Doanh nghiệp rục rịch chuẩn bị lương, thưởng tết

Ông Trần Thế Linh, Giám đốc Công ty TNHH Giày Viễn Thịnh (Khu công nghiệp Long Hậu (Long An cũ), tỉnh Tây Ninh), chia sẻ, năm 2025 là năm nhiều khó khăn trắc trở với ngành xuất khẩu vì thuế đối ứng của Mỹ. Tuy nhiên, sau nhiều nỗ lực để duy trì hoạt động, ước tính doanh thu cả năm của công ty vẫn tăng trưởng trên 10% so với năm trước. Vì thế, thu nhập của người lao động (NLĐ) trong năm cũng tăng vì công ty thưởng theo năng suất hằng tháng và sẽ tiếp tục thưởng lương tháng 13 cho NLĐ như các năm trước.

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

"Lương tháng 13 sẽ bằng bình quân thu nhập trong năm, mà năm nay thu nhập của NLĐ cao hơn nên thưởng cũng cao hơn năm trước. Chúng tôi luôn cố gắng có lương tháng 13 cho NLĐ, có những năm công ty không có lợi nhuận nhưng cũng thưởng tháng 13. Khoản thưởng này sẽ được trả ngay trước tết âm lịch để anh chị em nhân viên có thêm tiền chi tiêu trong dịp lễ truyền thống sum vầy cùng gia đình. Hiện công ty có khoảng 2.200 lao động và những ai làm đủ 3 tháng trở lên đều có thưởng theo mức thu nhập bình quân của các tháng làm việc trong năm", ông Linh cho hay.

Tương tự, theo ông Trần Quốc Mạnh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư và phát triển SADACO, năm nay với tình hình biến động nhiều, nhất là ngành gỗ đối diện với các khó khăn như thuế đối ứng thì công ty phấn đấu chỉ duy trì được doanh thu như năm trước. Tuy nhiên dù trong bất kỳ tình huống nào, công ty vẫn duy trì thưởng lương tháng 13 cho nhân viên. Bởi điều này không chỉ là khuyến khích, động viên sau một năm làm việc mà còn là sự chăm lo đời sống cho NLĐ, nhất là đến dịp tết âm lịch cổ truyền của dân tộc.

Chị Hồng Anh, kế toán trưởng một doanh nghiệp (DN) tại TP.HCM, cũng thông tin công ty chị luôn có thưởng lương tháng 13 và một khoản tiền thưởng tết âm lịch. Tiền thưởng tết âm lịch sẽ phụ thuộc vào kết quả kinh doanh hằng năm, dao động từ 3 - 4 tháng lương. Sau một năm làm việc thì ai cũng mong chờ được tiền thưởng. Trong đó có đơn vị sẽ ghi là lương tháng 13, 14…; nhưng có nhiều DN gộp chung là thưởng tết. Nói chung ngoài 12 tháng lương bình thường trong năm thì sẽ thêm khoản tiền thưởng để mọi người cùng đón tết vui vẻ, ấm cúng.

Có thể thấy, đến thời điểm này các DN đã và đang lo nguồn tiền để chuẩn bị lương, thưởng tết cho NLĐ. Còn mối quan tâm lớn nhất của NLĐ là khoản tiền này có chịu thuế hay không. Theo quy định, tất cả khoản tiền thưởng nói trên đều phải kê khai đóng thuế thu nhập cá nhân (TNCN) theo biểu thuế lũy tiến từng phần.

Nhận lương tháng 13, tiền thưởng tết, đóng thuế ra sao?

Mặc dù tiền lương tháng 13 và tiền thưởng tết hằng năm đều có, nhưng có thể nhiều NLĐ nộp thuế TNCN vẫn chưa rõ cách tính thế nào. Mới đây, một cá nhân đã gửi kiến nghị tới Cục Thuế (Bộ Tài chính) nêu thắc mắc: Khi nhận được khoản tiền thưởng cuối năm (tháng lương thứ 13) được cộng dồn vào thu nhập tháng 12 hoặc tháng 1, khiến tổng thu nhập của tháng đó tăng vọt và bị áp thuế TNCN ở bậc cao hơn theo biểu thuế lũy tiến từng phần. Trong khi đó, thu nhập thực tế trong cả năm không đổi nên NLĐ thiệt thòi do bị trừ thuế nhiều hơn (người này đang làm việc tại DN có vốn đầu tư nước ngoài). Do đó, cá nhân này kiến nghị Bộ Tài chính xem xét sửa đổi cách tính thuế đối với khoản tiền thưởng cuối năm.

