Sáng qua (11.10, theo giờ VN), viết trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế bổ sung ở mức 100% với hàng hóa Trung Quốc.
Ăn miếng trả miếng
Cụ thể, ông Trump viết: "Trung Quốc đã quyết định cực kỳ hung hăng về thương mại khi gửi một bức thư cực kỳ thù địch đến thế giới, nói rằng Trung Quốc sẽ áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu quy mô lớn đối với hầu hết mọi sản phẩm mà họ sản xuất, và một số thậm chí không phải do họ sản xuất".
Động thái kiểm soát mà ông Trump đề cập chính là việc Trung Quốc ngày 10.10 thông báo tăng cường các biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm. Nước này bổ sung 5 nguyên tố đất hiếm vào nhóm kiểm soát xuất khẩu và giám sát chặt chẽ hơn đối với bên nhập khẩu. Vốn dĩ, Trung Quốc là nhà cung cấp đất hiếm quan trọng của thế giới, bao gồm cả Mỹ, nên có ảnh hưởng lớn trong chuỗi giá trị ngành công nghệ, đặc biệt là lĩnh vực chip bán dẫn.
Tổng thống Trump và Chủ tịch nước Tập Cận Bình trong lần gặp nhau tại Nhật vào năm 2019
Ảnh: Reuters
Từ lý do trên, chủ nhân Nhà Trắng tuyên bố: "Bắt đầu từ ngày 1.11.2025 (hoặc sớm hơn, tùy thuộc vào bất kỳ hành động hoặc thay đổi nào khác của Trung Quốc), Mỹ sẽ áp thuế 100% đối với Trung Quốc, mức thuế này áp trên bất kỳ biểu thuế nào mà họ hiện đang trả. Cũng vào ngày 1.11, chúng tôi sẽ áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với các phần mềm quan trọng".
Liên quan vấn đề vừa nêu, cùng ngày 11.10, ông Trump trước đó đã viết một nội dung khác cũng liên quan việc Trung Quốc: "Tôi đã dự kiến gặp Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình trong 2 tuần nữa, tại Hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hàn Quốc, nhưng bây giờ dường như không có lý do gì để làm như vậy".
Hồi tháng 9, Tổng thống Trump và Chủ tịch nước Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm trực tiếp với kết quả được cả hai bên thông báo là rất tích cực. Không những thế, hai bên còn sắp xếp cho cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra từ ngày 31.10 - 1.11 tới đây tại Hàn Quốc. Trước cuộc điện đàm, Trung Quốc từng nới lỏng hạn chế xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ, ngược lại Washington cũng mở đường một phần cho việc bán chip bán dẫn tiên tiến cho Trung Quốc. Vì thế, thương chiến Mỹ - Trung được kỳ vọng có thể hạ nhiệt.
Ông Trump đánh thuế bổ sung 100% để trả đũa biện pháp 'bất ngờ' từ Trung Quốc
Thế nhưng, chỉ trong vài tuần, mọi chuyện đã đột ngột thay đổi. Cùng ngày 10.10, Trung Quốc không chỉ tăng cường biện pháp siết chặt xuất khẩu đất hiếm, mà Cục Quản lý thị trường nhà nước Trung Quốc (SAMR) thông báo mở cuộc điều tra nhằm vào tập đoàn Qualcomm - "người khổng lồ" về chip bán dẫn của Mỹ, vì nghi ngờ công ty này vi phạm luật chống độc quyền của Trung Quốc trong thương vụ hồi tháng 6 thâu tóm Công ty Autotalks (Israel), chuyên phát triển chip dành cho công nghệ tự hành của ô tô.
Tổng thống Trump muốn gì ?
Trả lời Thanh Niên hôm qua 11.10, GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) phân tích: "Những lời đe dọa áp thuế của Tổng thống Trump nhằm mục đích buộc Bắc Kinh phải thúc đẩy một cuộc họp quan trọng giữa ông với Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình về thỏa thuận thương mại và khoáng sản quan trọng. Hiện nay, thông tin về tình hình kinh tế Trung Quốc không mấy khả quan, đồng thời còn có cả tin đồn chưa được kiểm chứng về sức khỏe của lãnh đạo nước này. Nên có thể, chủ nhân Nhà Trắng xem đây là cơ hội để thúc đẩy một thỏa thuận với Bắc Kinh theo hướng có lợi cho Washington".
"Tuy nhiên, đó có thể là một tính toán sai lầm từ phía Mỹ, bởi không giống như Mỹ thì cá nhân của Tổng thống đóng vai trò rất lớn trong các cuộc đàm phán, nhưng Trung Quốc lại khác. Mặc dù ông Tập Cận Bình đứng đầu nước này và có rất nhiều quyền lực nhưng các quyết định quan trọng đều cần có sự đồng thuận tập thể của cả ban lãnh đạo đảng Cộng sản Trung Quốc. Vì thế, ngay cả khi thật sự đang có những khó khăn, đảng Cộng sản Trung Quốc cũng khó đồng ý với một thỏa thuận vội vàng", GS Nagy phân tích thêm.
GS Nagy cũng dự báo: "Nếu không có cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập, Mỹ có thể bỏ qua hội nghị thượng đỉnh APEC. Giống như G7 ở Canada vừa qua, Tổng thống Trump có xu thế xem các cuộc họp đa phương là lãng phí thời gian và tận dụng những cơ hội này cho các cuộc họp song phương cấp cao và quan trọng".
