Những ngày này, phủ khắp ngõ ngách trên mọi miền đất nước không chỉ là "chiếc áo" đỏ thắm màu cờ mà còn là tình yêu nước, lòng tự hào dân tộc đang được hun đúc mạnh mẽ không thua kém gì những ngày mùa thu lịch sử năm 1945.

Phim chiến tranh, nhạc cách mạng phá kỷ lục

Mọi người kể những câu chuyện xưa đã trở thành huyền thoại/Và viết nên bao bài ca để ngàn năm hát mãi…, khi những giai điệu đầu tiên của ca khúc chủ đề Nỗi đau giữa hòa bình ngân lên trong đoạn kết bộ phim Mưa đỏ (đang chiếu rạp dịp lễ Quốc khánh 2.9), cả rạp phim đồng loạt vỗ tay. Len trong đó là những tiếng khóc nức nở sau 124 phút cố nén nỗi xúc động bên trong tiếng nấc nghẹn ngào khi chứng kiến những hình ảnh đau thương, đẫm máu tại Thành cổ Quảng Trị trong 81 ngày đêm chiến đấu kiên cường của hàng ngàn chiến sĩ tuổi mới đôi mươi. Suất chiếu cuối cùng lúc 23 giờ 30 nhưng cả rạp chỉ còn vài ghế trống. Không một ai đứng lên khi những cảnh quay cuối cùng đã khép lại lúc hơn 2 giờ.

ảnh: Đinh Huy

"Mình phải mất một lúc để thoát cảm xúc khi bộ phim kết thúc. Ra khỏi rạp, cổ họng vẫn nghẹn lại vì xúc động. Mình thật sự ấn tượng với cảnh Quang và Cường, hai người lính ở hai chiến tuyến ngã xuống nhưng tay vẫn nắm chặt chiếc khăn rằn, xếp thành hình chữ S của đất nước. Đó là khoảnh khắc điện ảnh quá ám ảnh. Chiếc khăn rằn xếp thành dáng cong chữ S - hình hài đất nước, gợi nhắc vĩ tuyến 17 của một thời chia cắt. Nó cho thấy chiến tranh có thể chia cắt hai miền, nhưng Việt Nam mãi là một. Đất nước chưa bao giờ tách rời trong máu thịt của người Việt", Tô Chu (29 tuổi, P.Cầu Kiệu, TP.HCM) xúc động chia sẻ cảm xúc sau khi xem Mưa đỏ.

Với Nguyễn Thảo Vy (22 tuổi, sinh viên, P.Bình Thạnh, TP.HCM), bộ phim khiến cô nhìn chiến tranh bằng một góc khác: "Em khóc khi thấy những người lính còn rất trẻ, tuổi như tụi em bây giờ, mà đã phải ra chiến trường. Họ nói về cái chết nhẹ như mây khói, bởi với họ, tính mạng chẳng sá gì so với nhiệm vụ bảo vệ bằng được Thành cổ, bảo vệ Tổ quốc. Em cảm thấy vô cùng may mắn vì đang được sống trong hòa bình ngày hôm nay".

ẢNH: Hồng Nam

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Phúc (65 tuổi, cựu chiến binh, P.Gò Vấp, TP.HCM) thì lặng người: "Phim nhắc tôi nhớ đến đồng đội, đến tuổi trẻ đã hy sinh. Nhưng điều khiến tôi xúc động nhất là rạp chật kín khán giả trẻ. Các cháu đã tìm đến lịch sử, đã biết trân trọng những gì cha anh đánh đổi để có ngày hôm nay".

Đúng như lời nhận xét của ông Phúc, đa phần người tới rạp xem phim Mưa đỏ đều là các bạn trẻ, trong đó có cả những tốp học sinh chỉ mới cấp 2, cấp 3. Thay vì tìm đến các "bom tấn" giải trí nước ngoài, khán giả Việt từ già đến trẻ lại rủ nhau tới để cùng bùng nổ cảm xúc với bộ phim chủ đề chiến tranh cách mạng, vốn vẫn kén khách trên thị trường điện ảnh. Không chỉ góp phần giúp Mưa đỏ liên tục lập kỷ lục doanh thu, cán mốc 200 tỉ đồng chỉ sau chưa đầy một tuần công chiếu, mọi người còn đang hò nhau cùng đưa bộ phim trở thành tác phẩm có doanh thu cao nhất trong lịch sử điện ảnh Việt Nam.

