp vào các vụ án tham nhũng cấp cao, cùng với đó sẽ dễ đối phó với tình trạng mà Kyiv cho rằng gián điệp Nga đang trà trộn vào NABU. Tuy nhiên, việc đặt các cơ quan trên dưới quyền kiểm soát của chính phủ dấy lên những lo ngại ông Zelensky có thể tác động đến quá trình điều tra và bao che những người thân cận.
Theo NBC News ngày 26.7, một bộ phận người dân tại Ukraine coi việc Tổng thống Zelensky sớm đưa ra đề xuất đảo ngược luật là cách tiếp cận cởi mở của chính quyền, khi ngay lập tức khắc phục vấn đề. Song, số khác cho rằng hình ảnh và uy tín của nhà lãnh đạo Ukraine đã bị tổn hại nghiêm trọng, do đã vội vàng ký duyệt dự luật kiểm soát cơ quan chống tham nhũng, để rồi sau đó phải gấp rút tìm cách chữa cháy.
"Đối với ông Zelensky, đây là một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng về tính chính danh. Tôi không chắc có thể đảo ngược điều này", NBC News dẫn lời PGS Oleksandra Keudel, từ Trường Kinh tế Kyiv (Ukraine).
Các nhà phân tích chính trị nhận định Ukraine đã tự làm khó mình, trong bối cảnh họ đang rất cần sự ủng hộ của phương Tây trong giai đoạn then chốt của cuộc xung đột với Nga.
Trong khi đó, điểm nóng trên chiến trường gần đây tập trung quanh khu vực TP.Pokrovsk (tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine). Tổng thống Zelensky ngày 25.7 nói lực lượng Ukraine đang giao tranh căng thẳng với lực lượng Nga xoay quanh Pokrovsk. Quân đội Nga tuần này tuyên bố kiểm soát ít nhất 3 làng quanh Pokrovsk, gồm Zvirove, Novoekonomichne và Novotoretske. Nga và Ukraine thường không bình luận về tuyên bố của đối thủ.
Mỹ - Trung Quốc khẩu chiến tại LHQ
Reuters hôm qua 26.7 đưa tin tại cuộc họp Hội đồng Bảo an LHQ ngày 25.7, Đại sứ Mỹ Dorothy Shea đã thúc giục các quốc gia, trong đó nêu đích danh Trung Quốc, dừng xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng cho Nga. Washington cho rằng hoạt động xuất khẩu trên đã giúp Moscow phát triển công nghiệp và tăng cường năng lực tấn công Ukraine bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV).
Phó đại diện thường trực Trung Quốc tại LHQ Cảnh Sảng phản bác rằng Trung Quốc luôn kiểm soát chặt chẽ hoạt động xuất khẩu hàng lưỡng dụng, bao gồm xuất khẩu UAV. "Chúng tôi kêu gọi Mỹ ngừng đổ lỗi trong vấn đề Ukraine hay tạo ra sự đối đầu. Thay vào đó, hãy đóng vai trò xây dựng trong việc thúc đẩy lệnh ngừng bắn và đàm phán hòa bình", ông nói.
