Ngày 17.11 (giờ New York, Mỹ), HĐBA LHQ thông qua nghị quyết do Mỹ đề xuất về kế hoạch hòa bình tại Dải Gaza với 13 thành viên ủng hộ. Nga và Trung Quốc, hai nước có quyền phủ quyết, bỏ phiếu trắng. Nghị quyết trao cho Mỹ và các nước tham gia thẩm quyền quản lý Dải Gaza, phi quân sự hóa và bắt đầu tiến trình tái thiết vùng đất này, theo AFP.
Mỹ cầm trịch
Nghị quyết có nhiều điểm trùng khớp với kế hoạch hòa bình 20 điểm dành cho Gaza của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Người Palestine chở hàng cứu trợ tại Dải Gaza ngày 18.11
Ảnh: Reuters
Vào tháng 10, Israel và Hamas đã đồng ý thực hiện giai đoạn đầu tiên của kế hoạch, đó là ngừng bắn và thả con tin. Nghị quyết mới đề xuất thành lập và triển khai đến Gaza Lực lượng Ổn định quốc tế (ISF) nhằm phối hợp với Ai Cập, Israel và lực lượng cảnh sát được huấn luyện mới của Palestine để đảm bảo an ninh biên giới, ổn định tình hình an ninh tại Gaza và hỗ trợ viện trợ nhân đạo. Bên cạnh đó, ISF sẽ đảm bảo tiến trình phi quân sự hóa Gaza, gồm việc "giải giáp vĩnh viễn vũ khí của các nhóm vũ trang phi nhà nước", được cho là gồm Hamas. Lực lượng này sẽ được phép "sử dụng mọi biện pháp cần thiết" theo luật quốc tế để thực hiện nhiệm vụ, nghĩa là có thể sử dụng vũ lực quân sự.
ISF sẽ được triển khai dưới sự chỉ đạo của Hội đồng Hòa bình, cơ quan sẽ chịu trách nhiệm quản lý tái thiết và phục hồi kinh tế Gaza trong giai đoạn chuyển tiếp có nhiệm kỳ đến cuối năm 2027. Tổng thống Trump sẽ làm chủ tịch hội đồng này và các nước thành viên có thể tham gia.
Hamas đang âm thầm lập lại quyền kiểm soát Gaza?
Ngoài ra, nghị quyết còn nhắc đến một nhà nước tương lai cho người Palestine với điều kiện chưa được làm rõ. Nghị quyết nêu rằng một khi Chính quyền Palestine (PA) tại Bờ Tây thực hiện các cải cách theo yêu cầu và việc tái thiết Gaza diễn ra thuận lợi, "các điều kiện cuối cùng có thể được đưa ra để mở đường cho quyền tự quyết và nhà nước của người Palestine".
Tranh cãi về tương lai Hamas
Đại sứ Mỹ tại LHQ Mike Waltz xem đây là nghị quyết mang tính thay đổi, mở ra con đường mới cho Trung Đông. Tổng thống Trump tuyên bố trên mạng xã hội rằng cuộc bỏ phiếu này sẽ đi vào lịch sử như là một trong những sự phê chuẩn lớn nhất của LHQ và sẽ dẫn đến hòa bình cho toàn thế giới. Một số bên kỳ vọng nghị quyết lần này sẽ trở thành cơ hội để biến thỏa thuận ngừng bắn mong manh tại Gaza thành cơ chế ổn định hơn với sự tham gia giám sát của quốc tế và mở đường cho quyền tự quyết của người Palestine. Tuy nhiên, các bên cũng đặt ra nhiều câu hỏi về sự mơ hồ và tính khả thi của kế hoạch.
Nga và Trung Quốc chỉ trích vì nghị quyết không nêu vai trò rõ ràng của LHQ trong tương lai của Gaza nhưng trao toàn quyền kiểm soát Gaza cho Hội đồng Hòa bình và ISF trong khi chưa biết gì về các tổ chức này. Nhiều chuyên gia đánh giá khả năng phi quân sự hóa Dải Gaza, bắt Hamas giải giáp là một trong những vấn đề nhạy cảm và khó khăn nhất trong giai đoạn kế tiếp của tiến trình hòa bình. Thực tế, ngay sau phiên bỏ phiếu, Hamas lập tức tuyên bố sẽ không từ bỏ vũ khí và cho rằng việc trao cho ISF nhiệm vụ và vai trò tại Dải Gaza, gồm việc tước vũ khí của phe đối kháng, đồng nghĩa tước bỏ tính trung lập của lực lượng quốc tế và biến họ thành một bên trong xung đột, theo CNN. Về phía Israel, Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố Gaza sẽ bị phi quân sự và Hamas sẽ phải giải giáp "bất kể theo cách dễ dàng hay khó khăn".
Mỹ bán F-35 cho Ả Rập Xê Út
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 18.11 đón tiếp Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman tại Nhà Trắng trong chuyến thăm nhằm ký kết nhiều thỏa thuận quốc phòng và hạt nhân của vị thái tử quyền lực. Trước cuộc gặp, Tổng thống Trump cho biết Mỹ sẽ bán chiến đấu cơ tiên tiến F-35 cho Ả Rập Xê Út, bất chấp những lo ngại của Israel về cán cân sức mạnh tại khu vực.
Theo AFP, ông Trump dự kiến sẽ thúc đẩy Ả Rập Xê Út bình thường hóa quan hệ với Israel, một trong những mục tiêu đối ngoại chính của ông. Ngoài máy bay F-35, Ả Rập Xê Út được cho là cũng quan tâm đến các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến cũng như các loại chip cao cấp của Mỹ nhằm thúc đẩy tham vọng về trí tuệ nhân tạo (AI). Ngoài ra, hai bên dự kiến ký thỏa thuận về khuôn khổ chương trình hợp tác hạt nhân dân sự.
