"Đất nước của chúng ta đã tan vỡ"
Đó là điều mà ông Spencer Cox, Thống đốc bang Utah (Mỹ), đã thốt lên sau khi xảy ra vụ ám sát ông Charlie Kirk - một nhân vật thân thiết với nhiều người thuộc phong trào MAGA (Make America Great Again - Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) do Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi xướng. Vụ ám sát đã xảy ra tại bang Utah khi ông Kirk đang diễn thuyết.
Nước Mỹ đang đứng trước nhiều thách thức từ sự chia rẽ sâu sắc
Ảnh: Ngô Minh Trí
Theo AP, cái chết của ông Kirk khiến Thống đốc Cox, một người đảng Cộng hòa, tự hỏi: "Đây có phải là sự kết thúc của một chương đen tối trong lịch sử của chúng ta, hay sự khởi đầu của một chương đen tối hơn trong lịch sử của chúng ta?".
"Chương đen tối" mà Thống đốc Cox nêu ra không phải chỉ là vụ ám sát vừa xảy ra, mà còn là vụ sát hại bà Melissa Hortman (phe Dân chủ), Chủ tịch Hạ viện bang Minnesota (Mỹ), cùng chồng hồi tháng 6. Trước đó là vụ đánh bom nhằm vào dinh thự chính thức của Thống đốc Josh Shapiro (phe Dân chủ) của bang Pennsylvania (Mỹ) hồi tháng 4. Trước đó nữa là 2 vụ ám sát Tổng thống Donald Trump trong quá trình tranh cử hồi năm ngoái. Bên cạnh các vụ bạo lực vừa nêu thì còn là nhiều vụ bạo động xảy ra gần đây ở Mỹ, trong đó nổi bật là vụ bạo động nghiêm trọng ở Los Angeles (bang California) cách đây chưa lâu.
Tất cả đang khiến cho nhiều người liên tưởng đến nước Mỹ thập niên 1960 với hàng loạt vụ ám sát làm những tên tuổi phải ra đi như nhà hoạt động Martin Luther King Jr., nhà lãnh đạo dân quyền Medgar Evers, Tổng thống John F. Kennedy, rồi em trai của ông là Thượng nghị sĩ Robert F. Kennedy, và nhà hoạt động Malcolm X.
Sự chia rẽ sâu sắc
Thực ra, kể từ sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào năm 2020 thì bạo lực chính trị đã trở thành nỗi ám ảnh của người dân nước này mà xuất phát từ sự chia rẽ ngày một sâu sắc.
Cao trào sau cuộc bầu cử năm 2020 chính là vụ bạo loạn xảy ra vào ngày 6.1.2021 tại Đồi Capitol - tòa nhà Quốc hội Mỹ, nơi vốn được xem là thiêng liêng, bất khả xâm phạm vì đóng vai trò như biểu tượng nền móng của nền dân chủ Mỹ. Vì thế, trả lời Thanh Niên khi đó, chuyên gia Carl Schuster (giảng dạy tại Đại học Hawaii - Thái Bình Dương, Mỹ) bức xúc: "Vụ việc diễn ra ở thủ đô Washington D.C là một vết nhơ mà cả giới truyền thông và nhiều chính trị gia đều phải chịu trách nhiệm. Bạo lực đã gây tổn hại hình ảnh của nền dân chủ Mỹ trong đánh giá của thế giới".
Vết nhơ trên tiếp tục hằn sâu trong sự chia rẽ của nước Mỹ. Còn nhớ hồi đầu tháng 11.2024, người viết có mặt tại thủ đô Washington D.C (Mỹ) ngay trước thềm bầu cử tổng thống nước này. Khi đó, ngoại trừ một số ít khu vực có một số bảng kêu gọi bỏ phiếu cho ứng viên này ứng viên khác ở những vị trí khác nhau, còn lại các gia đình hạn chế trưng bảng hay biểu ngữ để thể hiện sự ủng hộ dành cho ông Donald Trump hoặc bà Kamala Harris. Ngược dòng thời gian 8 năm, ngay trước thềm cuộc bầu cử năm 2016, từ giữa tháng 10, những ngôi nhà xung quanh khu vực Ballston (bang Virginia, thuộc vùng đô thị Washington D.C mở rộng) đã "cờ xí rộn ràng", rất nhiều gia đình không ngần ngại để các bảng tên ứng viên mình ủng hộ. Nhưng mọi thứ đã thay đổi, bắt nguồn từ sự chia rẽ quá lớn dẫn đến nhiều người lo ngại bị phiền toái nếu thể hiện sự ủng hộ đối với ứng viên nào trong cuộc bầu cử.
Rồi từ cuối năm 2024, nhiều người đã lo ngại dù ai làm tổng thống Mỹ thì bạo lực chính trị vẫn tiếp tục diễn ra. Và lo ngại này đã thành sự thật qua các vụ việc mới đây. Thế nhưng, sự lạc quan cho rằng cái chết của ông Kirk là "kết thúc của một chương đen tối" có vẻ như những gì diễn ra.
Ngay sau cái chết của ông Kirk, dù hầu hết chính trị gia cả đảng Dân chủ lẫn Cộng hòa đều lên án vụ ám sát, nhưng hai bên đã nhanh chóng khẩu chiến ngay tại Quốc hội liên quan luật hạn chế súng đạn.
Phía Dân chủ trích dẫn vụ ám sát như một luận chứng cho thấy cần siết chặt quản lý súng đạn, trong khi bản thân ông Kirk cũng như nhiều người Cộng hòa có xu thế ủng hộ sở hữu súng đạn. Phía Dân chủ cũng chỉ trích phe Cộng hòa đã tuyên truyền sự ra đi của ông Kirk như một người "tử vì đạo" để chính trị hóa một bi kịch rồi làm lãng quên sự hy sinh của những đảng viên Dân chủ cũng bị bạo lực chính trị.
Trong khi đó, nhiều người ủng hộ đảng Cộng hòa đã quy kết trách nhiệm cho phía Dân chủ về cái chết của ông Kirk, ngay cả khi nghi phạm vụ ám sát là Tyler Robinson - một người có gia đình theo Cộng hòa và bản thân ghi trong hồ sơ cử tri là không đảng phái. Điều này càng thúc đẩy làn sóng bảo thủ vốn đang nổi lên mạnh mẽ gần đây ở Mỹ.
Chân dung nghi phạm giết Charlie Kirk, đồng minh của Tổng thống Trump