Hòa cùng hiệu ứng của bộ phim, MV bài hát chủ đề Nỗi đau giữa hòa bình do ca sĩ Hòa Minzy thể hiện, tái hiện một lát cắt nơi hậu phương những người lính ra đi bảo vệ thành cổ Quảng Trị, cũng đã nhanh chóng vươn Top 1 toàn cầu trên YouTube, trở thành hiện tượng âm nhạc Việt gây bão quốc tế chỉ sau ít ngày ra mắt. Rất nhiều bạn trẻ đang để chế độ "repeat 1" (lặp lại) bài hát này trong danh sách bài nhạc nghe hằng ngày, thay thế cho nhiều nhạc phẩm "hit" trên thị trường.

Trước đó, bộ phim Địa đạo: mặt trời trong bóng tối ra mắt dịp 30.4 kỷ niệm 50 năm ngày đất nước thống nhất, tái hiện khoảng thời gian đầy xúc động và tự hào về cuộc chiến tranh nhân dân ở chiến trường Củ Chi (TP.HCM) cũng đã bất ngờ tạo cơn sốt phòng vé giữa hàng loạt bom tấn ngoại đang chiếm sóng cùng thời điểm.

Tình yêu nước lan tỏa trong từng hơi thở cuộc sống

Trong khi rạp chiếu phim bùng nổ cảm xúc cùng Mưa đỏ thì ngoài đường, khắp mọi ngõ ngách, con phố, hàng quán đều rực rỡ màu cờ đỏ sao vàng. Từ sân bay, những chuyến bay nhộn nhịp chạy hết công suất đưa "khối yêu nước" từ khắp mọi miền Tổ quốc về thủ đô Hà Nội dự đại lễ.

Trên một số chuyến bay đặc biệt của Vietnam Airlines, cả cabin rực rỡ sắc đỏ khi từ tiếp viên đến hành khách đều khoác trên mình khăn quàng màu cờ đỏ sao vàng. Trên đường băng, giai điệu Đường chúng ta đi vang lên khi máy bay lăn bánh như sợi dây kết nối tâm hồn, khơi dậy niềm tự hào, gắn kết của hàng trăm con người. Chỉ vài giờ nữa thôi, những tâm hồn yêu nước đó sẽ có mặt tại Hà Nội, cùng hòa chung vào không khí tưng bừng, náo nức của hàng vạn người dân tập trung xem lễ tổng duyệt chương trình diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2.9 (ngày 30.8).

ẢNH: Tuấn Minh

Giữa những tuyến phố trung tâm thủ đô, hàng vạn người, trong đó có rất nhiều các bạn trẻ đã xếp hàng từ đêm hôm trước, thức trắng chờ khoảnh khắc đoàn quân tiến về. Khuôn mặt ai cũng rạng rỡ niềm hân hoan. Họ mở "concert đường phố" hát vang những bài ca yêu nước kinh điển: Quốc ca, Nối vòng tay lớn, Như có Bác trong ngày đại thắng... Để rồi, trong không khí trang nghiêm, khi từng bước chân rầm rập của các đoàn quân đi qua, có người xúc động không kìm nổi nước mắt.