ẢNH: NGỌC THẮNG

Cụ thể, cho phép DN và NLĐ được lựa chọn tính bình quân khoản thưởng trên tổng thu nhập cả năm; hoặc tách riêng khoản thưởng để áp dụng bậc thuế hợp lý, tránh gây thiệt thòi không đáng có cho họ. Qua đó, cơ quan chức năng xem xét để chính sách thuế trở nên hợp lý, công bằng và tạo động lực tích cực cho NLĐ.

Trả lời kiến nghị trên, Cục Thuế cho biết thu nhập từ tiền lương, tiền công là thu nhập chịu thuế TNCN. Đối với cá nhân có ký hợp đồng lao động, hằng tháng thì tổ chức chi trả sẽ khấu trừ thuế căn cứ vào thu nhập tính thuế tháng và biểu thuế lũy tiến từng phần.

Như vậy các DN sẽ kê khai, tính thuế TNCN đối với NLĐ theo lương nhận trong tháng. Ví dụ, lương tháng 12 như bình thường là 20 triệu đồng, nếu được nhận thêm lương tháng 13 là 20 triệu đồng thì tổng cộng cá nhân nhận tiền lương trong tháng này lên đến 40 triệu đồng. Lúc này, DN phải kê khai và tính thuế TNCN trên số tiền 40 triệu đồng. Với số tiền 20 triệu đồng thì sau khi giảm trừ gia cảnh (GTGC) cho bản thân và không có người phụ thuộc, cá nhân nộp thuế chỉ ở bậc 2 (thuế suất 10%) với số tiền 650.000 đồng. Nhưng khi lên đến 40 triệu đồng thì cá nhân này sẽ phải nộp thuế lên đến bậc 4 với thuế suất 20%, số tiền thuế phải nộp là 4,15 triệu đồng. Điều này khiến nhiều cá nhân bất ngờ khi số tiền thuế TNCN tăng vọt.

Anh Trung Tú, ngụ tại TP.HCM, kể Tết Ất Tỵ 2025 vừa qua, công ty chi trả lương tháng 13 cùng lúc lương tháng 12 và anh "bị choáng" vì thấy số tiền thực nhận thấp hơn nhiều so với công bố. "Bình thường tôi chỉ đóng bậc thuế 25% mà vừa được thông báo có thưởng tháng 13 đã phải đóng luôn lên đến 35% nên quá bất ngờ", anh Tú than thở. Anh phải hỏi lại kế toán, sau khi được giải thích là tạm thu và sẽ tính quyết toán thuế cả năm thì anh hiểu nhưng vẫn thấy xót ruột khi phải nộp thuế quá cao, lại ngay thời điểm sát tết cần nhiều khoản chi hơn. "Sau khi bị khấu trừ thuế TNCN lên đến mức thuế suất tối đa 35% thì khoản lương tháng 13 thực nhận chỉ vừa đủ để cả gia đình 4 người mua vé máy bay hai chiều về thăm ông bà tại một tỉnh miền Bắc trong dịp tết. Còn lại các khoản quà tặng, lì xì con cháu hay biếu ông bà thì phải tiết kiệm trong cả năm mới đủ", anh kể.

Theo luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, nếu DN kê khai thuế theo tháng thì người làm công ăn lương tháng nào nhận bao nhiêu sẽ kê khai, tính thuế TNCN bấy nhiêu. Như vậy số tiền thuế phải nộp tăng cao hơn khi người nộp thuế phải nộp ở các bậc cao hơn. Trường hợp DN kê khai thuế theo quý thì sẽ tính cộng chung thu nhập của cả 3 tháng gồm tháng 10, 11, 12 để tính bình quân. Trường hợp này người nộp thuế cũng sẽ tăng bậc thuế khi có thêm lương tháng 13, nhưng có thể bậc thuế sẽ không nhảy cao như chỉ tính một tháng. Tuy nhiên, đây chỉ là số tiền tạm thu. Đến hết năm DN sẽ tổng hợp thu nhập của cán bộ nhân viên suốt một năm và tính thuế TNCN. Khi nộp hồ sơ quyết toán thuế, nếu cá nhân nào đã bị tạm thu số tiền thuế trong năm nhiều hơn thì sẽ được hoàn trả hoặc cấn trừ theo số thuế trong năm tiếp theo. Nếu cá nhân nào đã bị tạm thu ít hơn số thuế phải nộp thì DN sẽ tiếp tục thu. Thuế TNCN đối với người làm công ăn lương được tính theo biểu thuế lũy tiến. Đa số DN kê khai thuế theo tháng nên tháng nào nhận tiền thưởng thì bậc thuế sẽ nhảy cao hơn. Nhưng đây chỉ là số tiền tạm thu và người nộp thuế sẽ được tính tổng thu nhập quyết toán thuế theo năm.

