Căn cứ Clyde Coulport của Hải quân Hoàng gia Anh
ảnh: Bộ Quốc phòng Anh
Nước nhiễm phóng xạ đã chảy vào vịnh Long gần Glasgow thuộc miền tây Scotland, sau khi Hải quân Hoàng gia Anh không đảm bảo việc bảo trì hệ thống gồm 1.500 ống nước của căn cứ Clyde Coulport, theo các hồ sơ ghi chép kết quả kiểm tra do Cơ quan Bảo vệ Môi trường Scotland (Sepa) thực hiện.
Kho vũ khí, bao gồm bom nguyên tử ở Coulport trên vịnh Long là một trong những địa điểm quân sự tuyệt mật nhất của Anh. Nơi này đang chứa các đầu đạn hạt nhân của Hải quân Hoàng gia Anh để nạp tên lửa Trident cho 4 tàu ngầm lớp Vanguard, vốn đóng ở căn cứ gần đó.
Sepa, cơ quan của chính phủ theo dõi tình trạng ô nhiễm trên lãnh thổ Anh, lưu giữ các hồ sơ ghi nhận có đến 50% số ống nước tại căn cứ Coulport đã quá hạn sử dụng vào thời điểm xảy ra các sự cố rò rỉ. Trong đó, lần sớm nhất xảy ra một vụ vỡ ống nước là vào năm 2010.
Theo cơ quan này, tình trạng ngập ở Coulport đến từ "sự thiếu bảo trì", dẫn đến tình trạng nước nhiễm phóng xạ rò rỉ ra biển dưới dạng một lượng thấp tritium, một dạng đồng vị phóng xạ nhẹ được dùng trong chế tạo đầu đạn hạt nhân.
Trong một báo cáo năm 2022, Sepa cho rằng các sự cố rò rỉ nước nhiễm phóng xạ đến từ việc Hải quân Hoàng gia Anh liên tục không bảo trì đúng hạn những thiết bị tồn trữ các đầu đạn hạt nhân. Cơ quan cũng nhận xét kế hoạch thay thế 1.500 ống dẫn nước cũ có nguy cơ vỡ là “không đạt yêu cầu".
Tình trạng trên được tiết lộ thông qua loạt hồ sơ mật gồm báo cáo thanh tra và email nội bộ, được chia sẻ với các phóng viên điều tra của trang The Ferret và báo The Guardian.
Tờ The Guardian cho hay Sepa và Bộ Quốc phòng Anh tìm cách giữ bí mật số hồ sơ trên. Tuy nhiên, sau 6 năm đấu tranh của phía báo chí, Ủy viên Thông tin Scotland David Hamilton, quan chức giám sát việc thực thi luật tự do thông tin, đã yêu cầu công bố các hồ sơ này.
Chính phủ Anh kiên quyết cho rằng những thông tin đó cần được giữ kín vì lý do an ninh quốc gia. Thế nhưng, Ủy viên Hamilton hồi tháng 6 bật đèn xanh để công bố hầu hết hồ sơ liên quan. Lý do đưa ra là việc công khai thông tin chỉ đe dọa "danh tiếng" chứ không ảnh hưởng gì cho an ninh quốc gia của Anh.
Tình nguyện viên miệt mài tìm hài cốt nạn nhân bom nguyên tử Mỹ ở Hiroshima sau 80 năm
Việc đến tháng 8 mới công bố là do Bộ Quốc phòng Anh yêu cầu thêm thời gian để rà soát lại những chi tiết của hồ sơ.
Sepa cho hay cơ quan này "hài lòng" vì cơ sở trên đã cải thiện đáng kể quy trình quản lý và bảo trì tài sản kể từ khi các sự cố được ghi nhận.
Một người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Anh nhấn mạnh bộ "đặt mức độ ưu tiên cao nhất đối với việc xử lý các chất phóng xạ theo hướng bảo đảm an toàn và bảo mật", đồng thời khẳng định "chưa có bất kỳ vụ phát tán chất phóng xạ không an toàn nào ra môi trường trong suốt quá trình vận hành".
