AP ngày 3.11 dẫn lời Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum loại bỏ khả năng thay đổi chính sách an ninh sau vụ ám sát Thị trưởng Carlos Alberto Manzo Rodriguez tại TP.Uruapan ở bang Michoacan vốn nổi tiếng về tội phạm băng nhóm. Nhà lãnh đạo khẳng định sẽ tiếp tục tăng cường hiện diện của lực lượng an ninh tại Michoacan và các bang khác, củng cố công tác tình báo và điều tra, đồng thời giải quyết tận gốc nguyên nhân của bạo lực.
Các thành viên băng nhóm Jalisco Thế hệ mới tại bang Michoacan ở Mexico
Ảnh: Reuters
Nhắm vào chính trị gia
Vụ ám sát ông Rodriguez - quan chức chủ trương cứng rắn với tội phạm băng nhóm - xảy ra hôm 1.11 phản ánh tình trạng bạo lực tại Mexico, trong đó tội phạm thường nhằm vào các chính trị gia.
Theo trang The Insider, các quan chức địa phương tại Mexico có nguy cơ trở thành nạn nhân của các băng nhóm tội phạm cao hơn so với người dân. Cuộc bầu cử năm 2024 cũng là thời gian xảy ra các vụ ám sát đẫm máu, khi hơn 200 người bị bắn chết. Các nạn nhân không chỉ là những ứng viên đã đăng ký mà còn nhiều người chỉ mới có ý định ra tranh cử.
Các quan chức đương nhiệm cũng đối diện mức độ nguy hiểm tương tự. Theo báo cáo của Công ty tư vấn Integralia (Mexico), từ tháng 1 - 6.2025 đã có 86 quan chức đương nhiệm và cựu quan chức bị sát hại ở Mexico. Tổng cộng có 112 người Mexico là nạn nhân của bạo lực chính trị, phần lớn là thành viên của đảng cầm quyền Morena.
Trong số các vụ việc gần đây, các tay súng hôm 20.5 ám sát thư ký riêng của Thị trưởng Mexico City - bà Ximena Guzman, ngay trước các camera giám sát gần trung tâm thủ đô. Đến ngày 20.8, cơ quan chức năng bắt giữ 13 nghi phạm và vẫn đang tiếp tục truy lùng kẻ chủ mưu và hung thủ trực tiếp ra tay.
Trong một vụ án khác, tối 5.8 tại TP.Reynosa (bang Tamaulipas), các tay súng đã sát hại ông Ernesto Vázquez, đặc phái viên của Văn phòng Tổng công tố Mexico tại khu vực này. Ông Vázquez giữ vai trò then chốt trong cuộc điều tra về hoạt động trộm cắp nhiên liệu do các tổ chức tội phạm kiểm soát. Số nhiên liệu này được bán lại trong nước trước khi bị buôn lậu trái phép sang Mỹ.
Mỹ muốn can thiệp?
Nhằm đối phó các băng nhóm tội phạm trong khu vực, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump được cho là đang lên kế hoạch đưa lực lượng đến Mexico triệt phá các băng nhóm sản xuất và buôn lậu ma túy sang Mỹ. Đài NBC News ngày 3.11 dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết giai đoạn huấn luyện ban đầu cho nhiệm vụ này, trong đó có chiến dịch trên bộ tại Mexico, đã bắt đầu. Tuy nhiên, việc triển khai sang Mexico chưa phải là điều sắp xảy ra, trong khi phạm vi của nhiệm vụ vẫn đang được thảo luận và chưa có quyết định sau cùng.
Các quan chức trên còn cho biết lực lượng Mỹ, trong đó nhiều binh sĩ thuộc Bộ Chỉ huy tác chiến đặc biệt liên quân, sẽ hoạt động dưới quyền của cộng đồng tình báo Mỹ. Họ nói thêm rằng các sĩ quan của Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) cũng sẽ tham gia. Bình luận về thông tin này, một quan chức cấp cao trong chính phủ Mỹ cho biết "chính quyền Trump cam kết áp dụng cách tiếp cận huy động cả bộ máy nhà nước để đối phó những mối đe dọa mà các băng nhóm ma túy gây ra cho công dân Mỹ".
Truyền thông hồi tháng 4 đã loan tin Mỹ cân nhắc không kích các băng nhóm ma túy ở Mexico. Tổng thống Sheinbaum khi đó "bác bỏ mọi sự can thiệp" và nói rằng "Mexico phối hợp và hợp tác, nhưng không phụ thuộc hay phục tùng".
Cuộc chiến đẫm máu chống buôn lậu ma túy
Giới chức Mexico đã tiến hành một cuộc chiến đẫm máu chống nạn buôn lậu ma túy suốt nhiều thập niên qua. Từ giữa tháng 12.2006, Tổng thống Mexico khi đó là ông Felipe Calderon điều quân đến bang Michoacan để trấn áp các cuộc đụng độ giữa những băng nhóm ma túy. Tuy nhiên, theo trang The Insider, hoạt động của tội phạm có tổ chức và ảnh hưởng đối với đời sống người dân vẫn không giảm. Chỉ tính từ năm 2015, các chuyên gia ước tính đã có hơn 300.000 người trở thành nạn nhân của các cuộc đụng độ giữa tội phạm và lực lượng an ninh, hoặc giữa các băng nhóm ma túy đối đầu.
Số vụ giết người ở Mexico vẫn ở mức cao đáng lo ngại, với hơn 33.000 nạn nhân trong năm 2024, tức trung bình 85 người/ngày. Từ tháng 1 - 4.2025, theo tuyên bố của chính phủ, con số này đã giảm 23%, còn trung bình 63,5 người/ngày. Ngoài ra, theo Ủy ban Tìm kiếm quốc gia Mexico, hơn 103.000 người đã được báo cáo mất tích kể từ năm 2010.