Từng trực tiếp tham gia kháng chiến chống Mỹ những năm 1970, cựu chiến binh Phan Thanh Hoa (75 tuổi, P.Yên Nghĩa, Hà Nội) cùng cả gia đình hơn chục người có mặt tại quảng trường Ba Đình từ chiều hôm trước để đón đoàn diễu binh. Khi nhìn các cán bộ công an, bộ đội, thanh niên tình nguyện hỗ trợ nhân dân tìm chỗ ngồi, nước uống, bánh, sữa, bác Hoa bày tỏ rất cảm động, ấm lòng. "Thời chiến cũng như thời bình, quân với dân vẫn như cá với nước. Đoàn kết dân tộc vẫn luôn là tinh thần cao nhất của người Việt. Những người lính như chúng tôi thấm thía hơn ai hết giá trị của hòa bình hôm nay và vô cùng tự hào khi chứng kiến đất nước ngày càng phát triển; các lực lượng quân đội, công an… ngày càng chính quy, hiện đại. Những buổi diễu binh như hôm nay và lễ kỷ niệm 30.4 vừa qua không chỉ là những sự kiện kỷ niệm, mà còn là minh chứng sống động cho sự đổi thay của đất nước, cho khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam", ông Phan Thanh Hoa nói và tin tưởng rằng, những hình ảnh hùng tráng hôm nay sẽ khắc sâu trong ký ức, trở thành động lực để thế hệ trẻ yêu nước hơn, gắn bó và trách nhiệm hơn với Tổ quốc.

PGS-TS Nguyễn Thị Vân Hạnh, giảng viên cao cấp Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, ĐH Quốc gia TP.HCM, đánh giá: Chúng ta đang chứng kiến một làn sóng gắn kết cộng đồng rất đặc biệt. Việc từ người già tới người trẻ, từ thành thị tới nông thôn, hay thậm chí những người Việt ở xa quê hương đều hướng về những ngày lễ lớn của dân tộc cho thấy tình yêu nước là một sợi dây kết nối mọi thế hệ. Đây là sự cộng hưởng của ký ức tập thể về lịch sử hào hùng, kết hợp với nhu cầu tìm kiếm bản sắc trong bối cảnh toàn cầu hóa. Đồng thời, những sự kiện và biểu tượng chung như Quốc khánh, diễu binh, hay những ca khúc, bộ phim về Tổ quốc chính là những cái neo giúp mỗi cá nhân tự khẳng định mình là thành viên của một cộng đồng dân tộc. "Khi xã hội hội nhập ngày càng sâu rộng, người trẻ càng cần những chiếc neo văn hóa ấy để xác định họ là ai, thuộc về đâu, và từ đó gắn kết với lịch sử cùng thế hệ cha ông", PGS-TS Nguyễn Thị Vân Hạnh nói.

Theo vị chuyên gia này, tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc luôn có sẵn trong mỗi người, nhưng có 3 yếu tố chính đã khơi dậy những cảm xúc này một cách mãnh liệt như hiện nay. Đầu tiên, đó là sự hiện diện mạnh mẽ của ký ức lịch sử trong đời sống hiện tại. Các lễ kỷ niệm trọng đại, những sự kiện có tính biểu tượng như đại lễ, diễu binh… giúp thế hệ trẻ không chỉ "nghe kể" mà được trực tiếp trải nghiệm, từ đó biến lịch sử thành cảm xúc sống động, thay vì những trang sách khô khan.

Thứ hai, sự lan tỏa của truyền thông và văn hóa đại chúng góp phần rất quan trọng. Nếu trước đây, phim ảnh, âm nhạc đề tài chiến tranh thường kén khán giả, thì nay chúng được làm mới bằng ngôn ngữ nghệ thuật gần gũi hơn, công nghệ hiện đại hơn. Điều này khiến tình yêu nước không bị gói gọn trong nghi lễ trang trọng, mà thấm vào đời sống hằng ngày của giới trẻ.

Yếu tố thứ ba là khát vọng khẳng định bản thân trong thời kỳ hội nhập. Khi tiếp xúc với thế giới và chứng kiến sự cạnh tranh giữa các quốc gia, giới trẻ càng ý thức rõ hơn về bản dạng quốc gia của mình. Chính niềm tự hào ấy khơi dậy trách nhiệm gắn bó và cống hiến, bởi họ hiểu rằng tương lai của Việt Nam gắn liền trực tiếp với lựa chọn và nỗ lực của thế hệ hôm nay.