Nên chi lương, thưởng sát tết âm lịch để giảm bớt thuế

Không chỉ nhiều người làm công ăn lương bị nhảy bậc thuế mà những người lao động phổ thông quanh năm không phải đóng thuế cũng bị khấu trừ một số tiền khi có thưởng cuối năm. Ví dụ trường hợp của chị Thanh, nhân viên dọn dẹp vệ sinh tại một DN ở khu trung tâm TP.HCM. Bình thường lương của chị nhận đủ theo hợp đồng và kế toán báo chưa phải đóng thuế TNCN, nhưng cứ đến sát dịp tết âm lịch, khi công ty có thưởng cho nhân viên và chị cũng được thêm lương tháng 13 thì sẽ bị tạm trừ ngay 10%. "Thêm tháng lương 13 chưa đến 8 triệu đồng đã bị trừ thuế gần 800.000 đồng. Sau đó có năm công ty chi thêm tiền thưởng gì nữa thì tính ra số tiền bị trừ lên tiền triệu. Kế toán cho biết chỉ tạm thu và sau đó được trả lại nhưng rất lâu, có khi hơn năm sau nữa. Trong khi dịp cuối năm và tết đến tôi muốn có thêm tiền để mua sắm nhiều đồ dùng hơn ngày thường. Năm nào cũng vậy, cứ nhận thưởng thì lại bị thuế nên bớt mất niềm vui có thưởng", chị Thanh nhận xét.

Luật sư Trần Xoa thừa nhận một số quy định về thuế TNCN còn chưa hợp lý nên khiến người làm công ăn lương vẫn bị gánh nặng thuế. Mới đây, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết điều chỉnh mức GTGC trong nộp thuế TNCN. Theo đó, mức GTGC cho người nộp thuế được tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng và mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng. Mức GTGC mới này áp dụng từ năm 2026 nên tiền thưởng cả năm 2025 nếu chi trả vào tháng 12 tới vẫn bị thu thuế nhiều như trước đây. Bên cạnh đó, thu nhập vãng lai từ 2 triệu đồng trở lên khiến nhiều cá nhân, NLĐ mới được thưởng thêm ít tiền dịp tết âm lịch đã bị tạm trừ ngay 10%. Nếu DN nào áp dụng đúng quy định, tính đủ thuế TNCN trong tháng thì có người sẽ bị trừ theo thuế suất lên đến 30% hay thậm chí 35% khi có thêm lương, thưởng tết.

Do vậy, ông Trần Xoa cho rằng DN nên chi tiền thưởng vào đầu năm 2026 để NLĐ được giảm bớt gánh nặng thuế, chi tiền thưởng cuối năm. Ví dụ, cá nhân được thưởng tháng lương 13, cộng thêm lương bình thường lên tổng cộng 30 triệu đồng/tháng, nếu có 1 người phụ thuộc thì sang năm 2026 sẽ phải nộp thuế TNCN là 580.000 đồng, giảm 860.000 đồng so với hiện nay. Nếu người có lương thưởng trong tháng tăng lên đến 50 triệu đồng/tháng và có 1 người phụ thuộc thì số thuế cần nộp trong năm sau là 4 triệu đồng, giảm 1,4 triệu đồng so với quy định hiện nay…

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó chủ tịch Hội Tư vấn và đại lý thuế TP.HCM, nhận định thuế TNCN liên quan tiền lương, tiền công và bao gồm tiền thưởng đều được kê khai, khấu trừ vào thời gian thực trả của DN. Điều này sẽ làm người nộp thuế bị nhảy bậc lên mức thuế suất cao hơn, dù là khoản tạm thu và đến hết năm để thực hiện quyết toán thuế và có thể người nộp thuế sẽ được hoàn trả lại. Tuy nhiên, việc nhà nước thu trước và đến hơn 1 năm sau đó người nộp thuế mới nhận lại được bởi thu nhập không thuộc diện nộp thuế là quá lâu (giả sử tiền thưởng trả trong tháng 1 và đến hết tháng 4 năm sau nữa mới kết thúc thời gian quyết toán thuế TNCN). Điều này cũng khiến người làm công ăn lương chịu thiệt thòi. Trên thực tế cũng có một số DN thực hiện thưởng cho NLĐ theo quý cũng là một cách bình quân thu nhập và sẽ giảm cho việc nộp thuế không bị nhảy bậc quá cao như chỉ tập trung toàn bộ khoản thưởng vào cuối năm. Cuối năm nay, khi ở thời điểm giao thoa chính sách giữa việc áp dụng mức GTGC cũ và mới thì các DN nên xem xét áp dụng phù hợp để có lợi cho NLĐ. Hơn nữa, tết âm lịch sắp tới cũng rơi vào giữa tháng 2 năm sau nên việc chi thưởng trong tháng 1 tới cũng phù hợp, hỗ trợ cho các gia đình có tiền chi tiêu vào dịp lễ lớn của người Việt.