Phát biểu tại hội nghị trực tuyến khối các nền kinh tế mới nổi BRICS ngày 8.9, Ngoại trưởng Ấn Độ S. Jaishankar nói rằng "thâm hụt thương mại lớn nhất của nước này là với các đối tác BRICS". Thông điệp này của Ấn Độ hoàn toàn khác với nước chủ nhà Brazil vốn cáo buộc Mỹ "tống tiền" bằng chính sách thuế, đồng thời lên án chủ nghĩa bảo hộ của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Dịu giọng
Đó có thể xem là tín hiệu mới nhất cho sự xuống thang căng thẳng giữa Washington và New Delhi. Cuối tuần rồi, trả lời báo chí, Tổng thống Trump tuyên bố "không có gì phải lo lắng" cho quan hệ Mỹ - Ấn và hai nước có một "mối quan hệ đặc biệt" và những căng thẳng chỉ là những khoảnh khắc thỉnh thoảng xảy ra. Tổng thống Trump còn khen tặng Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi là một "thủ tướng vĩ đại", đồng thời luôn là bạn của ông.
Tổng thống Trump tiếp Thủ tướng Modi vào ngày 13.2 tại Nhà Trắng
Ảnh: AP
Trả lời qua mạng xã hội X vài giờ sau đó, Thủ tướng Modi chia sẻ bản thân cảm nhận sâu sắc về tình cảm của ông Trump cũng như sự đánh giá tích cực về quan hệ hai nước. "Ấn Độ và Mỹ có quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện và toàn cầu rất tích cực và hướng đến tương lai".
Gần đây, quan hệ 2 nước trở nên căng thẳng khi Tổng thống Trump dọa áp thuế đến 50% đối với hàng hóa Ấn Độ nếu nước này vẫn mua dầu thô của Nga. Theo chủ nhân Nhà Trắng, điều vừa nêu khiến Moscow có thêm nguồn lực để tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine.
Dấu hiệu căng thẳng giữa Washington và New Delhi đã xuất hiện từ cuối tháng 6, sau khi Thủ tướng Modi từ chối lời mời của Tổng thống Trump ghé thăm Washington D.C sau khi rời Hội nghị thượng đỉnh G7 tại Canada. Trước đó, Tổng thống Trump tuyên bố ông đã đích thân làm trung gian cho lệnh ngừng bắn giữa Ấn Độ và Pakistan trong cuộc xung đột tháng 5. Thế nhưng, New Delhi đã bác bỏ điều này.
Chia sẻ nhiều lợi ích chung
Thực tế, ngay trước khi có những diễn biến tích cực ở trên, Thủ tướng Modi cũng đã thể hiện việc không muốn thêm căng thẳng với Mỹ. Cụ thể, tham dự hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) từ ngày 31.8 - 1.9, Thủ tướng Modi đã thể hiện sự thân thiết với Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Thậm chí, Thủ tướng Modi và Chủ tịch nước Tập Cận Bình còn gác lại các tranh chấp để hợp tác. Điều này đã khiến cho Tổng thống Trump không vui. Tuy nhiên, ông Modi sau đó đã không tham dự cuộc duyệt binh do Trung Quốc tổ chức để kỷ niệm 80 năm ngày chiến thắng phát xít.
Trả lời Thanh Niên hôm qua (9.9), GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) nhận xét: "Quan hệ Mỹ - Ấn đang dao động giữa hội tụ và phân rẽ. Chính sách thuế quan của Tổng thống Trump đã gây ra phản ứng rất mạnh mẽ từ New Delhi, dẫn đến những lời kêu gọi Ấn Độ thiết lập lại cấu trúc quan hệ với Nga, Trung Quốc, Mỹ… Vấn đề đối với Ấn Độ là nước này không thể cạnh tranh với Trung Quốc nếu thiếu sự hợp tác với Mỹ. Điều đó đồng nghĩa với việc Ấn Độ sẽ tiếp tục nghiêng về phía Mỹ. Đồng thời, Ấn Độ sẽ củng cố mối quan hệ song phương với Nhật Bản, EU, Hàn Quốc… cũng như củng cố các mối quan hệ đa phương như Bộ tứ (gồm Mỹ - Nhật Bản - Úc - Ấn Độ)".
Rõ ràng Trung Quốc và Ấn Độ tuy tạm gác các tranh chấp biên giới nhưng đây vẫn là rào cản lớn giữa hai nước, tồn tại nhiều năm lịch sử, đồng thời hai nước cũng đang cạnh tranh quyết liệt. Mặc dù ủng hộ một thế giới đa phương, nhưng thực tế thì chính Trung Quốc vẫn không chấp nhận Ấn Độ, Nigeria hoặc Nam Phi giữ vai trò thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.
Đồng thời, Ấn Độ cũng đang tăng cường quan hệ với các đồng minh then chốt của Mỹ như Nhật Bản, Úc. Ngay trước khi đến Trung Quốc dự hội nghị thượng đỉnh SCO, Thủ tướng Modi đã đến thăm chính thức Nhật Bản và có hội đàm thượng đỉnh với người đồng cấp sở tại Shigeru Ishiba. Qua đó, Tokyo và New Delhi thống nhất tăng cường quan hệ kinh tế, đồng thời tăng cường hợp tác trong quốc phòng, năng lượng và các lĩnh vực khác. Những năm qua, khi đều đối mặt thách thức từ Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản đã đạt nhiều thỏa thuận quân sự đột phá.
Ngược lại, Mỹ cũng cần tăng cường quan hệ với Ấn Độ. Bởi New Delhi đang là thành viên của nhiều định chế, tổ chức quan trọng mà Trung Quốc và Nga đang đóng vai trò chủ chốt như SCO hay BRICS. Vì thế, nếu duy trì quan hệ khắng khít với Ấn Độ, Mỹ có thể phần nào hạn chế sự phối hợp nổi lên của các định chế, tổ chức vừa nêu. Đầu tháng 2, Thủ tướng Modi đã trở thành một trong những lãnh đạo nước ngoài đầu tiên thăm Mỹ trong nhiệm kỳ thứ 2 của Tổng thống Trump.
Qua các lợi ích như vậy, căng thẳng Mỹ - Ấn có thể sẽ sớm hạ nhiệt và hai bên tìm được sự đồng thuận.
Lãnh đạo gặp nhau lần đầu sau 7 năm, Ấn Độ cam kết cải thiện quan hệ với Trung Quốc