"Sức mạnh mềm" đưa đất nước phát triển hùng cường

PGS-TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, nhìn nhận: Điều thực sự đang đánh thức lòng yêu nước ở người dân hiện nay, đặc biệt là giới trẻ, không chỉ đến từ ký ức hào hùng của lịch sử mà còn từ bối cảnh đất nước đang bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của khát vọng vươn mình mạnh mẽ. 80 năm sau ngày giành độc lập, chúng ta đang chứng kiến những đổi thay chưa từng có: Giang sơn được sắp xếp lại gọn gàng, bộ máy hành chính được tinh gọn, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức đi vào vận hành. Những cải cách này không chỉ đơn thuần là kỹ thuật quản lý, mà còn là lời khẳng định về một tầm nhìn phát triển: Đất nước nhỏ hơn về địa giới hành chính nhưng mạnh hơn, hiệu quả hơn trong tổ chức, vận hành.

Đặc biệt, bộ tứ Nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị chính là nền tảng thể chế cho sự phát triển ấy. Mỗi nghị quyết không chỉ mở ra cơ hội, mà còn kêu gọi trách nhiệm của từng công dân trong việc biến khát vọng quốc gia thành hiện thực. Với giới trẻ, những nghị quyết này gợi lên một hình mẫu yêu nước rất mới: Yêu nước là dấn thân vào khoa học và đổi mới sáng tạo, là mở rộng tầm nhìn hội nhập quốc tế, là xây dựng tinh thần thượng tôn pháp luật và là khởi nghiệp, cống hiến cho sự giàu mạnh của đất nước.

"Trong bối cảnh đó, lòng yêu nước không còn là khái niệm xa xôi, mà hiện diện cụ thể trong từng chính sách, từng công trình, từng quyết định lớn lao để mở ra cánh cửa cho tương lai. Người dân, nhất là giới trẻ, cảm nhận rõ sự gắn bó máu thịt giữa vận mệnh Tổ quốc và đời sống của chính mình: từ những con đường cao tốc nối liền các vùng miền, những cây cầu bắc qua sông lớn, đến sự hiện diện ngày càng rõ nét của Việt Nam trong các diễn đàn quốc tế. Họ nhận ra đất nước đang thực sự chuyển mình để bước vào một kỷ nguyên mới, nơi tinh thần yêu nước không chỉ được thể hiện bằng tình cảm, mà còn bằng trách nhiệm đồng hành, chung tay kiến tạo", PGS-TS Bùi Hoài Sơn chỉ rõ.

Theo PGS-TS Bùi Hoài Sơn, trước đây yêu nước đồng nghĩa với cầm súng ra trận, với "xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước"; còn hôm nay, yêu nước hiện lên trong nỗ lực học tập, khởi nghiệp, nghiên cứu khoa học, hay tham gia vào các hoạt động cộng đồng. Sự khác biệt ấy mang đến một ý nghĩa rất lớn. Nó chứng minh rằng lòng yêu nước không bao giờ mất đi, mà luôn biến đổi để phù hợp với bối cảnh lịch sử. Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với nhiều mục tiêu lớn, lòng yêu nước hoàn toàn có thể và cần phải trở thành một dạng "sức mạnh mềm" đặc biệt để đưa dân tộc tiến lên.

Đồng quan điểm, PGS-TS Nguyễn Thị Vân Hạnh cho rằng Việt Nam đang bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên mà chúng ta không chỉ nói về tồn tại sau chiến tranh, mà nói về vươn lên và định vị trên bản đồ thế giới. Trong bối cảnh đó, tinh thần yêu nước chính là "sức mạnh mềm" có khả năng truyền cảm hứng, tạo niềm tin, tạo nên sự đoàn kết nội tại, giúp người dân sẵn sàng chia sẻ khó khăn, đồng lòng trước thử thách, từ thiên tai đến khủng hoảng kinh tế. Tinh thần yêu nước khích lệ sáng tạo và cống hiến, mỗi người trẻ sẽ ý thức rằng nỗ lực cá nhân chính là cách thể hiện tình yêu Tổ quốc. Tinh thần ấy lan tỏa ra bên ngoài như một thông điệp văn hóa: Một dân tộc kiên cường, giàu bản sắc, có khả năng biến lịch sử và truyền thống thành nguồn lực phát triển bền vững. Nói cách khác, tinh thần yêu nước hôm nay không chỉ là tình cảm, mà còn là tài sản chiến lược, là nền tảng để Việt Nam đi vào giai đoạn phát triển mới với tâm thế tự tin và hội nhập.