Hôm qua (1.11) đánh dấu 1 tháng chính phủ Mỹ phải đóng cửa do bất đồng giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ, khiến quốc hội chưa thể thông qua được dự luật chi tiêu. Diễn biến đàm phán tại Đồi Capitol vẫn chưa thực sự có tiến triển, và các cơ quan đang phải tìm những cơ chế pháp lý để dùng ngân sách khẩn cấp chi cho những dịch vụ quan trọng.
Chương trình thực phẩm gặp báo động
Hãng AP ngày 1.11 đưa tin hai thẩm phán liên bang Mỹ đã ra lệnh cho chính quyền Tổng thống Donald Trump sử dụng quỹ dự phòng khẩn cấp để tài trợ cho Chương trình hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung (SNAP). Đây là chương trình trợ cấp thực phẩm lớn nhất nước Mỹ, chi khoảng 8 tỉ USD mỗi tháng dành cho 42 triệu người, chủ yếu là người già, người tàn tật, gia đình thu nhập thấp.
Người dân Mỹ tại bang Colorado nhận thức ăn từ ngân hàng thực phẩm ngày 31.10
ẢNH: REUTERS
Thẩm phán John McConnell ở bang Rhode Island yêu cầu Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) sử dụng quỹ dự phòng 5 tỉ USD để tài trợ cho SNAP, dù chính quyền Mỹ cho rằng họ không được phép dùng quỹ này. Thẩm phán Indira Talwani ở bang Massachusetts nêu rõ việc USDA dừng tài trợ SNAP là không hợp pháp, và yêu cầu cơ quan này đến ngày 3.11 cung cấp hướng giải quyết. Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 31.10 cho biết đã chỉ đạo các luật sư của chính phủ làm rõ phương án có thể cấp ngân sách hợp pháp cho SNAP sớm nhất có thể. "Nếu tòa án đưa ra những chỉ dẫn pháp lý phù hợp, tôi sẽ vinh dự được cung cấp kinh phí", ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.
Dù các thẩm phán đã ra phán quyết, thực tế hàng triệu người Mỹ có thể chậm nhận tiền theo chương trình SNAP trong tháng 11. Trước tình hình này, một số tiểu bang như New York, Delaware, Rhode Island, Virginia và Maryland đã ban bố tình trạng khẩn cấp và phân bổ nguồn quỹ dự phòng để hỗ trợ thực phẩm, theo Axios. Bang California không ban bố khẩn cấp, song cũng thông báo sẽ chi 80 triệu USD để bù đắp khoảng trợ cấp SNAP bị thiếu hụt. Thống đốc California Gavin Newsom cho biết sẽ điều động Vệ binh Quốc gia để hỗ trợ tại các ngân hàng thực phẩm.
Vệ binh Quốc gia Mỹ hỗ trợ đóng gói trái cây tại ngân hàng thực phẩm ở TP.Los Angeles, bang California ngày 29.10
ẢNH: REUTERS
Tranh cãi chiêu "câu giờ"
Khi thượng viện Mỹ vẫn chưa thể thống nhất để mở cửa chính phủ trở lại, Tổng thống Trump ngày 31.10 đã kêu gọi thượng viện bỏ quy định truyền thống "filibuster". Đây là một chiến thuật câu giờ, thường được đảng đối thủ sử dụng để kéo dài tranh luận và cản trở quy trình bỏ phiếu. Đồng thời, filibuster cũng chỉ việc những dự luật quan trọng như về ngân sách sẽ cần 60/100 thượng nghị sĩ thông qua, trong khi hiện chỉ có 53 thượng nghị sĩ Cộng hòa.
Ông Trump muốn chấm dứt đóng cửa chính phủ bằng ‘lựa chọn hạt nhân’
Ông Trump muốn bãi bỏ quy tắc trên và hành động này được gọi là "lựa chọn hạt nhân" bởi nó phá vỡ truyền thống. Chủ nhân Nhà Trắng cho rằng filibuster đang khiến chính phủ tê liệt. Tuy nhiên, các lãnh đạo Cộng hòa ở quốc hội Mỹ không đồng tình với ý tưởng này. The Hill ngày 1.11 dẫn lời Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson cho rằng nếu không có filibuster, đảng Dân chủ sẽ dễ dàng thông qua chương trình nghị sự nếu kiểm soát thượng viện trong tương lai. Lãnh đạo phe Cộng hòa tại thượng viện John Thune tuần trước cũng nói việc bỏ filibuster để mở cửa chính phủ là "ý tưởng tồi".
Gian hàng thực phẩm được phân phát cho nhân viên an ninh sân bay ở bang Minneapolis, Mỹ ngày 29.10
ẢNH: REUTERS
Một tháng đóng cửa chính phủ đang gây những gián đoạn và nguy cơ thiệt hại đáng lo ngại tại Mỹ. Theo Văn phòng Ngân sách quốc hội Mỹ, tình trạng chính phủ đóng cửa có thể gây tổn thất cho nền kinh tế từ 7 - 14 tỉ USD, giảm 2% GDP trong quý 4/2025. Ngoài ra, khoảng 750.000 nhân viên liên bang đã bị cho nghỉ việc tạm thời hoặc làm không lương kể từ khi ngân sách cạn kiệt. Nhiều dịch vụ công, đặc biệt là ngành hàng không, đứng trước sức ép thiếu nhân sự nghiêm trọng trong những đợt cao điểm.
Không quân Mỹ thiếu gần 300 chiến đấu cơ so với mục tiêu
Chuyên trang quân sự Defense News ngày 1.11 đưa tin Không quân Mỹ cần phải bổ sung 300 tiêm kích để đảm bảo mục tiêu quốc phòng của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Theo kế hoạch được trình lên quốc hội Mỹ trong tháng 10, quân đội nêu rõ Không quân cần 1.558 tiêm kích sẵn sàng chiến đấu để đáp ứng các nghĩa vụ toàn cầu. Con số này cao hơn gần 300 chiếc so với 1.271 tiêm kích dự kiến còn hoạt động vào năm 2026.
Không quân Mỹ muốn đạt được mục tiêu tạm thời là 1.369 tiêm kích vào đầu năm 2030. Thế nhưng, họ cũng cảnh báo tiến độ trên có thể bị cản trở do hạn chế ngân sách, năng lực công nghiệp và nhu cầu hiện đại hóa sự cạnh tranh. Kế hoạch sản xuất 2 dòng tiêm kích F-15EX và F-35A được cho là đóng vai trò then chốt trong việc đạt được mục tiêu trên. Công ty Boeing (Mỹ) cho biết có thể sản xuất 24 chiếc F-15EX mỗi năm từ năm 2027, trong khi Công ty Lockheed Martin (Mỹ) nhấn mạnh có thể cung cấp đến 100 tiêm kích F-35A mỗi năm vào năm 2030.
