Thwaites là sông băng lớn ở tây Nam Cực, với diện tích bề mặt lên đến 192.000 km2, chiều rộng 120 km và có nơi dày đến 1,2 km. Thwaites được đặt biệt danh là "sông băng tận thế" bởi có lượng băng lớn đến mức có thể khiến mực nước biển dâng cao nếu bị đổ sập hoàn toàn. Sự kiện này nếu xảy ra không chỉ làm thay đổi đường bờ biển mà còn gây ngập lụt, triều cường tại nhiều thành phố ven biển.
Sông băng suy yếu
Tạp chí Wired dẫn nghiên cứu mới của các nhà khoa học tại Trung tâm Khoa học quan sát trái đất thuộc Đại học Manitoba (Canada) cho thấy sự suy yếu của sông băng đang diễn ra nhanh dần và có khả năng không thể đảo ngược. Theo nghiên cứu, trước đây, một gờ đáy biển ở phía bắc nâng đỡ và hãm thềm băng Thwaites, phần nổi của sông băng kéo dài từ đất liền ra biển. Thềm băng đóng vai trò như chốt chặn và nếu bị suy yếu hoặc vỡ ra có thể khiến lượng băng từ sâu bên trong trôi ra đại dương.
Sông băng Thwaites tại Nam Cực
ẢNH: REUTERS
Năm 2021, một nghiên cứu dự báo rằng thềm băng Thwaites có thể bị vỡ trong vòng 5 năm, theo CNN. Dữ liệu vệ tinh cho thấy những vết nứt lớn trải khắp bề mặt thềm băng và đang lan rộng từ từ. Các vết nứt này làm suy yếu kết cấu lớp băng và sau cùng sẽ làm thềm băng vỡ ra thành rất nhiều mảng. Từ năm 2017 đến nay, các vết nứt đã xuất hiện xuyên suốt toàn bộ thềm băng, cắt đứt hoàn toàn mối liên kết với điểm neo nói trên. Điểm từng giúp ổn định giờ trở thành yếu tố gây bất định.
Tình trạng suy yếu của thềm băng diễn ra trong 4 giai đoạn, trong đó các vết nứt lan rộng trong 2 giai đoạn. Ở giai đoạn đầu, những vết nứt lớn xuất hiện dọc theo dòng chảy, có vết dài 8 km. Ở giai đoạn hai, nhiều vết nứt ngắn cắt ngang dòng chảy, có chiều dài chưa đến 2 km. Hình ảnh vệ tinh cho thấy tổng chiều dài của các vết nứt đã tăng từ khoảng 165 km vào năm 2002 lên xấp xỉ 335 km vào năm 2021. Một trong những phát hiện quan trọng của nghiên cứu là sự tồn tại của vòng lặp nguy hiểm, khi các vết nứt làm tăng tốc độ dòng chảy của băng và điều này khiến các vết nứt mới được tạo ra nhanh hơn.
Cảnh báo của chuyên gia
Nghiên cứu cũng cho thấy sông băng Thwaites nằm trên nền đá dốc ngược, nơi đáy biển càng đi vào sâu thì càng thấp, nên một khi quá trình thu hẹp bắt đầu, nó có khả năng tiến tới sự sụp đổ không thể đảo ngược.
Năm 2001, dữ liệu vệ tinh cho thấy đường ranh giới giữa sông băng và đáy biển đang bị thụt vào khoảng 1 km/năm trong 40 năm tới. Dự án Cộng tác sông băng Thwaites quốc tế (ITGC), nỗ lực nghiên cứu chung của các nhà khoa học Mỹ và Anh, cảnh báo việc sông băng Thwaites và lớp băng gần đó tiếp tục tan chảy có thể khiến mực nước biển toàn cầu dâng lên nhiều mét trong vài thế kỷ tới. Các chuyên gia dự báo điều này sẽ không sớm xảy ra nhưng lưu ý rằng những hành động của con người trong thế kỷ này sẽ quyết định mốc thời gian đó.
'Sông băng Ngày tận thế' có thể tan rã trong 3 năm
Nghiên cứu mới của các nhà khoa học Mỹ được công bố gần đây trên chuyên san Nature Geosciences cho thấy những xoáy nước thay đổi nhanh chóng dưới đáy biển, còn gọi là bão ngầm, đang làm tan nhanh các thềm băng của 2 sông băng quan trọng ở Nam Cực, có khả năng gây hậu quả nghiêm trọng, khiến cho mực nước biển toàn cầu dâng cao, theo CNN. Những cơn bão ngầm hình thành khi hai dòng nước ấm và lạnh gặp nhau, tạo thành dòng xoáy bào mòn lớp băng bên dưới các thềm băng. Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng các cơn bão ảnh hưởng đến 20% lượng băng tan tại 2 sông băng trong giai đoạn 9 tháng.
