Vụ tai nạn trên xảy ra vào ngày 28.1 tại Căn cứ Không quân Eielson ở Fairbanks, bang Alaska (Mỹ). Một đoạn video đã ghi lại khoảnh khắc máy bay F-35 lao thẳng xuống và nổ tung thành một quả cầu lửa. Phi công may mắn đã nhảy dù an toàn và chỉ bị thương nhẹ, nhưng chiếc máy bay chiến đấu trị giá 200 triệu USD đã bị phá hủy hoàn toàn, theo CNN.
Một cuộc điều tra của Không quân Mỹ cho rằng nguyên nhân vụ tai nạn là do băng đóng trong các đường ống thủy lực của càng mũi và càng đáp chính, khiến chúng không thể triển khai đúng cách.
Xem vụ rơi máy bay F-35 ở Căn cứ Không quân Eielson ở Fairbanks, bang Alaska tháng 1.2025
Theo báo cáo điều tra, sau khi cất cánh, phi công đã cố gắng thu càng hạ cánh lại, nhưng không thực hiện được. Khi hạ xuống lại, càng đáp không vào giữa mà bị lệch ở một góc bên trái. Việc cố gắng sửa càng đáp đã khiến hệ thống máy bay chiến đấu F-35 "nhầm tưởng" rằng nó đang ở trên mặt đất, và chính điều này đã dẫn tới vụ tai nạn.
Trong khi máy bay vẫn bay vòng quanh căn cứ không quân Eielson, phi công F-35 đã liên lạc khẩn với các kỹ sư từ Lockheed Martin. Có 5 kỹ sư tham gia cuộc gọi trực tuyến, gồm một kỹ sư phần mềm cấp cao, một kỹ sư an toàn bay và 3 chuyên gia về hệ thống càng đáp.
Một phi công của Không quân Mỹ nhảy dù thoát thân trước khi máy bay F-35 rơi tại căn cứ Eielson ở bang Alaska (Mỹ) ngày 28.1.2025
ẢNH: Chụp màn hình The Times of Israel
Báo cáo điều tra cho biết phi công đã thử hạ cánh 2 lần kiểu "chạm và cất cánh", trong đó máy bay hạ cánh trong thời gian ngắn rồi lại cất cánh để cố gắng làm thẳng càng đáp ở mũi tiêm kích đang bị kẹt. Tuy nhiên, nỗ lực này không thành công, thậm chí còn khiến 2 càng đáp ở 2 bên bị kẹt cứng và không thể hạ hoàn toàn để thực hiện một cú hạ cánh thực sự.
Mọi thứ tệ hơn khi các cảm biến của F-35 cho biết máy bay đã ở trên mặt đất và hệ thống máy tính của máy bay chuyển sang "chế độ vận hành mặt đất tự động", báo cáo cho biết. Điều này khiến máy bay chiến đấu trở nên "không thể kiểm soát" vì nó "hoạt động như thể đang ở trên mặt đất" dù đang ở trên không, buộc phi công phải nhảy dù thoát thân.
Khi kiểm tra xác máy bay, nhóm điều tra phát hiện khoảng 1/3 chất lỏng trong hệ thống thủy lực ở cả mũi và càng phải là nước - nơi đáng lẽ không có nước.
Chỉ 9 ngày sau vụ tai nạn, các điều tra viên phát hiện ra sự cố đóng băng thủy lực tương tự ở một chiếc F-35 khác tại căn cứ Eielson, nhưng tiêm kích đó đã có thể hạ cánh mà không gặp sự cố nào.
Báo cáo điều tra lưu ý rằng Tập đoàn Lockheed Martin đã ban hành hướng dẫn về vấn đề cảm biến của F-35 gặp phải trong điều kiện thời tiết cực lạnh trong một bản tin bảo trì vào tháng 4.2024, khoảng 9 tháng trước vụ tai nạn. Hướng dẫn cho biết vấn đề này có thể khiến "phi công khó duy trì khả năng điều khiển máy bay". Nhiệt độ tại thời điểm xảy ra vụ tai nạn tại Alaska là -18 độ C.
Báo cáo cho hay nếu những kỹ sư đọc kỹ hướng dẫn trước khi tham vấn cho phi công, họ có thể đề xuất phi công nên hạ cánh hẳn hoặc phóng ghế thoát hiểm một cách có kiểm soát, thay vì thực hiện lần hạ cánh thử thứ 2, dẫn tới tiêm kích mất kiểm soát và gặp tai nạn.
Kết luận về nguyên nhân vụ tai nạn, Ban Điều tra tai nạn của Không quân Mỹ cho biết: quyết định của tổ bay (bao gồm cả cuộc gọi trực tuyến trên không), sự thiếu giám sát trong chương trình quản lý vật liệu nguy hại (liên quan lưu trữ và phân phối chất lỏng thủy lực), cùng việc không tuân thủ đầy đủ quy trình bảo dưỡng thủy lực đã góp phần dẫn tới thảm kịch này.
