Trong một phán quyết sơ bộ đưa ra ngày 18.3, thẩm phán liên bang Mỹ Theodore Chuang ở tiểu bang Maryland đã yêu cầu ông Elon Musk, cố vấn quan trọng của Tổng thống Donald Trump, và cơ quan do ông Musk lãnh đạo khôi phục quyền truy cập vào hệ thống máy tính của USAID cho các nhân viên trực tiếp và hợp đồng của cơ quan, bao gồm hàng ngàn người đã bị cho nghỉ phép, theo Reuters.
Một người biểu tình ủng hộ USAID tại thành phố Boston hồi tháng 2
ẢNH: AFP
Quyết định này được đưa ra sau khi có một vụ kiện từ các nhân viên hiện tại và cựu nhân viên của USAID, một trong số nhiều vụ kiện đang chờ xử liên quan việc đóng cửa nhanh chóng cơ quan viện trợ nhân đạo chính của Mỹ.
"Quyết định hôm nay là một chiến thắng quan trọng chống lại ông Elon Musk và cuộc tấn công của DOGE của ông ấy vào USAID, chính phủ Mỹ và hiến pháp", ông Norm Eisen, Chủ tịch điều hành của Quỹ Bảo vệ dân chủ nhà nước, một luật sư đại diện cho 26 nguyên đơn ẩn danh trong vụ kiện, cho biết.
Ông Trump cân nhắc lệnh cấm nhập cảnh mới, áp dụng với hơn 40 nước?
Tổng thống Trump nói với Fox News rằng chính quyền của ông sẽ kháng cáo phán quyết này. "Tôi đảm bảo rằng chúng tôi sẽ kháng cáo. Chúng ta có những thẩm phán nổi loạn đang phá hoại đất nước của chúng ta", ông Trump nói.
Trong ngày đầu tiên quay lại Nhà Trắng, Tổng thống Trump đã ra lệnh đóng băng 90 ngày đối với tất cả viện trợ nước ngoài của Mỹ và xem xét liệu các chương trình viện trợ có phù hợp với chính sách của chính quyền ông hay không.
Ngay sau đó, ông Musk và DOGE có được quyền truy cập vào hệ thống thanh toán và email của USAID, đóng băng nhiều khoản thanh toán của cơ quan và thông báo cho phần lớn nhân viên rằng họ sẽ bị cho nghỉ phép. Vào ngày 3.2, ông Musk viết trên mạng xã hội X rằng ông đã "dành cả cuối tuần để đưa USAID vào máy băm gỗ".
Trong vụ kiện ngày 13.2, các nguyên đơn cáo buộc ông Musk đã chiếm quyền kiểm soát USAID và thực tế đã hành động như một viên chức của Mỹ, vi phạm quy định của hiến pháp rằng các viên chức có thẩm quyền đó phải được tổng thống đề cử và thượng viện xác nhận.
Họ cho rằng ông Musk và DOGE đã vượt quá quyền hạn của nhánh hành pháp, làm suy yếu một cơ quan được quốc hội thành lập vào năm 1961. Tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho hay đã hủy 83% chương trình của USAID.
Thẩm phán Chuang đồng ý rằng ông Musk và DOGE "có thể đã vi phạm hiến pháp Mỹ theo nhiều cách, và những hành động này đã gây hại không chỉ cho các nguyên đơn mà còn cho lợi ích công cộng".
Ông Musk và DOGE lập luận trong các hồ sơ tòa án rằng vai trò của ông Musk chỉ là một cố vấn cho Tổng thống Trump, và rằng các quan chức của USAID, chứ không phải DOGE, mới là những người chịu trách nhiệm về các hành động mà các nguyên đơn khiếu nại. Thẩm phán Chuang nhận định rằng ông Musk và DOGE đã thực tế kiểm soát trực tiếp cơ quan này.
Ngoài việc yêu cầu khôi phục quyền truy cập máy tính cho nhân viên, ông Chuang còn cấm bị đơn tiết lộ bất kỳ thông tin nhạy cảm nào của nhân viên.
Ông Chuang không cấm việc sa thải hàng loạt các hợp đồng và nhân viên của USAID. Ông cho rằng mặc dù những cuộc sa thải này có thể đã vi phạm hiến pháp, nhưng chúng đã được các quan chức chính phủ phê duyệt, những người không được nêu tên trong vụ kiện.
